Pobo wixárika
O wixárika é un pobo indíxena maioritario en Nayarit, México. Habitan o oeste central do país, na Serra Madre Occidental, principalmente nos estados de Nayarit, Xalisco e partes dos estados de Durango e Zacatecas. Denomínanse a si mesmos wixárika (a xente) na súa lingua, que pertence á familia das linguas uto-aztecas e á que chaman wixaritari waniuki (huichol).
| Pobo wixárika | |
|---|---|
 Muller huichol co seu neno no colo. | |
| Poboación | |
| Poboación total: 43 929 (datos de 2003) | |
| Rexións principais: | |
 México | Nayarit, Xalisco, Durango e Zacatecas |
| Aspectos culturais | |
| Lingua | Lingua huichol e castelán |
| Relixión | Catolicismo e relixión tradicional |
| Grupos relacionados | pobos cora, tepehuán e tarahumara |
O etnónimo "huichol" provén da adaptación á lingua náhuatl do autónimo wixarika, debido a que en lingua huichol o "a" pode chegar a escoitarse como ou; r e l son alófonos, e a pronuncia de x, que era sibilante, interpretouse como africada, tz, entre os séculos XVII e XVIII (época en que puido ocorrer o préstamo da palabra), pero a perda da sílaba -ka deu como resultado huitzol en náhuatl, e a súa castelanización, huichol.[1]
Os wixáricas falan unha lingua do grupo corachol que está estreitamente emparentada co grupo nahua (aztecoide). Ademais, recibiron influencias mesoamericanas, o cal se reflicte no feito de que o huichol ten trazos típicos da área lingüística mesoamericana.
A súa espiritualidade tradicional inclúe a recolección e o consumo do peiote (Lophophora williamsii), un cacto que posúe efectos alucinóxenos debido ós seus alcaloidess psicoactivos, entre eles a mescalina.
Distribución xeográfica editar
A rexión wixárika atópase no espiñazo da serra Madre Occidental ou serra wixarika, nos estados de Nayarit, Xalisco e Durango .Dividida en cinco grandes comunidades, cada unha das cales é autónoma, ten as súas propias autoridades civís e relixiosas.
A autoridade civil é encabezada por un gobernador chamado totohuani, e renóvase anualmente. Os mara 'akate ou maraakames -cantadores ou sacerdotes- teñen como misión conservar e manter vivas as tradicións.