María Sánchez Arbós

mestra e pedagoga española vencellada á Institución Libre de Enseñanza

María Sánchez Arbós, nada en Huesca o 31 de outubro de 1889 e finada en Madrid o 15 de agosto de 1976, foi unha mestra e pedagoga española vencellada á Institución Libre de Enseñanza.[1]

Modelo:BiografíaMaría Sánchez Arbós
Biografía
Nacemento31 de outubro de 1889 Editar o valor en Wikidata
Huesca, España Editar o valor en Wikidata
Morte15 de agosto de 1976 Editar o valor en Wikidata (86 anos)
Madrid, España Editar o valor en Wikidata
Lugar de sepulturaCemiterio Civil de Madrid 40°25′18″N 3°38′05″O / 40.421706, -3.634669 Editar o valor en Wikidata
EducaciónResidencia de Señoritas Editar o valor en Wikidata
Actividade
Ocupaciónmestra, pedagoga Editar o valor en Wikidata
Familia
CónxuxeManuel Ontañón Editar o valor en Wikidata
FillosMaría Juana Ontañón Editar o valor en Wikidata

BNE: XX1108075

Traxectoria

editar

Foi filla de Manuel Sánchez Montestruc, secretario do Concello de Huesca, e de Paciencia Arbós Campaña. En 1920 casou con Manuel Ontañón, cuxo pai, José Ontañón Arias, era xestor e profesor da Institución Libre de Enseñanza. O matrimonio tivo cinco fillos, entre eles a arquitecta María Juana Ontañón.[2]

Realizou estudos de maxisterio na Escola Normal de Huesca e na Escola Superior de Mestras de Zaragoza, na que obtivo o título superior de mestra en 1911.

En 1912 superou as oposicións convocadas polo Reitorado de Madrid e obtivo praza na escola de San Ildefonso (Segovia). Ao ser unha localidade próxima a Madrid puido asistir a conferencias e exposicións. Durante unha visita ao Museo Pedagóxico Nacional tivo ocasión de escoitar a Manuel Bartolomé Cossío e comungou pronto cos ideais da Institución Libre de Ensino. Entre 1915 e 1919 cursou a Especialidade de Letras na Escola de Estudos Superiores de Maxisterio de Madrid. Durante eses anos Sánchez aloxouse na Residencia de Señoritas dirixida por María de Maeztu. Dende alí puido colaborar máis directamente coa ILE.

 
Tumba de María Sánchez Arbós e Manuel Ontañón no cemiterio civil de Madrid

Entre 1920 e 1925 Sánchez Arbós traballou en La Laguna (Tenerife) na Escola Normal e no Instituto de Bacharelato. En 1926 incorporouse á Escola Normal de Huesca onde permaneceu até 1930. Ese ano trasladouse a Madrid ao colexio Menéndez Pelayo e tres anos despois, como directora, ao Grupo Escolar Francisco Giner, onde ficou até 1936.

Ao finalizar a Guerra Civil Española Sánchez, coma outros mestres da República, foi vítima das depuracións e encarcerada durante tres meses en 1939 no cárcere de Ventas. Durante este período conseguiu que na sección de menores se crease unha escola para as presas máis novas, bautizada como Escola de Santa María. Tamén axudou á súa amiga Matilde Landa na creación dunha "oficina de penadas" que daba apoio legal ás reclusas. O único mobiliario con que contaban eran uns caixóns de madeira e unha máquina de escribir.[3]

En 1941, tras ser xulgada por un tribunal militar, foi expulsada do corpo de mestras. Non foi rehabilitada até 1952.

En 1953, tras un breve paso pola escola de Daganzo de Arriba (Provincia de Madrid), María volveu a Madrid para incorporarse ao Instituto Isabel la Católica. Alí prestou servizo até a súa xubilación en 1959.

Recoñecementos

editar

En 2017 o Concello de Madrid dedicoulle unha rúa no barrio de Valdezarza (distrito de Moncloa-Aravaca), en recoñecemento do labor pedagóxico das mestras da república.[4][5]

  1. Juan Borroy, Victor M. (17 de marzo de 2014). "Estudio monográfico de María Sánchez Arbós". "Rolde. Revista de cultura aragonesa" nº 89, octubre-noviembre de 1999; páginas 12-21. Consultado o 4 de marzo de 2017. 
  2. Juan Borroy 1999.
  3. Martínez de Pisón, Ignacio (18 de setembro de 2005). "Historia de dos maestras". El País (en castelán) (Prisa). ISSN 1134-6582. Consultado o 224 de novembro de 2021. 
  4. "Comisionado plantea definitivamente cambiar 52 calles tras 80 alegaciones de las Juntas de Distrito". La Vanguardia (en castelán) (Madrid). EFE. 27 de abril de 2017. Consultado o 30 de maio de 2020. 
  5. "Madrid ya cuenta con un callejero oficial que cumple con la ley de Memoria Histórica". elDiario.es (en castelán) (Madrid). 31 de maio de 2017. Consultado o 9 de setembro de 2022. 

Publicacións

editar
  • 1961: Mi diario. México: [s. n.], 1961 (Tipografía Mercantil). Reeditado en 1999 e 2006 en Zaragoza (España) pola Caja de Ahorros de la Inmaculada, cunha introdución de Victor M. Juan Borroy e Antonio Viñao Frago)
  • 1977: "Recuerdos de una maestra". En En el centenario de la Institución Libre de Enseñanza (pp, 19-21). Madrid: Tecnos.
  • 2007: Una escuela soñada: textos. Edición e estudo introdutorio de Elvira Ontañón e Víctor M. Juan Borroy. Madrid: Biblioteca Nueva.

Bibliografía

editar