Proceso de Montjuïc

Proceso de Montjuïc é o nome do xuízo militar que se produciu como consecuencia do atentado terrorista contra a procesión do Corpus na rúa barcelonesa de Canvis Nous, o 7 de xuño de 1896, e que provocou 12 mortos e arredor de 35 feridos. A represión afectou maiormente o anarquismo obreiro de Cataluña. Detivéronse 400 persoas, entre elas o mestre Joan Montseny Carret, os propagandistas Anselmo Lorenzo e Teresa Claramunt, e o intelectual Pere Coromines. Todos foron recluídos no castelo de Montjuïc, e 87 persoas foron incluídas no proceso militar.

Debuxo que reproduce o momento da explosión da bomba na procesión do Corpus de 1896 en Barcelona.

Os feitos xulgados

editar

O 7 de xuño de 1896 houbo un atentado terrorista en Barcelona, de autoría presumiblemente anarquista[1][2][3]. Alguén lanzou unha bomba sobre o público que asistía ao paso da procesión do Corpus, que, segundo o xornal La Vanguardia, causou a morte de doce persoas e feridas a varias decenas.[4] Con todo, existen discrepancias sobre o número de persoas falecidas. Este atentado terrorista tiña como antecedentes a bomba lanzada polo anarquista Paulino Pallàs contra o capitán xeneral de Cataluña, Martínez Campos, a cal matou o garda civil Jaime Tous, e o atentado do Liceu, no que morreron 22 persoas e outras 35 resultaron feridas.[5]

Os ataques terroristas contra a poboación civil espertaron unha crecente indignación social que esixía unha firme resposta represora contra anarquistas, socialistas e revolucionarios.[6] Preto de catrocentas persoas consideradas revolucionarias ou subversivas foron encarceradas no castelo de Montjuïc.

O proceso

editar

As dilixencias xudiciais realizáronse sen garantías xurídicas e as probas baseáronse en declaracións dos principais implicados, obtidas presumiblemente mediante torturas.[7]

Un primeiro consello de guerra celebrouse no mesmo castelo entre os días 11 e 15 de decembro de 1896, pero a sentenza definitiva foi ditada polo Tribunal Supremo de Guerra e Mariña, en Madrid, en abril do ano seguinte. Resultaron condenados a morte e executados o 3 de maio de 1897 catro activistas: Ascheri, Nogués, Molas, Mas e Joan Alsina. Houbo tamén dez condenados a 20 anos de prisión, outros tres a 18 anos e outros seis a 10 anos e un día. As 63 persoas restantes resultaron absoltas ou foron desterradas a Río de Oro.

A denuncia do proceso produciuse inicialmente o mesmo 1896, sobre todo grazas á actividade no estranxeiro de Fernando Tarrida del Marmol, que fora liberado e escribira Les Inquisiteurs d'Espagne (1897), así como polas campañas de prensa da Revue Blanche e de L'Intransigeant, de París. En España, a protesta dirixiuna a prensa republicana (El Nuevo Régimen, El País etc.) e o libro La barbarie gubernamental en España (1897), atribuído a Ricardo Mella e Josep Prat[8]. Posteriormente, iniciouse unha intensa campaña pola revisión do xuízo, especialmente en 1898, desde El Progreso, La Revista Blanca e Vida Nueva, auspiciada sobre todo por Joan Montseny Carret, Alejandro Lerroux e Pere Coromines desde Madrid.

Finalmente, despois do asasinato de Antonio Cánovas del Castillo en agosto de 1897 polo anarquista italiano Michele Angiolillo, que pretendía vingar os executados, Sagasta permitiu o regreso dos desterrados e, a comezos de xaneiro de 1901, ditou o indulto dos que permanecían en prisión.

  1. A autoría directa do atentado é discutida. Consonte o xulgado no Proceso de Montjuïc, os autores materiais foron os anarquistas Ascheri, Nogués, Molas, Mas e Joan Alsina, polo que foron condenados a morte. Porén, algúns anos máis tarde, destacados anarquistas como Charles Malato e Luis Bonafoux aseguraron que o autor foi o anarquista Girault.
  2. Avilés Farré. Juan Francisco Ferrer y Guardia: pedagogo, anarquista y mártir. Madrid. Marcial Pons Historia, 2006. Páxina 83. [ISBN 8496467198]
  3. Romero Maura; Rodríguez Halffter. La romana del diablo: ensayos sobre la violencia política en España, 1900-1950. Marcial Pons Historia, 2000. Páxina 16. [ISBN 8495379171]
  4. Diario La Vanguardia, Barcelona. 8-19/VI/1896
  5. Avilés Farré; Elizalde Pérez-Grueso; Sueiro Seoane. Historia política de España: 1875-1939, 2002. Na páxina 107 menciona seis persoas mortas e 45 feridas.
  6. Avilés Farré; Elizalde Pérez-Grueso; Sueiro Seoane. 2002. Páxina 107.
  7. Carta dos acusados no proceso de Montjuïc Arquivado 30 de novembro de 2023 en Wayback Machine.. 1897. Base documental d'Història Contemporània de Catalunya.
  8. Romero Maura, J. La romana del diablo: ensayos sobre la violencia política en España, 1900-1950. Marcial Pons Historia, 2000. Páxina 16. [ISBN 8495379171]

Véxase tamén

editar

Bibliografía

editar

Ligazóns externas

editar