Os demostrativos galegos

 Ir ao índice do Curso de lingua galega. Tamén pode consultar a Normativa oficial do galego. 

Os demostrativos son uns determinantes que acompañan un substantivo e que indican proximidade ou lonxanía no espazo ou no tempo respecto da cousa da que fala o emisor:

• Este libro
• Aquela meniña
• Ese mozo

As formas que poden tomar os determinantes demostrativos son as que amosamos no seguinte cadro:

	Singular		Plural
	Masculino	Feminino	Masculino	Feminino
Proximidade	Este	Esta	Estes	Estas
Distancia Media	Ese	Esa	Eses	Esas
Lonxanía	Aquel	Aquela	Aqueles	Aquelas

Decatádevos que os plurais masculinos escríbense: estes, eses, aqueles (e non *estos, *esos, *aquelos)

Onde se colocan os determinantes demostrativos?

Cando acompañan a un substantivo acostuman ir diante, dado que haxa un artigo ou algún outro determinante:

• Esta película é a que dicía eu
• O libro aquel era o que me prestara o meu irmán
• Qué tempos aqueles, cando todo era barato!
• O disco aquel xa non o volvín a ver máis

Que funcións teñen os demostrativos?

Os demostrativos que acompañan a un substantivo fan a función de determinante e, polo tanto, concordan co substantivo en xénero e número:

• Aquela música
• Aquelas cadeiras
• Estes lapis

Cando os demostrativos substitúen un substantivo dicimos que fan a función de pronome:

• Este é o que procurabamos
• Esta é a boa

Nesta función atopamos as formas neutras iso/, isto/, e aquilo/ que sempre son pronomes:

• Iso non me gusta nada
• Aquilo que dixeches era mentira

Tende en conta que as formas neutras son invariables, isto é que non teñen feminino nin plural: Isto gústame, pero iso non

Contraccións

Os demostrativos contraen coas preposicións de e en do seguinte xeito:

	este	estes	esta	estas
de	deste	destes	desta	destas
en	neste	nesta	nestes	nestas

	ese	eses	esa	esas
de	dese	deses	desa	desas
en	nese	nesa	neses	nesas

	aquel	aqueles	aquela	aquelas
de	daquel	daqueles	daquela	daquelas
en	naquel	naqueles	naquela	naquelas

	isto	iso	aquilo
de	disto	diso	daquilo
en	nisto	niso	naquilo

	estoutro	estoutros	estoutra	estoutras
de	destoutro	destoutros	destoutra	destoutras
en	nestoutro	nestoutros	nestoutra	nestoutras

	esoutro	esoutros	esoutra	esoutras
de	desoutro	desoutros	desoutra	desoutras
en	nesoutro	nesoutros	nesoutra	nesoutras

	aqueloutro	aqueloutros	aqueloutra	aqueloutras
de	daqueloutro	daqueloutros	daqueloutra	daqueloutras
en	naqueloutro	naqueloutros	naqueloutra	naqueloutras

Por exemplo:

• Neste momento estou deitado
• Diso non entendo nada
• A roupa está colgada naqueles cordeis
• O rapaz traballa daquela maneira

Cómpre saber ademais que...

Aquel pode significar "encanto, atractivo... ou outras calidades que non se acertan a expresar":

• Ese rapaz non é guapo, pero ten un aquel
• Subir ás figueiras sen que escachen as pólas ten o seu aquel

Daquela ten dous valores:

• "entón, naquel tempo": daquela aínda non había televisión
• "por conseguinte, polo tanto": non estudias, daquela suspenderás

Nisto, niso, nestas, con estas pódense usar como locucións co significado de "entón, nese momento, de repente, inmediatamente despois":

• Nisto botouse a rir
• Nestas entrou seu pai
• Con estas agarrou e marchou

As palabras aquelar ou aqueloutrar pódense empregar para nos referirmos a algo que non somos quen de expresar coas palabras precisas. Teñen o significado que nós lle queiramos dar:

• Levei a moto o taller para que ma aquelaran (="amañaran")
• Encontreime onte co teu pai e moi aquelado (="con mala cara")
• Aquelouse todo porque lle dei a razón (="enfadouse")