Método Montessori

O Método Montessori é unha aproximación educativa desenvolvida pola psicóloga e educadora italiana Maria Montessori, baseada na súa procura extensa con nenos con oligofrenia ou nenos con necesidades especiais, e caracterizada por unha énfase na independencia, liberdade dentro de límites e respecto para un neno cun desenvolvemento psicolóxico, físico e social normal.

Nenos traballando no alfabeto de fonogramas móbiles.

A pesar de que existe unha ampla gama de prácticas baixo o nome "Montessori", a "Association Montessori Internationale" (AMI) e o "American Montessori Society" (AMS) cita estes elementos como esenciais:

• Clases de idade mixta, con aulas para nenos de 2 anos e medio ou 3 ata 6 anos de idade como moito son o máis común.
• Elección do estudante da actividade a realizar dende unha gama prescrita de opcións.
• Bloques ininterrompidos de tempo de traballo, idealmente tres horas.
• Un modelo construtivista ou de descubrimento, onde os estudantes aprenden conceptos dende a experimentación con distintos materiais, máis que por instrución directa.
• Materiais educativos especializados desenvolvidos por Maria Montessori e os seus colaboradores.
• Liberdade de movemento dentro da aula.
• Un educador especializado no Método Montessori.

Historia

A Mansión Edward Harden en Sleepy Hollow, Nova York, foi a primeira Escola Montessori americana en 1911.

Maria Montessori empezou a desenvolver a súa filosofía e métodos en 1897, asistindo a cursos de pedagoxía na Universidade de Roma e lendo a teoría educativa dos últimos douscentos anos. En 1907, abriu a súa primeira aula, a "Casa dei Bambini", ou a casa dos nenos, nun edificio construído en Roma. Dende o inicio, Montessori baseou o seu traballo nas súas observacións de nenos e experimentación co ambiente, materiais, e as leccións dispoñibles para eles. Ela frecuentemente se refire ao seu traballo como "pedagoxía científica". En 1901, Maria Montessori coñeceu a Alice e Leopold Franchetti, de Città di Castello, e atoparon moitos puntos en común entre os seus traballos. Montessori foi convidada a impartir o seu primeiro curso para profesores e a montar unha "Casa dei Bambini" en "Villa Montesca", a casa dos Franchetti en Città di Castello. Maria Montessori decidiu mudarse a Città di Castello, onde viviu durante dous anos e onde mellorou a súa metodoloxía xunto con Alice Franchetti. Naquel período, Maria Montessori publicou o seu libro en Città di Castello. Os señores Franchetti financiaron a publicación do libro e a metodoloxía chamouse "Método Franchetti-Montessori", até que os fascistas ordenaron eliminar o nome da baronesa do Método porque era xudía. Alice Franchetti morreu en 1911 aos 37 anos.

O método Montessori chegou aos Estados Unidos en 1911 e foi amplamente coñecido en educación e en publicacións populares. Con todo, houbo un conflito entre o método Montessori e o modelo educativo americano. Foi especialmente crítica a publicación en 1914 dun artigo, The Montessori System Examined escrito polo influente profesor William Ouviu Kilpatrick, feito que limitou a difusión das súas ideas; e perdeu forza contra 1914. O método Montessori regresou aos Estados Unidos en 1960 e dende entón estendeuse por miles de escolas. María Montessori continuou difundindo o seu traballo durante toda a súa vida, desenvolvendo un modelo que abrangue o desenvolvemento psicolóxico dende o nacemento ata os 24 anos de idade, así como as aproximacións educativas para nenos de 0 a 3, 3 a 6, e de 6 a 12 anos. Escribiu e conferenciou sobre o desenvolvemento de nenos de 12 a 18 anos e máis aló, pero estes programas non foron desenvolvidos durante a súa vida.

O método Montessori tamén se estendeu á India cando Maria Montessori pasou un tempo alí durante a segunda guerra mundial.

Teoría do método Montessori

Unha aula Montessori en Indiana.

O método Montessori é fundamentalmente un modelo de desenvolvemento humano e unha aproximación educativa baseada naquel modelo. O modelo ten dous principios básicos. Primeiro, os nenos e adultos participan na auto-construción psicolóxica mediante a interacción co seu medio. Segundo, os nenos, especialmente os menores de seis anos, teñen un camiño de desenvolvemento psicolóxico innato. Baseado nas súas observacións, Montessori creu que nenos con liberdade para escoller e actuar dentro dun ambiente preparado segundo o seu modelo actuarían espontaneamente de xeito óptimo para o seu desenvolvemento.

Montessori viu características universais e innatas na psicoloxía humana que o seu fillo e colaborador Mario Montessori identificou como "tendencias humanas" en 1957. Hai algún debate sobre a lista exacta, máis o seguinte identificouno claramente:

• Abstracción
• Actividade
• Comunicación
• Exactitude
• Exploración
• Manipulación (do ambiente)
• Orde
• Orientación
• Repetición
• Auto-Perfección
• Traballo (tamén descrito como actividade con propósito)

No enfoque Montessori, estas tendencias humanas son vistas como o camiño do comportamento en cada etapa de desenvolvemento, e a educación debe responder a e facilitar a súa expresión.

O método educativo de Montessori aboga pola libre actividade dentro dun "ambiente preparado", o que significa un ambiente educativo adaptado ás características humanas básicas, ás características específicas dos nenos de diferentes idades, e para as personalidades individuais de cada neno. A función do medio é axudar e permitir que o neno desenvolva independencia en todas as áreas de acordo ás súas directivas psicolóxicas internas. Ademais de ofrecer acceso a materiais Montessori apropiados á idade dos nenos, o medio debe ter as seguintes características:

• Un espazo que facilita o movemento e a actividade.
• Beleza e harmonía, limpeza do contorno.
• Construción en proporción co neno e as súas necesidades.
• Limitación dos materiais, de xeito que só o material que axuda no desenvolvemento do neno está incluído.
• Orde.
• Natureza na aula e fóra da aula.

Planos de desenvolvemento

Montessori observou catro períodos distintos, ou "planos", no desenvolvemento humano, que se estende dende o nacemento ata os seis anos, de seis a 12, de 12 a 18 e de 18 a 24. Veu diferentes características, modos de aprendizaxe, e as ordes do desenvolvemento activo en cada un destes planos, e atopou enfoques educativos específicos para cada período.

O primeiro plano esténdese dende o nacemento ata ao redor dos seis anos de idade. Durante este período, Montessori observou que o neno experimenta un desenvolvemento físico e psicolóxico relevante. O primeiro plano é visto como os cimentos; o neno é un explorador sensorial e aprendiz dedicado ao labor do desenvolvemento da auto-construción psicolóxica e á construción da independencia funcional. Montessori presentou varios conceptos para explicar este traballo, incluíndo a mente absorbente, períodos sensibles, e normalización.

Mente absorbente: Montessori describe o comportamento dos nenos pequenos de asimilar sen esforzo os estímulos sensoriais do seu contorno, incluída a información dos sentidos, a linguaxe, a cultura e o desenvolvemento de conceptos co termo "mente absorbente" do neno pequeno. Ela cre que isto é unha característica única do primeiro plano, e que se desvanece a medida que o neno se acerca aos seis anos.

Períodos sensibles: Montessori tamén observou e descubriu períodos de especial sensibilidade aos estímulos particulares durante este tempo que chamou os "períodos sensibles". Na educación Montessori, o contorno da aula responde a estes períodos fabricando materiais e actividades apropiadas dispoñibles mentres que os períodos están activos en cada neno. Ela identificou os seguintes períodos coas correspondentes duracións:

• Adquisición da linguaxe—dende o nacemento ata ao redor dos 6 anos.
• Interese en obxectos pequenos—dende ao redor dos 18 meses ata os 3 anos.
• Orde—dende ao redor de 1 ata os 3 anos.
• Refinamento sensorial—dende o nacemento ata ao redor dos 4 anos.
• Comportamento social—dende ao redor dos 2 anos e medio ata os 4 anos.

Normalización: Por último, Montessori observou en nenos de tres a seis anos un estado psicolóxico que ela denomina "normalización". A normalización débese á concentración e ao enfoque na actividade que serve ás necesidades de desenvolvemento do neno, e caracterízase pola capacidade de concentración, así como "a disciplina espontánea, traballo continuo e feliz, sentimentos sociais de axuda e compaixón polos demais."

O segundo plano de desenvolvemento esténdese dende ao redor dos seis anos ata os doce anos de idade. Durante este período, Montessori observou cambios físicos e psicolóxicos nos nenos, e desenvolveu un ambiente de clase, leccións e materiais para responder a estas novas características. Fisicamente, observouse a perda dos dentes de leite e o alongamento das pernas e torso ao comezo do plano e un período de crecemento uniforme posterior. Psicoloxicamente, observou o "instinto de rabaño", ou a tendencia a traballar e socializar en grupos, así coma os poderes da razón e da imaxinación. Ela cría que o traballo do segundo plano dos nenos é a formación da independencia intelectual, do sentido moral e da organización social.

O terceiro plano de desenvolvemento esténdese dende ao redor dos doce ata ao redor dos dezaoito anos, que abarca o período da adolescencia. Montessori traza o terceiro plano polos cambios físicos da puberdade e a adolescencia, pero tamén polos cambios psicolóxicos. Fixo fincapé na inestabilidade psicolóxica e nas dificultades de concentración desta idade, así como nas tendencias creativas e no desenvolvemento de "un sentido da xustiza e un senso da dignidade persoal". Ela usou o termo "valoración" para describir o interese dos adolescentes por obter unha avaliación externa derivada do seu valor. Montessori cría que o traballo do terceiro plano dos nenos é a construción do eu adulto na sociedade.

O cuarto plano de desenvolvemento esténdese dende ao redor dos dezaoito ata cerca dos vinte e catro anos de idade. Montessori escribiu comparativamente pouco sobre este período e non se desenvolveu un programa educativo para esta idade. Ela imaxinou adultos xoves preparados polas súas experiencias na educación Montessori nos niveis inferiores listos para abrazar plenamente o estudo da cultura e as ciencias co fin de influír e de dirixir unha civilización. Ela cre que a independencia económica era crítica para esta idade e considerou que un límite arbitrario para o número de anos de estudo do nivel universitario era innecesaria, xa que o estudo da cultura podería continuar durante toda a vida dunha persoa.

Educación e paz

Cando Montessori desenvolveu a súa teoría e práctica, creu que esta educación tiña que xogar un papel importante no desenvolvemento da paz mundial. Sentiu que deixando os nenos desenvolverse segundo as súas leis interiores de desenvolvemento levaría a unha civilización máis pacífica e duradeira. Dende a década de 1930 ata ao fin da súa vida, deu numerosas conferencias sobre este asunto, dicindo en 1936,

Recibiu un total de seis nomeamentos para o Premio Nobel da Paz nun período de tres anos: 1949, 1950, e 1951.

Montessori Prácticas de educación

"White Pine Montessori" Escola en Moscow, Idaho, Estados Unidos.

Programa Infantil: As aulas Montessori para nenos menores de tres anos divídense en varias categorías e utilízanse unha serie de termos. Un "Nido", vocábulo italiano para "niñeiro", utilizado para un pequeno número de nenos de ao redor de dous meses ata ao redor de catorce meses, ou ben ata cando o neno pode camiñar con confianza. Unha "Comunidade do Neno pequeno" utilizado para un maior número de nenos dun ano ata os 2 anos e medio ou 3 anos de idade. En ambos os ambientes destacan os materiais e actividades a escala con respecto ao tamaño e as habilidades dos nenos, xerando oportunidades para desenvolver o movemento e actividades para desenvolver a independencia. Desenvólvese a independencia para ir ao aseo. Algunhas escolas tamén ofrecen as aulas "Pai-bebé", nas que os pais participan cos seus fillos moi pequenos.

Preescolar e gardaría: A escolas Montessori para nenos de 2 anos e medio ou 3 ata os 6 anos de idade a miúdo se chaman "Casa dos nenos", despois de que a primeira escola de Montessori se chamara "Casa dei Bambini" en Roma en 1906. Este nivel tamén se denomina "Básica". Unha clase típica sería de 20 a 30 nenos en grupos de idades mixtas, atendidos por un mestre capacitado e un asistente. As aulas están normalmente equipadas con mesas de tamaño infantil e cadeiras dispostas individualmente ou en pequenos grupos, cos materiais de clase nos estantes aos que ten acceso o neno en toda a habitación. As actividades son na súa maior parte inicialmente presentadas polo profesor, despois do cal se pode elixir máis ou menos libremente polos nenos segundo o seu propio interese. Polo xeral os materiais da clase inclúen actividades para o exercicio de habilidades prácticas, tales como o trasvase e o uso da culler; materiais para o desenvolvemento dos sentidos, materiais de matemáticas, materiais lingüísticos, materiais de música e arte, e máis.

As actividades nas casas dos nenos adoitan ser manuais, materiais táctiles para ensinar distintos conceptos. Por exemplo, para ensinar a escritura, os estudantes usan as follas de papel de lixa. Estas follas córtanse e colócanse en bloques de madeira. Os nenos entón trazan estas letras coas mans para aprender a forma e o son de cada letra. Outro exemplo é o uso de cadeas de contas para ensinar conceptos de matemáticas, especificamente a multiplicación. Especificamente para múltiplos de 10: hai un cordón que representa unha unidade, unha barra de dez perlas que ao poñelas xuntas representan 1x10, a continuación, unha forma plana que se xera pola montaxe de 10 das barras xuntas serve para representar 10x10, e un cubo creado pola montaxe de 10 dos planos xuntos para representar 100x10. Estes materiais axudan a construír un coñecemento concreto dos conceptos básicos sobre os que se construíron moitos máis en anos posteriores.

Aulas de Primaria: As aulas desta idade denomínanse aulas de "primaria" e poden variar de tamaño dende moi pequenas ata 30 ou máis nenos, normalmente atendidas por un mestre capacitado e un o máis asistentes. As clases adoitan ser de idades mixtas en dúas seccións de 6 a 9 anos e de 9 a 12 anos de idade, aínda que tamén se utilizan grupos de 6 a 12 anos de idade. As leccións preséntanse normalmente a pequenos grupos de nenos, que son libres de seguir co traballo independente do resto seguindo o seu propio interese e responsabilidade persoal. O alcance das clases e o traballo na aula de primaria é bastante amplo. Montessori usou o termo "educación cósmica" para indicar tanto o alcance universal das leccións e a idea de que a educación no segundo plano debe axudar o neno a realizar o papel do ser humano dentro do universo. Os materiais de clase e leccións inclúen o traballo da linguaxe, as matemáticas, a historia, as ciencias, as artes e moito máis. Os estudantes son dirixidos a realizar exploracións de recursos fóra da aula, coñecido como "saír" en Montessori, son un elemento integral do traballo da aula Primaria.

Secundaria e Bacharelato: A educación Montessori para este nivel está menos desenvolvida que os programas para os nenos máis pequenos. Montessori non estableceu un programa de formación do profesorado ou un plan polo miúdo da educación para os adolescentes durante a súa vida. Porén, un número de escolas que seguen este método estenderon os seus programas para os nenos máis pequenos á escola secundaria e bacharelato. Ademais, varias organizacións Montessori desenvolveron a formación do profesorado ou cursos de orientación; aínda que hai pouco consenso está emerxendo o plan de estudos. Montessori escribiu que,

“

A reforma esencial do noso plan, dende este punto de vista se pode definir do seguinte xeito: durante a época difícil da adolescencia é útil para deixar o contorno habitual da familia na cidade e para a búsca da tranquilidade, procurar un contorno preto da natureza.

”

Así, moitas escolas Montessori para adolescentes de idades comprendidas entre os 12 e os 18 anos atópanse preto da natureza.

Estudos

Unha revisión de 2005 e o estudo dos asociados concluíu que os alumnos Montessori obtiveron resultados educativos e rendemento académico comparable (que non maior) aos alumnos de enfoques tradicionais. A revisión tamén chegou á conclusión de que os estudos non atoparon diferenzas detectables na personalidade como resultado de asistir ás escolas Montessori. O estudo da escola secundaria pública nas Escolas Públicas de Milwaukee detectaron que os estudantes Montessori, en idades comprendidas entre os 3 e os 11 anos, superaron aos grupos de control de escolas tradicionais nas matemáticas e ciencias, e que Montessori obtivo un dos maiores efectos positivos no rendemento de todos os programas avaliados. Outro estudo que comparou o rendemento académico de 543 alumnos de 4º grao (291 suxeitos) e de 8º grado (252 suxeitos) que asistiron a programas de educación tradicionais ou Montessori non apoiou a hipótese de que a inscrición nunha escola Montessori estea asociada cun maior rendemento académico.

Uso da terminoloxía  Montessori

En 1967, a Sala estadounidense de Marcas e Patentes e a Xunta de Apelación ditaminou que "o termo 'Montessori' ten un significado xenérico e/ou descritivo." Polo tanto, nos Estados Unidos e noutros lugares, o termo pode ser utilizado libremente sen dar ningunha garantía de como se aplica o traballo de Montessori. Esta sentenza levou a "enorme variación nas escolas que pretenden empregar métodos de María Montessori."

Referencias culturais

En 2015, o artista americano Kanye West escribiu un rap que di "pór en marcha a súa propia escola Montessori" na canción de Big Sean Blessings.

O método Montessori en Galicia

A precursora en Galicia do Método Montessori foi a principios do século vinte a pedagoga, socióloga e escritora María Barbeito.

A día de hoxe, hai en Galicia tres escolas que seguen o método Montessori: a escola "Galicia Montessori" no Concello de Ames, a escola "Montessori Compostela" (anteriormente chamada "Quero Unha Escola") en Santiago de Compostela e a escola "Montessori Ourense" na cidade de Ourense.