Primeiro levantamento serbio

(Redirección desde «Primeiro Levantamento Serbio»)

O primeiro levantamento serbio (en serbio cirílico Први српски устанак) ou primeira revolta serbia contra os turcos tivo lugar de 1804 a 1813, despois de máis de tres séculos de ocupación otomá no país. Fortemente reprimida, provocou o segundo levantamento serbio de 1815, que conduciu á autonomía e, máis tarde, á independencia de Serbia.

Djordje Petrović,
heroe do primeiro levantamento serbio contra o Imperio Otomán.

Antecedentes editar

 

Tras a derrota do Imperio Otomán na guerra de 1788-1791 contra o Sacro Imperio Romano Xermánico, en Serbia comezaron a pensar nas posibilidades de éxito dun levantamento contra os turcos. Moitos serbios estiveran ao servizo de Austria durante a guerra, adquirindo así unha certa experiencia militar.

En 1793 e 1796, o sultán Selim III concedeu máis dereitos aos paxaliks de Belgrado. En adiante os impostos serían cobrados por nobres locais chamados príncipes (knez); a liberdade de comercio e de relixión foran ademais garantidas. Os xanízaros tiveron que retirarse de Smederevo.[1]

O paxá Hadji Mustafá creou unha milicia de aristócratas serbios para combater contra os xanízaros. Esta milicia constituiría o embrión do exército de Serbia.[2]

O levantamento editar

 
O Sanjak de Smederevo e o levantamento serbio (1805- 1815).
 
Serbia en 1809.
 
Serbia en 1813.

Os intentos serbios de emancipación da tutela de Turquía non comezaron, por tanto, até que a mesma descomposición interna do Imperio Otomán os facilitou. No século XIX, alentados pola propaganda rusa e a nova política austríaca, iniciáronse os movementos insurreccionais dos serbios que, nesta época, viron como se agravaba a dura explotación do campesiñado polos timariotas turcos a consecuencia da grave crise provocada polas dificultades internas do Imperio.

A primeira insurrección serbia foi en 1804 pero, truncada nada máis nacer, provocou unha sanguenta represión otomá. Serbia era naquel momento teatro das loitas entre os rebeldes xanízaros, que se alzaran contra as reformas introducidas por Selim III, e as tropas imperiais. Os xanízaros da gornición de Belgrado asasinaron o baxá, cuxa política de tolerancia coa poboación cristiá desgustaba aos musulmáns. Os rebeldes desataron a continuación unha vaga de terror contra a poboación eslava que forzou a moitos dos guerrilleiros de 1787 a botarse de novo ao monte coa colaboración dos hajduks, campesiños serbios fuxidos que sobrevivían agrupados en partidas de bandoleiros.

Aínda que en principio os serbios loitaban a favor do Sultán contra os xanízaros sublevados, non tardaron en xurdir os ideais independentistas. Entre os seus xefes destacou Gjorgje Petrović, chamado Karagjorgje (Xurxo o Negro), un tratante de porcos que en 1805 convocou en Orašac unha Asemblea de xefes de aldea e popes rurais que o investiu como xefe nacionalista. Karagjorgje contribuíu decisivamente á vitoria do Sultán contra os xanízaros; o caudillo serbio pediu entón a concesión da autonomía para o seu país baixo garantía do goberno austríaco, cousa que non aceptou o Sultán.[3]

Por outra parte, Karagjorgje tivo que pactar cos terratenentes, contrarios ao establecemento dunha democracia campesiña, e entregar a un Senado a administración civil do estado embrionario, reservándose el a dirección do exército.

Continuou pois a guerra, e a loita dos serbios adquiriu pronto caracteres de guerra de liberación, animada pola negativa de Selim III a concederlles a autonomía. Tras as vitorias de Ivanovatz, Deligrad e, especialmente, Mišar (1806), os patriotas serbios conseguiron ocupar Belgrado e outras fortalezas do norte. Karagjogje solicitou sen éxito a axuda de Austria, aínda que obtivo apoio de Rusia, que acababa de entrar nunha nova guerra con Turquía. Pero a diplomacia tsarista apoiábase no partido dos terratenentes, donos do rudimentario aparato administrativo e cada vez máis opostos ao sector popular que acaudillaba o líder independentista.

Tras os primeiros éxitos de Karagjorgie veu a vitoria turca de Čegra; pero a participación de Rusia no conflito permitiu aos serbios unha primeira liberación (1807). Aínda que pouco durou esta. Coa intervención rusa parecía que terminarían as hostilidades. En decembro de 1808, Karagjorgje, animado polos seus triunfos, fíxose proclamar príncipe por unha Asemblea popular (Skuptstina). Iso provocou a ruptura cos conservadores e o desgusto do tsar.[4]

Fin da revolta editar

Finalmente, ante a ameaza dun ataque napoleónico, Rusia firmou a paz con Turquía en Bucarest (1812). Nicolao I abandonou a causa serbia a cambio dunha vaga promesa de autonomía. Serbia encontrouse baixo a influencia de dúas grandes potencias, Rusia e Turquía, que a utilizaron como elemento negociador nas súas propias relacións. E así, no Tratado de Bucarest, só se concedeu a Serbia unha autonomía moi relativa. Isto provocou unha nova insurrección de Karagjorgje. Pouco despois, o exército otomán recuperaba o control do país sen que os rusos, ocupados en rexeitar aos franceses, auxiliaran aos divididos patriotas.

Os turcos entraron en Belgrado (1813) e Karagjorgje tivo que fuxir a Austria, mentres os seus partidarios refuxiábanse nas montañas. As brutais represións exercidas sobre a poboación prenderon a mecha dunha nova sublevación, que estalou en abril de 1815 encabezada polo líder guerrilliero Miloš Obrenović.

Consecuencias noutros territorios cristiáns baixo dominación turca editar

O levantamento serbio de 1804-1813 foi a primeira verdadeira sublevación nacional contra a ocupación turca nos Balcáns, e prefigura a era das nacionalidades (idea típica da Revolución francesa de 1789) nos Balcáns, que impulsaría aos gregos e aos búlgaros e seguir o exemplo serbio. Na época, isto percibíase como un movemento de liberación das poboacións cristiás, envolto no espírito romántico.[5] Lamartine e Victor Hugo apoiarían aos serbios contra os Turcs. Mesmo Victor Hugo escribiu un discurso de unidade europea pedindo a creación dos Estados Unidos de Europa para salvar aos serbios aínda baixo ocupación turca que sufrían masacres en masa.[6] Este discurso está hoxe considerado como un dos actos fundadores da idea europeísta.[7].

Notas editar

  1. Alexis Troude, Géopolitique de la Serbie, éditions Ellipses, páx. 32. ISBN 2-7298-2749-8.
  2. S. J. Shaw, The Ottoman Empire and the Serb Uprising. Cap. "The First Serb Uprising 1804-1813". Ed. W. Vucinich, páx. 72.
  3. A history of Servia, and the Servian revolution
  4. S. J. Shaw, The Ottoman Empire and the Serb Uprising, Cap. "The First Serb Uprising (1804-1813)". Ed. W. Vucinich, páx. 77.
  5. Alexis Troude, Géopolitique de la Serbie, éditions Ellipses.
  6. "Victor Hugo : Pour la Serbie". serbica.u-bordeaux-montaigne.fr. Arquivado dende o orixinal o 12 de abril de 2020. Consultado o 2020-04-12. 
  7. "Le visionnaire européen". Senat.fr. Web oficial do Senado francés. Consultado o 8/1/2012. (en francés)

Véxase tamén editar

Bibliografía editar

  • Bataković, Dušan T. (2005): Histoire du peuple serbe. L'Âge d'Homme.

Outros artigos editar