Liberalismo económico

ideoloxía política

O liberalismo económico é a doutrina económica desenvolvida durante a ilustración —dende finais do século XVII até o inicio da Revolución francesa—, formulada de forma completa en primeiro lugar por Adam Smith e que reclama a mínima interferencia do Estado na economía do século XIX.

Adam Smith foi un dos primeiros formuladores do liberalismo económico.

Adóitase resumir na expresión francesa laissez faire, laissez passer («deixen facer, deixen pasar»), que é o lema da fisiocracia, unha teoría económica precedente. Inclúe un espectro de diferentes políticas económicas, tales como a liberdade de circulación de mercadorías, pero sempre se basea nun forte apoio á economía de mercado e a propiedade privada.

Historia

editar

Adam Smith (1723-1790)

editar

O país que sobresaíu na súa economía foi Francia, quen contaba con moitas fontes económicas e puido saír nun período curto de tempo desta crise. Smith era escocés e formouse nas universidades de Universidade de Glasgow e a de Universidade de Glasgow Oxford. Na primeira foi profesor de Lóxica e de Filosofía Moral. No ano 1776, publicou a súa obra principal: A riqueza das nacións. Smith abordou a economía dende a filosofía. Era un fervente defensor das leis da natureza, da orde natural, e cuestionaba as imperfeccións das institucións humanas. Para el a conduta humana obedece de xeito natural ás seguintes motivacións: o egoísmo, a conmiseración, o dereito de ser libre, o sentido da propiedade, o hábito do traballo e a tendencia ó intercambio. Se o home era deixado en liberdade, non só conseguirá o seu propio beneficio, senón tamén impulsará o ben común. Así, Smith xustificaba a súa reivindicación de deixar en liberdade as relacións de intercambio entre os homes. O libre xogo das motivacións nomeadas conduce a un equilibrio natural. Cada individuo, ó buscar o seu proveito individual «é conducido por unha man invisible a promover un fin que non entraba no seu propósito», o benestar xeral. Di respecto diso: «nunca souben que fixesen moito ben aqueles afectos a traballar polo ben público». Todo isto dá pé a un dos fundamentos do pensamento liberal sobre a libre interacción entre oferentes e demandantes nos mercados, sen ningún tipo de intervencións estatais sobre eles. A Smith tamén lle preocupou a orixe do valor das mercadorías e sobre a base de ideas deixadas por William Petty (1623-1687) e Richard Cantillon (1680-1734) elaborou a Teoría do valor-traballo, a cal considera que a orixe do valor de intercambio (valor de cambio) das mercadorías está no traballo do home. Divide o valor en dous: o "valor de uso" que é a utilidade que posúe un obxecto determinado, mentres que o "valor de cambio" é a capacidade dun obxecto para ser intercambiado por outros e está determinado polo tempo de traballo humano incorporado na súa produción. Por outra banda, inquietáballe que mentres os seres humanos se reproducían, a terra non o facía, o cal provocaría nalgún momento do tempo unha situación de escaseza de alimentos. Para isto propuña que os salarios na economía debían ser de subsistencia, ou sexa, o necesario para a subsistencia do traballador e a súa familia. Consideraba que se o ingreso das familias fose maior ó de subsistencia, o crecemento de poboación aceleraríase. Algo que observaba na súa época era que se pasou da produción artesanal, na cal un mesmo artesán realizaba todas as operacións, a unha división do traballo, na cal cada operario realizaba unha soa operación, por exemplo, facer puntas de alfinetes. Isto permitía que quen o fixese se especializase en devandita operación, mellorando os tempos de produción e a calidade do elaborado. Calquera produtor que buscase o seu beneficio individual veríase obrigado a dividir o traballo da súa empresa e desta maneira estaría maximizando a produción de toda a economía. Eran as motivacións da conduta humana as que garantirían o crecemento permanente do aínda entón incipiente capitalismo británico. Dicía: «Nun sistema de laissez-faire, o aceite do interese persoal mantén funcionando milagrosamente as engrenaxes económicas. Non é preciso un planificador [...]. O mercado resolve todos os nosos problemas». Así se afirma que Smith era un optimista sobre o futuro das economías, xa que o seu crecemento permanente estaba garantido polas motivacións da conduta humana e a división do traballo.

O liberalismo e o proletariado

editar

Nun primeiro momento, burguesía e proletariado aliáronse en contra da caste aristocrática, descendente da clase feudal do medievo, que posuía o poder nas sociedades europeas do Antigo Réxime. Porén, coa chegada dos sistemas liberais ó longo do século XIX, o conflito entre os intereses de proletarios e burgueses fíxose evidente. O liberalismo implantou a igualdade política, pero, nas súas primeiras formulacións, ignorou as desigualdades económicas e sociais.

Os intereses do proletariado expresáronse no desenvolvemento do movemento obreiro e nas diversas teorías sociais (socialismo utópico, anarquismo, marxismo), que aspiraban a transformar a sociedade ou a substituíla por outra nova na que desaparecesen as desigualdades económicas.