Imperio Mongol

O Imperio Mongol (en mongol, Монголын Эзэнт Гүрэн) dos séculos XIII e XIV foi o segundo imperio máis extenso da historia e o maior dos imperios constituídos por territorios continuos.

Imperio Mongol

Их Монгол улс (mn)
Brasón
Localización
Capital	Shangdu Avarga (1206–1235) Karakorum (1235–1260) Khanbaliq (1271–1368)
Poboación
Poboación	160.000.000 (1279) (40 hab./km²)
Lingua oficial	Linguas mongólicas
Relixión	Tengrismo, Xamanismo, budismo, Nestorianismo e islam
Xeografía
Superficie	4.000.000 km²
Datos históricos
Precedido por	Dinastía Jin, Khanato de Kara-Khitai, Imperio Tangut, Imperio Corasmio e Estado Ismailí Nizarí
Creación	1206
Disolución	1368 (Gregoriano)
Sucedido por	Dinastía Ming
Organización política
Forma de goberno	monarquía electiva monarquía hereditaria
• Gran Khan	Xenxis Khan (1206–1227) Ögödei (1229–1241) Güyük (1246–1248) Mongke (1251–1259) Khublai Khan (1260–1294) Toghon Temür (1333–1368)
Órgano lexislativo	Kurultai ,
Moeda	Balysh

Orixinario da actual Mongolia na Asia Oriental, o imperio mongol no seu apoxeo estendíase desde o mar do Xapón ata zonas da Europa Oriental, estendéndose cara ao norte ata zonas do Ártico; cara ao leste e o sur ata zonas do subcontinente indio, tentou invasións do sueste asiático e conquistou a meseta iraniana; e cara ao oeste ata o Levante e os montes Cárpatos.

O imperio mongol xurdiu da unificación de varias tribos nómades na patria mongol baixo o liderado de Temüjin, coñecido polo título máis famoso de Xenxis Khan (c. 1162-1227), a quen un consello proclamou gobernante de todos os mongoles en 1206. O imperio creceu rapidamente baixo o seu mandato e o dos seus descendentes, que enviaron exércitos invasores en todas direccións. O vasto imperio transcontinental conectaba o Oriente co Occidente, e o Pacífico co Mediterráneo, nunha forzada Pax Mongolica', que permitía o intercambio de comercio, tecnoloxías, mercadorías e ideoloxías a través de Eurasia.

O imperio comezou a dividirse debido ás guerras pola sucesión, xa que os netos de Xenxis Khan disputábanse se a liña real debía seguir do seu fillo e herdeiro inicial Ögödei ou dalgún dos seus outros fillos, como Tolui, Chagatai ou Jochi. Os toluíes impuxéronse tras unha sanguenta purga das faccións ogedeí e chagatayí, pero as disputas continuaron entre os descendentes de Tolúi. Unha razón clave da escisión foi a disputa sobre se o imperio mongol converteríase nun imperio sedentario e cosmopolita, ou se mantería fiel ao estilo de vida nómade e baseado na estepa mongol.

Tras a morte de Möngke Khan (1259), os consellos rivais kurultai elixiron simultaneamente a diferentes sucesores, os irmáns Ariq Böke e Khublai Khan, que loitaron entre si na guerra civil toluida (1260-1264) e tamén se enfrontaron aos desafíos dos descendentes doutros fillos de Xenxis. Kublai fíxose co poder, pero a guerra continuou cando tentou sen éxito recuperar o control das familias chagatayid e ögedeid. Á morte de Kublai en 1294, o imperio mongol fraccionarase en catro Khanatos ou imperios separados, cada un perseguindo os seus propios intereses e obxectivos: o khanato da Horda de Ouro no noroeste, o khanato de Chagatai na Asia central, o khanato de Ilkhan no suroeste e a dinastía Yuan. no leste, con sede na actual Pequín. En 1304, durante o reinado de Temür, os tres Khanato occidentais aceptaron a soberanía da dinastía Yuan.

A parte do imperio que caeu primeiro foi o Ilkhanato, que se desintegrou no período de 1335-1353. A continuación, a dinastía Yuan perdeu o control da meseta tibetana e da China en 1354 e 1368, respectivamente, e derrubouse despois de que a súa capital de Dadu fose tomada polas forzas dos Ming. Os gobernantes xenxisíes dos Yuan retiráronse ao norte e continuaron gobernando a meseta mongol. A partir de entón, o réxime coñécese na historiografía como a dinastía Yuan do Norte. A finais do século XV, a Horda de Ouro dividiuse en khanatos rivais e foi derrotada e expulsada da Europa oriental en 1480 polo Gran Ducado de Moscova, mentres que o khanato Chagatai perdurou dunha forma ou outra ata 1687.

Historia

Contexto pre-imperio

Tribos mongolas durante a dinastía Liao (907–1125)

O Vello Mundo en vésperas das invasións mongolas, c. 1200

A zona ao redor de Mongolia, Manchuria e partes do norte da China, estivera controlada pola dinastía Liao desde o século X. En 1125, a dinastía Jin fundada polos jurchens derrocou á dinastía Liao e tentou facerse co control do antigo territorio Liao en Mongolia. Na década de 1130, os gobernantes da dinastía Jin, coñecidos como os Reis de Ouro, resistiron con éxito á confederación Khamag Mongol, gobernada naquel momento por Khabul Khan, bisavó de Xenxis Khan.

A meseta mongol estaba ocupada principalmente por cinco poderosas confederacións tribais (khanlig): keraitas, Khamag Mongol, Naiman, Mergid, e Tatar. Os emperadores jin, seguindo unha política de divide e vencerás, fomentaron as disputas entre as tribos, especialmente entre os tártaros e os mongois, co fin de manter ás tribos nómades distraídas coas súas propias batallas e, por tanto, afastadas dos jin. O sucesor de Khabul foi Ambaghai Khan, que foi traizoado polos tártaros, entregado aos jurchen e executado. Os mongois tomaron represalias asaltando a fronteira, o que provocou un errado contraataque jurchen en 1143.

En 1147, os jin cambiaron algo a súa política, asinaron un tratado de paz cos mongois e retiráronse dunha vintena de fortes. Os mongois renovaron entón os ataques contra os tártaros para vingar a morte do seu defunto khan, abrindo un longo período de hostilidades activas. Os exércitos jin e tártaro derrotaron aos mongois en 1161.

Durante o auxe do imperio mongol no século XIII, as estepas da Asia Central, normalmente frías e resecas, gozaron das súas condicións máis suaves e húmidas en máis dun milenio. Crese que isto provocou un rápido aumento do número de cabalos de guerra e outro gando, o que incrementou significativamente a forza militar mongol.

O ascenso de Xenxis Khan

Véxase tamén: Xenxis Khan.

Xenxis Khan, Museo do Palacio Nacional en Taipei, Taiwán

Coñecido durante a súa infancia como Temüjin, Xenxis Khan era fillo dun xefe mongol. De mozo ascendeu moi rapidamente traballando con Toghrul Khan dos kerait. O líder mongol máis poderoso da época era Kurtait o que se lle deu o título chinés de "Wang", que significa rei. Temujin foi á guerra contra Kurtait (agora Wang Khan). Despois de que Temujin derrotase a Wang Khan, deuse a si mesmo o nome de Xenxis Khan (O Señor de Toda a Terra). Despois ampliou o seu estado mongol baixo o seu mando e o dos seus familiares. O termo mongol pasou a utilizarse para referirse a todas as tribos de fala mongólica baixo o control de Xenxis Khan. Os seus aliados máis poderosos eran o amigo do seu pai, o xefe kerait Toghrul, e o anda (é dicir, irmán de sangue) da infancia de Temujin, Jamukha do clan Jadran. Coa súa axuda, Temujin derrotou á tribo merkit, rescatou á súa esposa Börte e derrotou aos naimans e aos tártaros.

Temujin prohibiu saquear aos seus inimigos sen permiso, e implantou unha política de repartición do botín cos seus guerreiros e as súas familias no canto de darllo todo aos aristócratas. Estas políticas enfrontarono aos seus tíos, que tamén eran herdeiros lexítimos ao trono; consideraban a Temujin non como un líder, senón como un usurpador insolente. Este descontento estendeuse aos seus xenerais e outros asociados, e algúns mongois que antes lle foran aliados romperon a súa lealdade. Temujin e as forzas que aínda lle eran leais impuxéronse, derrotando ao resto de tribos rivais entre 1203 e 1205 e someteunas ao seu dominio. En 1206, Temujin foi coroado khagan (emperador) do Yekhe Mongol Ulus (Grande Estado Mongol) nunha kurultai (asemblea xeral/consello). Foi alí onde asumiu o título de Xenxis Khan (líder universal) en lugar dun dos antigos títulos tribais como Gur Khan ou Tayang Khan, marcando o inicio do imperio mongol.

Primeira organización

Xenxis Khan ascendeu ao trono na rexión de Ikh Khuraldai, no río Onán, desde o Jami' al-tawarikh.

Xenxis Khan introduciu moitas formas innovadoras de organizar o seu exército: por exemplo, dividíndoo en subseccións decimais de arbans (10 soldados), zuuns (100), mingghans (1000) e tumens (10.000). Fundou a kheshig que era a garda imperial e estaba dividida en gardas diúrnas (khorchin torghuds) e nocturnas (kheshig). Xenxis recompensou aos que lle eran leais e colocounos en altos cargos, como xefes de unidades do exército e de fogares, aínda que moitos deles procedían de clans de moi baixo rango.

En comparación coas unidades que concedía aos seus leais compañeiros, as asignadas aos membros da súa propia familia eran relativamente escasas. Proclamou un novo código de leis do imperio a ikh zasag ou yassa; máis tarde ampliouno para cubrir gran parte da vida cotiá e os asuntos políticos dos nómades. Prohibiu a venda de mulleres, o roubo, as pelexas entre mongois e a caza de animais durante a época de cría.

Nomeou ao seu medio irmán Shikhikhutug xuíz supremo (jarughachi), ordenándolle que levase os rexistros do imperio. Ademais das leis relativas á familia, a alimentación e o exército, Xenxis tamén decretou a liberdade relixiosa^{[Cómpre referencia]} e apoiou o comercio nacional e internacional. Eximiu de impostos aos pobres e ao clero. Tamén fomentou a alfabetización e a adaptación da escritura uigur ao que sería a escritura mongol do imperio, ordenando ao escriba uigur Tata-tonga, que servira anteriormente ao khan dos naimans, que instruíse aos seus fillos.

Invasión da Asia Central

Imperio Mongol arredor de 1207

Xenxis entrou rapidamente en conflito coa dinastía Jin dos Jurchens e co imperio da Xia Occidental dos tanguts no norte da China. Tamén tivo que tratar con outras dúas potencias, o Tibet e o Khanato de Kara-Khitai.

Antes da súa morte, Xenxis Khan dividiu o seu imperio entre os seus fillos e familiares directos, convertendo o imperio mongol en propiedade conxunta de toda a familia imperial que, xunto coa aristocracia mongol, constituía a clase dirixente.

Políticas relixiosas

Antes de que os tres khanatos occidentais adoptasen o islam, Xenxis Khan e varios do seu sucesores yuan impuxeron restricións ás prácticas relixiosas que consideraban alleas. Os musulmáns, incluídos os hui, e os xudeus, eran denominados colectivamente huihui. Aos musulmáns prohibíanselles as halal ou carnizaría zabiha, mentres que aos xudeus prohibíaselles igualmente o kashrut ou carnizaría shehita, ambos os dous incompatibles co método mongol de carnizaría. Referíndose aos súbditos conquistados como "os nosos escravos", Xenxis Khan esixiu que xa non puidesen negarse a comer ou beber, e impuxo restricións ao sacrificio. Os musulmáns tiñan que sacrificar ovellas en segredo.

Entre todos os pobos estranxeiros [sometidos] só os hui-hui din "non comemos comida mongol". [Cinggis Qa'an respondeu:] "Coa axuda do ceo habémosvos pacificado; sodes os nosos escravos. Con todo, non comedes a nosa comida nin a nosa bebida. Como pode ser isto correcto?" Entón fíxolles comer. "Se matades ovellas, seredes considerados culpables dun crime". Emitiu un regulamento para ese efecto ... [En 1279/1280 baixo Qubilai] todos os musulmáns din: "se outro sacrifica [o animal] nós non comemos". Debido a que a xente pobre está molesta por isto, a partir de agora, Musuluman [musulmán] Huihui e Zhuhu [xudeu] Huihui, non importa quen mate [ao animal] comerán [del] e deben deixar de sacrificar ovellas eles mesmos, e cesar o rito da circuncisión.

Xenxis Khan fixo que o mestre taoísta chinés Qiu Chuji o visitase en Afganistán, e tamén concedeu aos seus súbditos o dereito á liberdade relixiosa.,^{[Cómpre referencia]} a pesar das súas propias crenzas chamánicas.

Morte de Xenxis Khan e expansión baixo Ögödei (1227–1241)

Xenxis Khan morreu o 18 de agosto de 1227, momento no que o imperio mongol gobernaba desde o océano Pacífico ata o mar Caspio, un imperio dúas veces máis grande que o Imperio Romano ou o Califato musulmán no seu apoxeo.^{[Cómpre referencia]} Xenxis nomeou herdeiro ao seu terceiro fillo, o carismático Ögödei. Segundo a tradición mongol, Xenxis Khan foi enterrado nun lugar secreto. A rexencia ostentouna orixinalmente o irmán menor de Ögödei, Tolui, ata a elección formal de Ögödei no kurultai de 1229.

Entre as súas primeiras accións, Ögödei enviou tropas para subxugar aos baxkires, búlgaros e outras nacións das estepas controladas polos kipchak. No leste, os exércitos de Ögödei restableceron a autoridade mongol en Manchuria, esmagando ao réxime de Puxiã Uanu e aos tártaros da auga. En 1230, o gran khan dirixiu persoalmente ao seu exército na campaña contra a dinastía Jin da China. O xeneral Subutai de Ögödei capturou a capital do emperador Wanyan Shouxu no asedio de Kaifeng en 1232. A dinastía Jin derrubouse en 1234 cando o os mongois capturaron Caizhou, a cidade á que fuxira Wanyan Shouxu. En 1234, tres exércitos comandados polos fillos de Ögödei, Kochu e Koten, e o xeneral Tangut Chagan invadiron o sur da China. Coa axuda da dinastía Song, os mongois acabaron cos Jin en 1234.

Coroación do khan Ögödei en 1229 como sucesor de Xenxis Khan. Por Rashid ao-Din, principios do século XIV

Moitos chineses han e khitan desertaron para unirse os mongois e loitar contra os jin. Dous líderes chineses han, Shi Tianze, Liu Heima (劉黑馬, Liu Ni), e o khitan Xiao Zhala desertaron e comandaron tres tumens (un tumen era unha unidade do exército de 10 000 soldados) no exército mongol Liu Heima e Shi Tianze serviron a Ögödei Khan. . Liu Heima e Shi Tianxiang dirixiron exércitos mongoles contra Xia Occidental.. Había catro tumens han e tres tumens khitan. A dinastía Yuan creou un exército han 漢軍 a partir de desertores jin, e outro de tropas exsong chamado novo exército adxunto 新附軍.

En Occidente, o xeneral Chormaqan de Ögödei destruíu a Jalal ad-Din Mingburnu, o último xa do Imperio Khwarizmian. Os pequenos reinos do sur de Persia aceptaron voluntariamente a supremacía mongol. Na Asia oriental, producíronse varias campañas mongolas na Corea da dinastía Goryeo, pero o intento de Ögödei de anexionarse a Península de Corea tivo pouco éxito. Gojong, o rei de Goryeo, rendeuse, pero máis tarde rebelouse e masacró aos darughachis (supervisores) mongois; entón trasladou a súa corte imperial de Kaesong á illa de Ganghwa.

En 1235, os mongois estableceron Karakorum como a súa capital, que durou ata 1260. Durante ese período, Ögödei ordenou a construción dun palacio na contorna das súas murallas.

Invasións da Rus de Kíiv e China central

Artigo principal: Invasión mongol da Rus.

O saqueo de Suzdal por Batu Khan en 1238, miniatura dunha crónica do século XVI

Mentres tanto, nunha acción ofensiva contra a dinastía Song, os exércitos mongois capturaron Siyang-yang, o Yangtze e Sichuan, pero non aseguraron o seu control sobre as zonas conquistadas. Os xenerais Song lograron reconquistar Siyang-yang aos mongois en 1239. Tras a repentina morte de Kochu, fillo de Ögödei, en territorio chinés, os mongois retiráronse do sur da China, aínda que o príncipe Koten, irmán de Kochu, invadiu o Tíbet inmediatamente despois da súa retirada.

Batu Khan, outro neto de Xenxis Khan, invadiu os territorios dos búlgaros do Volga, os alanos, os kypchaks, os bashkires, os mordvinos, os chuvash e outras nacións da estepa do sur de Rusia. En 1237, os mongois estaban a invadir o Riazán, o primeiro principado da Rus de Kíiv que atacarían. Tras un asedio de tres días no que se libraron encarnizados combates, os mongois capturaron a cidade e masacraron aos seus habitantes. A continuación, destruíron o exército do Gran Principado de Vladimir na batalla do río Sit.

Os mongois capturaron a capital de Alania Maghas en 1238. En 1240, toda a Rus de Kíiv caera en mans dos invasores asiáticos, excepto algunhas cidades do norte. As tropas mongolas, en Persia, ao mando do xeneral Chormaqan unirón a súa invasión de Transcaucasia coa de Batu e Subutai, obrigaron aos nobres xeorxianos e armenios a renderse tamén.

Giovanni da Pian del Carpine, enviado do papa ao gran khan mongol, viaxou por Kíiv en febreiro de 1246 e escribiu:

Eles [os mongois] atacaron Rusia, onde fixeron grandes estragos, destruíndo cidades e fortalezas e masacrando homes; e cercaron Kíiv, a capital de Rusia; despois de cercar a cidade durante moito tempo, tomárona e deron morte aos seus habitantes. Cando viaxabamos por aquela terra, atopámonos con innumerables cranios e ósos de homes mortos tirados polo chan. Kíiv fora unha cidade moi grande e densamente poboada, pero agora quedou reducida case á nada, pois na actualidade apenas hai duascentas casas e os seus habitantes están sometidos a unha escravitude total.

A pesar dos éxitos militares, as loitas continuaron nas filas mongolas. As relacións de Batu con Güyük, o fillo maior de Ögödei, e Büri, o amado neto de Chagatai Khan, seguiron sendo tensas e empeoraron durante o banquete da vitoria de Batu no sur da Rus de Kíiv. Con todo, Güyük e Buri non podían facer nada para prexudicar a posición de Batu mentres o seu tío Ögödei seguise vivo. Ögödei continuou con ofensivas no subcontinente indio, investindo temporalmente Uch, Lahore, e Multan do Sultanato de Delhi e posicionando un supervisor mongol en Caxemira, aínda que as invasións á India acabaron fracasando e víronse obrigados a retirarse. No nordés de Asia, Ögödei acordou poñer fin ao conflito con Goryeo converténdoo en estado cliente e enviou princesas mongolas a casar con príncipes de Goryeo. Despois reforzou o seu kheshig cos coreanos tanto a través da diplomacia como da forza militar

Pulo cara a Europa central

A avance cara a Europa continuou coas invasións mongolas de Polonia e Hungría. Cando o flanco occidental dos mongois saqueou as cidades polacas, unha alianza europea entre os polacos, os moravianos, e as ordes militares cristiás dos cabaleiros hospitalarios, teutónicos e templarios reuniu forzas suficientes para deter, aínda que brevemente, o avance mongol en Legnica. O exército do reino húngaro, os seus aliados croatas e os templarios foron derrotados polos mongois a beiras do río Sajo o 11 de abril de 1241. Antes de que as forzas de Batu puidesen conteinuar cara a Viena e o norte de Albania, a noticia da morte de Ögodei en decembro de 1241 detivo a invasión. Como era costume na tradición militar mongol, todos os príncipes da liña de Xenxis debían asistir ao kurultai para elixir sucesor. Batu e o seu exército mongol occidental retiráronse da Europa central ao ano seguinte. Hoxe en día, os investigadores dubidan de que a morte de Ögodei fose a única razón da retirada dos mongois. Batu non regresou a Mongolia, polo que non se elixiu un novo khan ata 1246. Os factores climáticos e ambientais, así como as fortes fortificacións e castelos de Europa, desempeñaron un papel importante na decisión de retirada dos mongois.

Loitas polo poder posteriores a Ögodei (1241-1251)

Tras a morte do Gran Khan Ögodei en 1241, e antes do seguinte kurultai, a viúva de Ögodei Töregene fíxose cargo do imperio. Perseguiu aos funcionarios khitans e musulmáns do seu marido e outorgou altos cargos aos seus propios aliados. Construíu palacios, catedrais e estruturas sociais a escala imperial, apoiando a relixión e a educación. Conseguiu que a maioría dos aristócratas mongois apoiasen ao fillo de Ögodei, Güyük. Pero Batu, gobernante da Horda de Ouro, negouse a acudir ao kurultai, alegando que estaba enfermo e que o clima era demasiado duro para el. O estancamento resultante durou máis de catro anos e desestabilizou aínda máis a unidade do imperio..

Batu Khan consolida a Horda de Ouro

Cando o irmán menor de Xenxis Khan Temüge ameazou con facerse co trono, Güyük acudiu a Karakorum para tentar asegurar a súa posición. Finalmente, Batu accedeu a enviar aos seus irmáns e xenerais ao kurultai convocado por Töregene en 1246. Güyük xa estaba enfermo e alcoholizado, pero as súas campañas en Manchuria e Europa déronlle a estatura necesaria para ser un gran khan. Foi debidamente elixido nunha cerimonia á que asistiron mongois e dignatarios estranxeiros de dentro e fóra do imperio - líderes de nacións vasalas, representantes de Roma e outras entidades que acudían ao kurultai para mostrar os seus respectos e levar a cabo xestiones diplomáticas.

Güyük Khan esixindo a submisión do papa Inocencio IV. A carta de 1246 foi escrita en persa.

Güyük tomou medidas para reducir a corrupción, anunciando que continuaría as políticas do seu pai Ögodei, non as de Töregene. Castigou aos partidarios de Töregene, excepto ao gobernador Arghun o Vello. Tamén substituíu ao novo Qara Hülëgü, khan do khanato de Chagatai, polo seu curmán favorito Yesü Möngke, para facer valer os seus recentemente conferidos poderes. Restituíu aos funcionarios do seu pai aos seus antigos cargos e rodeouse de funcionarios uigures, naimans e centroasiáticos, favorecendo aos comandantes chineses Han que axudaran ao seu pai a conquistar o norte da China. Continuou as operacións militares en Corea, avanzou cara á China Song no sur e cara a Iraq no oeste, e ordenou un censo en todo o imperio. Güyük tamén dividiu o sultanato de Rum entre Izz-ad-Din Kaykawus e Rukn ad-Din Kilij Arslan, aínda que Kaykawus non estivo de acordo con esta decisión.

Non todas as partes do imperio respectaron a elección de Güyük. Os hashshashins, antigos aliados mongois cuxo gran mestre Hasan Jalalud-Din ofrecera a súa submisión a Xenxis Khan en 1221, irritaron a Güyük ao negarse a someterse. No seu lugar, asasinou aos xenerais mongois en Persia. Güyük nomeou ao pai do seu mellor amigo Eljigidei como comandante en xefe das tropas en Persia e deulles a tarefa tanto de reducir as fortalezas dos ismaelitas nizari como de conquistar aos abbasidas no centro do mundo islámico, Irán e Iraq.

Morte de Güyük (1248)

En 1248, Güyük levantou máis tropas e de súpeto marchou cara ao oeste da capital mongol de Karakorum. O razoamento era confuso. Algunhas fontes escribiron que el buscou recuperarse no seu estado persoal; mentres outros suxeriron que podería estar mudando para unirse a Eljigidei para levar a cabo unha conquista a gran escala de Oriente Medio, ou posiblemente para facer un ataque sorpresa contra o seu primo rival Batu Khan na Rus de Kíiv.

Sospeitando dos motivos de Güyük, Sorghaghtani Beki, a viúva do fillo de Xenxis, Tolui, advertiu en segredo ao seu sobriño Batu da aproximación de Güyük. Batu estivera viaxando cara ao leste nese momento, posiblemente para render homenaxe, ou talvez con outros plans en mente. Antes de que as forzas de Batu e Güyük se atopasen, Güyük, enfermou e esgotado pola viaxe, morreu no camiño en Qum-Senggir (Hong-siang-yi-eulh) en Xinjiang, posiblemente vítima dun veleno.

Unha tartaruga de pedra no situación da capital mongola, Karakorum.

A viúva de Güyük, Oghul Qaimish, deu un paso á fronte para facerse co control do imperio, pero carecía das habilidades da súa sogra Töregene, e os seus novos fillos Khoja e Naku e outros príncipes desafiaron a súa autoridade. Para decidir un novo gran kan, Batu convocou un kurultai no seu propio territorio en 1250. Como estaba lonxe do corazón mongol, os membros das familias Ögedeid e Chagataid negáronse a asistir. O kurultai ofreceu o trono a Batu, pero este rexeitouno alegando que non lle interesaba o cargo. No seu lugar, Batu nomeou a Möngke, un neto de Xenxis da liñaxe do seu fillo Tolui. Möngke dirixía un exército mongol en Rus, o norte do Cáucaso e Hungría. A facción prol-Tolui apoiou a elección de Batu, e Möngke foi elixido; aínda que dada a escasa asistencia e a localización do kurultai, a súa validez foi cuestionable.

Batu enviou a Möngke, baixo a protección dos seus irmáns, Berke e Tukhtemur, e ao seu fillo Sartaq a reunir un kurultai máis formal en Kodoe Aral, no centro do país. Os partidarios de Möngke convidaron repetidamente a Oghul Qaimish e aos demais príncipes maiores Ögedeid e Chagataid a asistir ao kurultai, pero estes negáronse en todas as ocasións. Os príncipes Ögedeid e Chagataid negáronse a aceptar a un descendente do fillo de Xenxis, Tolui, como líder, esixindo que só os descendentes do fillo de Xenxis, Ögedei, puidesen ser grandes kans.

Regra de Möngke Khan (1251-1259)

Cando a nai de Möngke, Sorghaghtani, e o seu curmán Berke organizaron un segundo kurultai o 1 de xullo de 1251, a multitude reunida proclamou a Möngke gran khan do Imperio mongol. Isto marcou un cambio importante no liderado do imperio, transferindo o poder dos descendentes do fillo de Xenxis, Ögödei, aos descendentes do fillo de Xenxis, Tolui. A decisión foi recoñecida por algúns dos príncipes Ögödei e Chagataid, como o curmán de Möngke, Kadan, e o deposto khan Qara Hülëgü, pero un dos outros herdeiros lexítimos, o neto de Ögödei, Shiremun, tentou derrocar a Möngke.

Shiremun dirixiuse coas súas propias forzas cara ao palacio nómade do emperador cun plan para un ataque armado, pero Möngke foi alertado polo seu falconeiro do plan. Möngke ordenou unha investigación do complot, que conduciu a unha serie de xuízos importantes en todo o imperio. Moitos membros da elite mongola foron declarados culpables e executados, con estimacións que van de 77 a 300, aínda que os príncipes da liña real de Xenxis foron a miúdo exiliados en lugar de executados.

Organización

Yassa

Xenxis Khan tiña un código de leis chamado yassa, que reunía tradicións do pobo, ademais dos seus pensamentos e inquedanzas sobre como debía exercerse o goberno. Baixo o mandato de Xenxis Khan, todos os individuos (a condición de que fosen nómades) e as relixións eran consideradas iguais pola lei mongol, mentres que eran discriminados os pobos sedentarios, en especial os chineses. Permitía o uso da tortura e exoneraba aos médicos do pago de impostos.

O yassa era escrito en rolos de papel almacenados en volumes que só podían ser vistos polo Khan ou os seus asesores máis próximos, aínda que as regras que contiña eran amplamente coñecidas por todos e respectadas.

Gengis Khan tamén creou un amplo sistema postal para enviar ordes gobernamentais e reportes. En vista da diversidade étnica, relixiosa e tribal tanto dos civís como dos militares no imperio mongol, Gengis Khan insistiu que toda lealdade debía adicarse a el como Gran Khan. Esperábase a obediencia dos máis pobres aos máis ricos.

Meritocracia

Xenxis Khan prefería reinar a través das aristocracias locais, aínda que se estas se lle opuñan non tiña reparo en eliminalas. Con todo, entre os mongois, aplicou unha meritocracia: os títulos e cargos eran asignados tendo en conta o valor mostrado na batalla ou a lealdade, en contraposición co antigo sistema de herdanza a través da familia.

Liberdade de culto

No imperio mongol coexistían moitas relixións distintas cun grao limitado de liberdade de culto. Co pasar dos anos Xenxis Khan comezou a desenvolver un intenso interese polas relixións que percorrían a Ruta da Seda pois estaba convencido de que nelas podería atopar, mediante feitizos e ritos máxicos, o segredo da inmortalidade. En consecuencia, concedeuse liberdade de culto total e exonerouse aos sacerdotes do pago de impostos. Isto deu como resultado que a Ruta da Seda se convertese nun foro de diálogo inter-relixioso como nunca antes existira na Historia da Humanidade.

Comercio

Os mongois valoraban as súas relacións comerciais cos países veciños, e mantiveron a súa política de apertura ao comercio durante as súas conquistas e expansión. Todos os mercadores e embaixadores que tivesen a documentación adecuada e autorización, eran protexidos mentres viaxaban polos seus dominios, razón pola cal intensificouse o comercio terrestre, do Mediterráneo á China, a través de rutas ben mantidas e transitadas xa que non había medo aos bandidos. Con todo, os mongois non tiveron moita influencia no comercio marítimo.

Conquistas

Conquistas mongolas.

Tras unificar as tribos mongois, o seguinte obxectivo de Xenxis Khan foi á China, na época dividida en varios reinos, de entre eles o imperio Jin ao nordeste, os Xixia ao norte e os Song ao sur. En 1215 Pequín foi conquistada, tras un longo cerco. A rexión ficou ao cargo do xeneral Muqali.

Axiña foi a vez do imperio da Corasmia, cuxos dominios incluían os actuais Uzbekistán, Kirguizistán, Turkmenistán, Tadjiikistán e Afganistán. Contra o cal emprendeu unha sanguenta guerra de 1219 a 1221. Cidades como Samarcanda e Bucara foron arrasadas.

En persecución ao xá Mahoma da Corasmia, un exército liderado por Jebe Noyon e Subedei invadiu o norte do Irán, atravesou o Cáucaso, derrotando varios exércitos locais, e alcanzou a rexión sur da Ucraína, onde en maio de 1223 derrotou un exército de 80 mil homes composto por soldados de diversos principados rusos na batalla do río Kalka. En agosto de 1227, en medio da guerra contra o imperio Xixia, Gengis Khan faleceu.

Tras a súa morte o seu imperio foi dividido entre os seus fillos. A Siberia Occidental e Kazakhstán ficaron con Jochi, porén como este tamén morreu algúns meses despois, os seus dominios foron divididos entre Batu e Orda; O Turquestán ficou con Djaghatai, no que viría a ser despois o Khanato de Djaghatai; a Mongolia ficou con Tolui e o norte da China con Ogodai.

Imperio Mongol, 1300 — 1405.

En 1229 o seu fillo Ögödei sucedeuno, continuando coas guerras de expansión. Na China terminou de destruír os Xixia, conquistou a cidade de Kaifeng en 1234, rematando así a conquista da rexión norte e iniciando a guerra contra os Song do sur, alén de conquistar por completo a Corea. No Oriente Medio destruíu as últimas resistencias de Khwarezm e conquistou a Persia. Porén o seu maior feito sen dúbida foi a campaña contra a Europa, comandada por Batu Khan e Subedei. Tras derrotaren aos búlgaros do Volga, os varios principados rusos foron devastados e conquistados, reducíndoos á vasalaxe. En decembro de 1240 Kíiv foi conquistada e o ano seguinte nun ataque triplo foron invadidos Polonia, Hungría e Romanía. Os exércitos polacos e alemás foron vencidos na batalla de Legnitz e os húngaros na batalla de Mohi. Ao final de 1241 Subedei estaba discutindo planos de invadir o norte da Italia, Austria e os estados xermánicos, porén debido á morte de Ögödei tal campaña foi abortada, xa que tiveran que volver á Mongolia para elixir o próximo khan. No camiño de volta devastaron Croacia, Serbia e Bulgaria, que se converteron en vasalos dos mongois.

Nos anos 1250, só no goberno de Mongke, fillo de Tolui, as conquistas foron retomadas. Especial significación tiveron as comandadas con grande autonomía por Hulagu Khan: en 1256 os asasinos da Persia foran destruídos e en 1258 Bagdad foi conquistada, poñendo fin ao agonizante Califato Abasida. Axiña foi a vez da Siria. Ao mesmo tempo na Europa hai un novo ataque contra Polonia, liderado polo xeneral Nogai. Velaí que en 1259 Mongke morre e Hulagu Khan tivo que volver para a elección do novo khan, e as forzas de gornición que mantivo foron derrotadas e expulsadas polos mamelucos, liderados por Baibars, que lles inflixiu en 1260 unha derrota na batalla de Ain Jalut, en Palestina.

Tras a morte de Mongke, iniciouse un proceso de división en Khanatos independentes dos territorios do Imperio. Para suceder Mongke, Berke, khan da Horda Dourada, apoiou a Arik Boke, mentres que Hulagu apoiou a Khublai, quen tras derrotar ao seu irmán asumiu o trono en Karakorum, tras as disputas que tiveran como resultado a aparición de rifas que levaran á fragmentación do Imperio.

Retrato chinés de Khublai Khan, realizado pouco despois da súa morte.

Khublai Khan, ao asumir o poder, iniciou novas guerras de conquista, todas elas contra os países veciños da China. A súa política volcada totalmente cara a China contribuíu a fragmentación do Imperio, a medida que non daba atención aos territorios máis remotas do Imperio. Dentro das guerras emprendidas por Khublai están a conquista dos Song, que rematou en 1279, así conquistando toda a China e fundando unha nova dinastía, a Yuan. Fora da China promoveu dous ataques contra o Xapón en 1274 e 1281, que foran frustrados por tempestades marítimas que destruíron a frota mongol, alén de ataques contra os actuais Vietnam, Camboxa, Mianmar e Xava, tamén sen moita importancia.

Líderes do Imperio

• Xenxis Khan (1206-1227).
• Tolui, rexente (1227-1229).
• Ögödei (1229-1241).
• Toregene, rexente (1241-1246).
• Guyuk (1246-1248).
• Mongke (1251-1259).
• Khublai Khan (1260-1294).

Notas

Referencias

Véxase tamén

Bibliografía

• Allsen, Thomas T. (1987). Mongol Imperialism: The Policies of the Grand Qan Möngke in China, Russia, and the Islamic Lands, 1251–1259. University of California Press. ISBN 978-0-520-05527-8. 
• Allsen, Thomas T. (2004). Culture and conquest in Mongol Eurasia. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-60270-9. 
• Amitai-Preiss, Reuven (1995). Mongols and Mamluks: The Mamluk-Ilkhanid War, 1260–1281. Cambridge, England; New York, NY: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-46226-6. 
• Atwood, Christopher P. (2004). Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire. New York, NY: Facts on File, Inc. ISBN 978-0-8160-4671-3. 
• Barfield, Thomas Jefferson (1992). The perilous frontier: nomadic empires and China. Blackwell. ISBN 978-1-55786-324-9. 
• Brent, Peter (1976). The Mongol Empire. Weidenfeld & Nicolson. 
• Burgan, Michael (2005). Empire of the Mongols. New York, NY: Infobase Publishing. ISBN 978-1-4381-0318-1. 
• Diamond, Jared (1997). Guns, Germs, and Steel: The Fates of Human Societies. New York, NY: W. W. Norton & Co. ISBN 978-0-393-31755-8. 
• Finlay, Robert (2010). The Pilgrim Art: Cultures of Porcelain in World History. Berkeley, CA: University of California Press. ISBN 978-0-520-24468-9. 
• Foltz, Richard C. (1999). Religions of the Silk Road: Overland Trade and Cultural Exchange from Antiquity to the Fifteenth Century. New York, NY: St. Martin's Press. ISBN 978-0-312-23338-9. 
• Franke, Herbert (1994). Twitchett, Denis; Fairbank, eds. Alien Regimes and Border States, 907–1368. The Cambridge History of China 6. Cambridge, England; New York, NY: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-24331-5. 
• Grousset, Rene (1970). The Empire of the Steppes: A History of Central Asia. Traducido por Walford (from French), Naomi. New Brunswick, NJ: Rutgers University Press. ISBN 9780813506272. 
• Halperin, Charles J. (1985). Russia and the Golden Horde: The Mongol Impact on Medieval Russian History. Bloomington, IN: Indiana University Press. ISBN 978-0-253-20445-5. 
• Howorth, Henry H. (1965) [London edition, 1876]. History of the Mongols from the 9th to the 19th Century: Part I: The Mongols Proper and the Kalmuks. New York, NY: Burt Frankin. 
• Hull, Mary (1997). The Mongol Empire (World History Series). Greenhaven Press. ISBN 978-1-56006-312-4. 
• Jackson, Peter (1978). "The dissolution of the Mongol Empire". Central Asiatic Journal. XXXII: 208–351. 
• Jackson, Peter (2003). The Delhi Sultanate: A Political and Military History. Cambridge, England; New York, NY: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-54329-3. 
• Jackson, Peter (2005). The Mongols and the West: 1221–1410. Harlow, England; New York: Longman. ISBN 978-0-582-36896-5. 
• Lane, George (2006). Daily life in the Mongol empire. Westport, Connecticut: Greenwood Press. ISBN 978-0-313-33226-5. 
• Man, John (2004). Genghis Khan: Life, death and resurrection. New York, NY: Thomas Dunne Books. ISBN 978-0-312-36624-7. 
• Man, John (2007). Kublai Khan: from Xanadu to superpower. Bantam Books. ISBN 978-0-553-81718-8. 
• Morgan, David (June 1989). Arbel, B.; et al., eds. "The Mongols and the Eastern Mediterranean: Latins and Greeks in the Eastern Mediterranean after 1204". Mediterranean Historical Review 4 (1): 204. ISSN 0951-8967. doi:10.1080/09518968908569567. 
• Morgan, David (2007). The Mongols (2nd ed.). Malden, MA; Oxford, England; Carlton, Victoria: Blackwell Publishing. ISBN 978-1-4051-3539-9. 
• Prawdin, Michael (1961) [1940]. Mongol Empire. New Brunswick, NJ: Collier-Macmillan Canada. ISBN 978-1-4128-0519-3. 
• Ratchnevsky, Paul (1993). Genghis Khan: His Life and Legacy. Traducido por Haining, Thomas. Wiley-Blackwell. ISBN 978-0-631-18949-7. 
• Rossabi, Morris (1983). China Among Equals: The Middle Kingdom and Its Neighbors, 10th–14th Centuries. Berkeley, CA: University of California Press. ISBN 978-0-520-04383-1. 
• Sanders, Alan J.K. (2010). Historical Dictionary of Mongolia. Lanham, Maryland: Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-6191-6. 
• Saunders, John Joseph (2001). The history of the Mongol conquests. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-1766-7. 
• Rybatzki, Volker (2009). The Early Mongols: Language, Culture and History. Indiana University. ISBN 978-0-933070-57-8. 
• Sverdrup, Carl (November 2010). "Numbers in Mongol Warfare". En Rogers, Clifford J.; DeVries, Kelly; France, John. Journal of Medieval Military History 8. Woodbridge, Suffolk: Boydell & Brewer. ISBN 978-1-84383-596-7. Arquivado dende o orixinal o 6 October 2022. Consultado o 23 August 2020 – vía Google Books. 
• Vernadsky, George (1953). The Mongols and Russia. New Haven: Yale University Press. 
• Vladimortsov, Boris (1969). The Life of Chingis Khan. B. Blom. 
• Weatherford, Jack (2004). Genghis Khan and the Making of the Modern World. New York, NY: Crown and Three Rivers Press. ISBN 978-0-609-80964-8. 

Outros artigos

• Xenxis Khan
• Ögödei
• Khublai Khan
• Hulagu Khan
• Mongolia