Ismail Kadaré

Ismail Kadaré (en albanés Ismail Kadare), nado o 28 de xaneiro de 1936 en Gjirokastër, Albania, é o máis coñecido dos escritores en lingua albanesa. Fillo dun funcionario público, na súa infancia presenciou a devastación de Albania a consecuencia dos enfrontamentos armados da segunda guerra mundial, experiencia que o marcou profundamente. Estudou Historia e Filoloxía na Universidade de Tirana e posteriormente en Moscova, no prestixioso Instituto Gorki de Literatura, até 1960. En outubro de 1990, tras recibir ameazas por parte do réxime comunista albanés, decide exiliarse no Estado francés. A pesar do inminente colapso do réxime, Kadaré non volverá a Albania até o ano 1999.

Ismail Kadaré

Nome orixinal	(sq) Ismail Kadare
Biografía
Nacemento	28 de xaneiro de 1936 (88 anos) Gjirokastër, Albania
Membro do Parlamento da Albânia (pt)
1970 – 1982
Datos persoais
País de nacionalidade	Albania Francia Kosovo
Grupo étnico	Pobo albanés
Relixión	Ateísmo
Educación	Universidade de Tirana Instituto de Literatura Maxim Gorki
Actividade
Ocupación	poeta , escritor , novelista , tradutor
Membro de	Academia de Ciências da Albânia (pt) Academy of Sciences and Arts of Kosovo (en) Académie des Sciences Morales et Politiques (pt) Montenegrin Academy of Sciences and Arts (en)
Influencias	Italo Calvino
Lingua	albanesa
Obra
Obras destacables (1963) O General do Exército Morto (pt) (1970) The Castle (en) (1971) Chronicle in Stone (en) (1978) The Three-Arched Bridge (en) (1980) Abril Despedaçado (pt) (1981) The File on H. (en) (1981) The Palace of Dreams (en) (1990) The Pyramid (en)
Familia
Cónxuxe	Helena Kadare (1963–)
Fillos	Besiana Kadare (en)
Premios (2020)  Premio Internacional Neustadt de Literatura (31 de decembro de 2019)  grande oficial da Lexión de Honra (2018)  Premio Nonino (pt) (31 de decembro de 2015)  comandante da Lexión de Honra (2015)  Premio Xerusalén (2009)  Premio Príncipe de Asturias das Letras (2005)  Prémio Internacional Man Booker (pt) (1998)  Herder Prize (en) (15 de febreiro de 1996)  Comendador das Artes e as Letras (1992)  Prix mondial Cino Del Duca (pt)  Order of the National Flag (en)  Oficial da Lexión de Honra  Honor of Nation Order (en)
Sinatura

Obra

Ismail Kadaré ten destacado especialmente no eido da narrativa, a pesar de que conta cunha estimábel obra poética e algunha incursión na literatura dramática.

Encadrada nun principio dentro das teses do realismo socialista, a obra de Ismail Kadaré trata con moita frecuencia os temas históricos dos Balcáns, especialmente dos pobos de lingua albanesa, achegándose en ocasión á historia contemporánea, e mesturándoos algunhas veces con elementos lendarios ou fantásticos da tradición albanesa. Ao mesmo tempo ten tratado a miúdo a cuestión do ser humano individual acurralado polo totalitarismo e as súas dinámicas absurdas, dun xeito que lembra en ocasións á narrativa de Kafka.

Un dos temas clave da súa obra é o relativo á configuración política e filosófica da identidade albanesa ao longo dos tempos, que el entende como unha personalidade situada constantemente entre as influencias de Oriente e de Occidente. Nese sentido é frecuente atopar escenarios contemporáneos á ocupación otomá do actual territorio de lingua albanesa, un contexto de opresión que foi interpretado tamén como unha referencia implícita ao totalitarismo do réxime comunista albanés. Así mesmo, é frecuente a aparición nas súas obras de elementos da tradición albanesa, como a música ou a literatura oral.

Aínda que a preocupación pola identidade albanesa é unha constante na súa obra, e xa tratara o caso da represión iugoslava contra Kosovo en Krushqit janë të ngrirë, (O cortexo nupcial conxelado na neve), o autor xogou un papel especialmente comprometido no conflito entre Serbia e Kosovo durante a Guerra de Kosovo (1989-1999), publicitando as razóns da postura albano-kosovar.

Posicións políticas

Non existe un acordo sobre se a postura de Kadaré durante o réxime comunista albanés foi de simple conformismo ou de disidencia. Por unha banda, Kadaré foi un dos poucos escritores que gozaron do apoio do réxime para exercer o seu oficio, chegando mesmo a ter acta de deputado no goberno de Enver Hoxha, de corte estalinista. O propio autor manifestou publicamente que, a pesar de autoexiliarse, non gustaba de que o alcumasen como un escritor disidente.

Por outra banda, é certo que moitas das novelas de Kadaré non poden interpretarse doutro xeito que como unha denuncia contra o totalitarismo, en ocasións camuflado no contexto da opresión otomá. Isto é así especialmente na obra Pallati i ëndrrave (O palacio dos soños), onde describe a situación dun réxime que arquiva os soños dos seus súbditos para empregalos como un xeito de predición. Varios críticos apuntaron que a descrición do escenario da acción coincide coa de Tirana, e o "Palacio dos Soños", co Ministerio de Defensa albanés nos anos 70 . Ao mesmo tempo, o autor achegouse á represión da Sigurimi (policía política) albanesa noutras obras posteriores como Spiritus, onde se persegue a gravación dunha psicofonía que supostamente recolle a voz dun disidente asasinado.

As propias declaracións de Kadaré na súa saída do país son reveladoras:

A literatura e as ditaduras son incompatíbeis. Un escritor é o inimigo natural dunha ditadura.

Recoñecemento internacional

As obras de Kadaré foron traducidas a máis de corenta linguas, e é o escritor albanés máis recoñecido internacionalmente. O seu nome soa con frecuencia entre os candidatos ao Nobel de Literatura.

Entre outros premios, recibiu o Prix Mondial Cino del Duca en 1992 e o Premio Internacional Man Booker no ano 2005

Bibliografía

A referencia cronolóxica principal da bibliografía é a da primeira edición albanesa. Moitas destas obras foron revisadas e modificadas polo autor en posteriores edicións ou nas traducións ao francés.

• Frymëzime djaloshare, 1954.
• Ëndërrime (Fantasías), 1957, poesía.
• Qyteti pa reklama (A cidade sen anuncios),1959.
• Shekulli im (O meu século), 1961, poesía.
• Muzgu i perëndive të stepës (O ocaso dos deuses da estepa), 1962.
• Gjenerali i ushtrisë së vdekur, (O xeneral do exército morto), 1963, novela.
• Përse mendohen këto male, (En que pensan as montañas)1964, poesía.
• Përbindëshi (O monstro), 1965, novela.
• Tregimet e tejkohshme (Relatos doutro tempo), 1967, relatos.
• Dasma (A voda), 1967, novela.
• Motive me diell (Motivos ao sol), 1968, poesía.
• Kështjella(Os tambores da choiva), 1970, novela.
• Kronikë në gur (Crónica da cidade de pedra), 1970, novela.
• Pashallëqet të medha (O nicho da vergoña), 1974-1976, novela.
• Nëntori i një krieqyteti (Novembro dunha capital), 1975, novela.
• Koha (O tempo), 1976, poesía.
• Pallati i ëndrrave (O palacio dos soños), 1976, novela.
• Dimri i madh, (O grande inverno), 1977, novela.
• Komisioni i festës (A comisión de festas), 1977, novela.
• Breznitë e Hankonatëve (A saga dos Hankonat), 1976, novela.
• Ura me tri harqe (A ponte de tres arcos), 1978, novela.
• Koncert në fund të dimrit (Concerto na fin do inverno, 1978), novela.
• Prilli i thyer, (Abril despedazado), 1978, novela.
• Kush e solli Doruntinën (Quen trouxo a Doruntina?), 1979, novela.
• Gjakftohtësia, 1980.
• Autobiografia e popullit bë vatgje (Autobiografía dun pobo nos seus versos), 1991, ensaio.
• Dosja H (O informe H), 1981, novela.
• Emblema e dikurshme (Emblemas de antaño), 1981, relatos.
• Piramida (A pirámide) 1982, novela.
• Krushqit janë të ngrirë, (O cortexo nupcial conxelado na neve), 1983, novela.
• Tregimet e ditës që po thyhej (Relatos do serán agonizante), 1983, relatos.
• Heqja e mjeshterisë së munxhadhënësve, (A abolición da profesión de maldicidor), 1983, relato.
• Qorrfermani (O firmán da cegueira), 1984, novela.
• Hija (A sombra), 1984, novela.
• Rrëfim trikohësh (Relato en tres tempos), 1984, relato.
• Viti i mbrapshtë (O ano negro), 1985, novela.
• Koha e shkrimeve (O tempo dos escritos), 1986, relatos.
• Vajza e Agamemnonit (A filla de Agamenón), 1986, novela.
• Lamtumira e së keqes (O adeus ao mal), 1987, novela.
• Vepra Letrare, 1989.
• Nata me hënë (Claro de lúa), 1989, novela.
• Kalimet e nëndhesme (As pasaxes subterráneas), 1990, relatos.
• Ftesë në studio (Convite ao estudio do escritor), 1991, ensaio.
• Pesha e kryqit (O peso da cruz), 1991, ensaio.
• Muri i madh (A gran muralla), 1993, relatos.
• Shqipëri, 1995.
• Shkaba, (A aguia), 1995, novela.
• Vjedhja e gjumit mbretëror, (O roubo do soño imperial), 1995, relatos.
• Eskili, ky humbës i madh (Esquilo, o gran perdedor), 1995, ensaio.
• Dialog me Alain Bosquet (Diálogo con Alain Bosquet), 1996, entrevistas.
• Spiritus, 1996, novela.
• Konkurs bukurie për burrat në Bjeshkët e Nemura (Concurso de beleza masculina nos Cumios Malditos), 1996, relatos.
• Kushëriri i engjëjve (Os curmáns dos anxos), 1997, novela.
• Poezi, 1997.
• Kombi shqiptar në prag të mijëvjeçarit të tretë, 1998.
• Tri këngë zie për Kosovën (Tres cantos fúnebres por Kosova), 1998, relato.
• Ikja e shtërgut, 1999.
• Ra ky mort e u pamë, 2000.
• Kohë barbare (Nga Shqipëria në Kosovë), (Contos bárbaros, de Albania a Kosova), 2000, relatos.
• Bisedë përmes hekurash, 2000.
• Elegji për Kosovën, (Elexía por Kosova), 2000.
• Lulet e ftohta të marsit, 2000.
• Unaza në kthetra, 2001.
• Jeta, loja dhe vdekja e Lul Mazrekut, (Vida, feitos e morte de Lul Mazrekut), 2002, novela.
• Pasardhësi, 2004.
• Identiteti evropian i shqiptarëve, (A identidade europea dos albaneses), 2006, ensaio.
• Hamleti, princi i vështirë, (Hamlet, o príncipe imposíbel) 2006.
• Çështje të marrëzisë.
• Poshtërimi në Ballkan.