Ivrea

Ivrea (piemontés: Ivrèja, francés: Ivrée) é unha cidade e unha comuna da cidade metropolitana de Turín na rexión do Piemonte no noroeste de Italia. Situado na estrada que conduce ao Val de Aosta (parte da Vía Francíxena medieval), está a cabalo da Dora Baltea e considérase o centro da zona do Canavese. Ivrea atópase nunha cunca que na época prehistórica formaba un gran lago. Hoxe en día cinco lagos máis pequenos, Sirio, San Michele, Pistono, Nero e Campagna, atópanse nos arredores da cidade.

Ivrea

Localización
45°28′03″N 7°52′29″L
Estado	Italia
Rexión	Piemonte
Cidades metropolitanas	Metropolitan City of Turin (en)
Capital de	Doire (en)
Capital	Ivrea
Poboación
Poboación	22.357 (2023) (742,51 hab./km²)
Xeografía
Superficie	30,11 km²
Altitude	253 m
Comparte fronteira con	Banchette Burolo (pt) Albiano d'Ivrea (pt) Chiaverano (pt) Montalto Dora (pt) Romano Canavese (pt) Vestignè (pt) Pavone Canavese (pt) Bollengo Salerano Canavese (pt) Cascinette d'Ivrea (pt) Fiorano Canavese (pt) Strambino (pt)
Santo padrón	Sabinus of Spoleto (en)
Identificador descritivo
Código postal	10015
Fuso horario	UTC+01:00, horario estándar UTC+02:00, horario de verán
Prefixo telefónico	0125
Identificador ISTAT	001125
Código catastral italiano	E379
Outro
Irmandado con	Monthey (pt) Qaladiza (en) Lüneburg Rădăuți (pt) Chaumont
Páxina web	comune.ivrea.to.it

O 1 de xullo de 2018, o sitio que se coñece como "Cidade industrial do século XX" foi catalogado como Patrimonio da Humanidade da UNESCO.

Historia

Ivrea e os seus arredores estiveron habitados desde a época do Neolítico; crese que os celtas tiñan unha aldea en Ivrea ao redor do século V a.C. Porén, a cidade aparece por primeira vez na historia como un posto avanzado da República Romana fundada no 100 a.C., probablemente construída para protexer unha das rutas tradicionais de invasión no norte de Italia sobre os Alpes. O seu nome latino era Eporedia.

Despois da caída do Imperio Romano de Occidente, Ivrea converteuse na sede dun ducado baixo os Longobardos (séculos VI-VIII). Baixo os Francos (século IX), Ivrea era capital do condado. No ano 1001, tras un período de disputas co bispo Warmund, gobernante da cidade, Arduin conquistou a Marca de Ivrea. Máis tarde chegou a ser rei de Italia e comezou unha dinastía que se prolongou ata o século XI, cando a cidade caeu de novo baixo a soberanía dos bispos.

No século XII Ivrea converteuse nunha comuna libre, pero sucumbiu nas primeiras décadas do século seguinte ao goberno do emperador Frederico II. Máis tarde Ivrea foi disputada entre os bispos, o marquesado de Monferrato e a Casa de Savoia.

En 1356 Ivrea foi adquirida por Amadeu VI de Savoia. Coa excepción da breve conquista francesa a finais do século XVI, Ivrea permaneceu baixo a Casa de Savoia ata 1800. Era un título subsidiario do rei de Sardeña, aínda que o único marqués de Ivrea era Benedetto de Savoia (que máis tarde loitou nas guerras da revolución francesa). O 26 de maio de 1800 Napoleón Bonaparte entrou na cidade xunto coas súas tropas vitoriosas, establecendo o control que rematou en 1814 tras a súa caída.

Durante o século XX o seu principal reclamo de fama foi a base de operacións de Olivetti, un fabricante de máquinas de escribir, calculadoras mecánicas e, máis tarde, ordenadores. A empresa Olivetti xa non ten unha existencia independente, aínda que o seu nome aínda aparece como marca rexistrada en equipos de oficina fabricados por outros. En 1970, unhas 90.000 persoas, incluídos os emigrantes do sur de Italia, vivían e traballaban na zona de Ivrea. ^{[Cómpre referencia]}

A plataforma electrónica Arduino creouse no Interaction Design Institute Ivrea, e toma o seu nome dun bar que leva o nome da figura histórica de Arduino de Italia. A UNESCO, cando designou a cidade como Patrimonio da Humanidade, dixo que "expresa unha visión moderna da relación entre a produción industrial e a arquitectura".

Ivrea, cidade industrial do século XX
Edificio de Olivetti
Ivrea
Patrimonio da Humanidade - UNESCO
País	Italia
Localización	Piemonte
Tipo	Cultural
Criterios	IV
Inscrición	2018
Rexión da UNESCO	Europa e América do Norte
Identificador	1538

Atraccións principais

O castelo (século XIV).

A catedral de Ivrea.

Pintor descoñecido, segunda metade do século XV, Un milagre do Beato Pierre de Luxembourg (Catedral).

• Castelo de Ivrea (1357), construído durante o reinado de Amadeu VI de Savoia. Ten planta cuadrangular en ladrillo con catro torres redondas nas esquinas. En 1676, unha torre, utilizada como almacén de munición, estoupou tras ser alcanzada por un raio. Nunca se reconstruíu. Antiga prisión, o castelo hoxe alberga exposicións.
• Catedral de Ivrea, que se orixinou nunha igrexa construída aquí no século IV no lugar dun templo pagán. Ao redor do ano 1000 d.C., reconstruída polo bispo Warmondus en estilo románico: dese edificio quedan os dous campanarios, algunhas columnas e a cripta con frescos. Este último alberga un antigo sarcófago romano que, segundo a tradición, conserva as reliquias de San Bessus (copatrón da cidade xunto con San Sabino). En 1785, foi reconstruída de novo nun estilo Barroco. A fachada neoclásica actual construíuse no século XIX. Un dos antigos frescos do interior é o Un milagre do Beato Pierre de Luxembourg (segunda metade do século XV). A sancristía ten dous retablos de Defendente Ferrari. A catedral tamén alberga a tumba de Beato Thaddeus McCarthy.
• A Biblioteca Capitolare, próxima á Catedral, alberga unha importante colección de códices dos séculos VII-XV.
• Igrexa e convento de San Bernardino: pequena igrexa gótica construída polos minoritas a partir de 1455. Alberga un ciclo que retrata a Vida e Paixón' de Cristo de Giovanni Martino Spanzotti (1480–1490).
• O Museo Pier Alessandro Garda ten interesantes achados arqueolóxicos e unha colección de pezas de arte xaponesa. Está situado na gran Piazza Ottinetti.
• O Museo ao Aire Libre de Arquitectura Moderna, inaugurado en 2001, é unha mostra dos principais edificios (algúns de principais arquitectos da época) construídos por Olivetti a partir da década de 1950.
• Os restos dun teatro romano do século I, situado ao oeste do centro da cidade. Podería albergar 10.000 espectadores.
• A Ponte Vella (Ponte Vecchio) data do ano 100 d.C. e leva a Borghetto. Construído orixinalmente en madeira, reconstruíuse en pedra en 1716.
• O Palazzo di Città, casa do concello (Palazzo di Città), construído en 1758. Ten un campanario decorado con plantas de cánabo, símbolo do Canavese .
• Torre di Santo Stefano, que data do século XI. Este campanario románico son os restos da abadía de Santo Estevo, construída en 1041 pola orde beneditina. Atópase entre o Hotel La Serra e Dora Baltea.
• Igrexa de San Gaudenzio
• Cappella dei Tre Re

Cultura

Hai dúas festas principais en Ivrea, ambas celebradas durante festas católicas, pero ambas enraizadas nas tradicións máis antigas da cidade. Unha delas é o Entroido, as súas principais celebracións teñen lugar 40 días antes da Semana Santa. A outra é a festa patronal de San Savino (Sabinus de Spoleto), que se celebra a semana do 7 de xullo. Durante esta última festa ten lugar unha feira cabalar con exhibición de carros e espectáculos de cabalos.

Batalla das Laranxas

Artigo principal: Batalla das Laranxas.

Unha escena da "Batalla das Laranxas".

A principal celebración do entroido de Ivrea céntrase na Batalla das Laranxas. Isto implica a uns miles de habitantes, divididos en nove equipos de combate sobre o terreo, que lanzan laranxas a decenas de equipos baseados en carros, con bastante violencia, durante os tres días principais do entroido: domingo, luns e martes. O entroido ten lugar 40 días antes da Semana Santa e remata a noite do "Martes Gordo" cunha cerimonia solemne que implica un funeral en homenaxe ao Entroido concluído.

Entre os cónxuxes dos cidadáns elíxese unha Mugnaia. A lenda conta que a filla dun muiñeiro (o epónimo "Mugnaia") negouse unha vez a aceptar o "dereito" do duque local de pasar unha noite con cada muller recentemente casada e cortoulle a cabeza. Hoxe as carruaxes representan a garda do duque e os lanzadores de laranxas os revolucionarios. As persoas que leven sombreiro vermello non serán consideradas parte dos revolucionarios e, polo tanto, non se lles tirarán laranxas.

Non se entende ben a orixe da tradición de tirar laranxas, sobre todo porque as laranxas non crecen nos contrafortes dos Alpes italianos e deben ser transportadas desde Sicilia. En 1994 levouse á cidade unha estimación de 265.000 kg de laranxas, procedentes principalmente dos restos da colleita de inverno no sur de Italia.

Deporte

O club de fútbol da cidade, A.S.D. Montalto Ivrea, actualmente xoga en Promozione Piemonte.

O Ivrea Rugby Club xoga en C1 Piemontese.

Ivrea foi anfitrión da Copa do Mundo de Canoa Slálom 2016 e 2017.

Notas

Referencias

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Páxina oficial
• Carnival of Ivrea
• Official Website of Modern Architecture of Ivrea
• Pictures of Ivrea Arquivado 25 de febreiro de 2021 en Wayback Machine.
• Pictures of the Carnival and the Battle of the oranges Arquivado 25 de febreiro de 2021 en Wayback Machine.
• U.N.I.T.A.L.S.I. Ivrea