Mónica Briones
Mónica Ángelica Briones Puccio, nada en Santiago de Chile o 7 de xullo de 1950 e finada na mesma cidade o 9 de xullo de 1984, foi unha pintora e escultora chilena. O seu homicidio en plena ditadura militar considérase o primeiro caso documentado dun crime de odio lesbofóbico en Chile, e inspirou a conformación da primeira agrupación lésbica no país, Colectiva Lésbica Ayuquelén, e o establecemento do Día da Visibilidade Lésbica, que se conmemora en Chile cada 9 de xullo desde 2015.[1][2][3]
 | |
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | 7 de xullo de 1950  Santiago de Chile |
| Morte | 9 de xullo de 1984 (34 anos) Santiago de Chile |
| Educación | Universidade de Chile |
| Actividade | |
| Ocupación | pintora, escultora |
Traxectoria
editarFilla dun artesán e unha modista, Briones estudou a fins da década de 1960 na Escola de Artes da Universidade de Chile, onde foi alumna de Nemesio Antúnez. Gañou un concurso de pintura no Cerro Santa Lucía, que consistía en pintar máis de 72 horas seguidas, e acostumaba a vender as súas pezas artísticas no Parque Forestal.[4]
A madrugada do 9 de xullo de 1984, tras retirarse do bar Jaque Mate na comuna de Santiago, Mónica Briones e a súa amiga Gloria do Villar foron abordadas mentres esperaban un autobús nas proximidades de Praza Italia por un «home alto, de pelo louro, ollos verdes, corte de pelo e aparencia militar», quen colleu a Briones do pescozo, e a empuxou, insultándoa pola súa orientación sexual mentres a golpeaba no piso. A malleira foi tan brutal que lle rompeu o cranio. Gloria fuxiu pedindo auxilio, en estado de shock, mentres que o agresor escapou do lugar.[5][1]
Segundo o parte policial, a súa morte produciuse ás 6.20 da mañá do sábado 9 de xullo «despois que a vítima fose arroiada por un vehículo que se deu á fuga». A autopsia do Servizo Médico Legal a cargo da tanatóloga América González Figueroa concluíu que se tratou dun accidente automobilístico que lle provocou a Briones un «traumatismo cranioencefálico facial». Os seus restos foron velados na Capela Nazareno de Providencia, e foi cremada, e as súas cinzas foron esparexidas na praia de Horcón.[2]
Investigación xudicial
editarA causa pola morte de Mónica Briones abriuse en 1985, cando o seu pai interpuxo unha querela por cuasidelito de homicidio. O avogado Alfredo Etcheberry, quen representou á familia no caso ad honorem, dedicouse a interrogar a todos os contactos que Mónica Briones tiña rexistrados nunha axenda telefónica que se atopaba na súa poder ao momento do seu deceso, que se puido recuperar a principios dos anos 1990.[3] Outra corrente da súa investigación derivou en que o crime de Mónica Briones, foi por encargo, xa que mantería unha relación sentimental e extramarital cunha muller casada, de nome Natalia, quen estaba casada cun axente do CNI.[1]
O caso xudicial estivo preto de 10 anos nos antigos Xulgados do Crime, e pechouse definitivamente en setembro de 1995, a pesar dos intentos de Etcheberry por continuar indagando. A corte declarou que “non existen indicios suficientes para acusar a determinada persoa como autor, cómplice ou encubridor”.[2]
Repercusións
editarTras o seu brutal homicidio a figura de Mónica Briones transformouse nunha fonte de inspiración para impulsar a loita polos dereitos das lesbianas. A súa historia inspirou varias reportaxes televisivas, unha crónica escrita por Pedro Lemebel, obras de teatro e mesmo unha película, titulada Enigma e dirixida por Ignacio Juricic, que se centra en todo o que pasou despois da súa morte.[6][5][7]
A partir do seu asasinato conformouse a organización Ayuquelén, primeiro conglomerado de mulleres lesbianas que se uniron para loitar polos seus dereitos e reclamar a morte de Briones como o primeiro crime lesbofóbico en Chile.[8][9] Cada 9 de xullo, data do seu asasinato, conmemórase o Día da Visibilidade Lésbica en Chile. En 2019 as agrupacións lesbofeministas solicitaron formalmente ao Consello de Monumentos Nacionais instalar un memorial no lugar onde foi asasinada, na intersección das rúas Merced con Irene Morales en Santiago, «en memoria de todas as mulleres lesbianas agredidas, violentadas ou asasinadas pola súa orientación sexual e/ou identidade de xénero».[5][10]
Véxase tamén
editarOutros artigos
editar- Asasinato de Nicole Saavedra
- Daniel Zamudio
- Diversidade sexual en Chile
- Lei Zamudio
- Morte de Anna Cook
Notas
editar- ↑ 1,0 1,1 1,2 Montecinos, Érika (9 de julio de 2019). "Homicidio de Mónica Briones: primer caso documentado de un crimen de odio en Chile". Consultado o 12 de marzo de 2021.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Montecinos, Érika (10 de julio de 2014). "Mónica Briones Puccio: el otro caso Zamudio por Erika Montecinos U.". Consultado o 12 de marzo de 2021.
- ↑ 3,0 3,1 "¿Quién fue la escultora Mónica Briones Puccio? la historia que inspira el Día de la Visibilidad Lésbica en Chile" (en castelán). 9 de julio de 2020. Consultado o 10 de julio de 2020.
- ↑ "Mujeres Bacanas | Mónica Briones (1950-1984)" (en castelán). 2 de septiembre de 2019. Consultado o 9 de julio de 2020.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 "El recuerdo insistente de Mónica Briones: La mujer asesinada en dictadura que inspira el Día de la Visibilidad Lésbica" (en castelán). Consultado o 9 de julio de 2020.
- ↑ "Programa Enigma Mónica Briones - T9E5".
- ↑ "La historia de Mónica Briones, mujer lesbiana brutalmente asesinada, es ya una película" (en castelán). Consultado o 9 de julio de 2020.
- ↑ "Enigma abordará el caso de Mónica Briones Puccio". 8 de septiembre de 2010. Consultado o 9 de julio de 2020.
- ↑ "Cuando muere una lesbiana: la búsqueda de justicia para Nicole Saavedra y Anna Cook". Consultado o 9 de julio de 2020.
- ↑ "#UnMemorialParaMónica Ingresan solicitud a Consejo de Monumentos en el Día de la Visibilidad Lésbica en Chile". 9 de julio de 2019. Consultado o 12 de marzo de 2021.