Wikipedia

Guerra polaco-soviética

conflito entre Polonia e a Rusia Soviética
(Redirección desde «Guerra soviético-polaca»)

A guerra polaco-soviética foi un conflito armado que tivo lugar entre o 14 de febreiro de 1919 ao 18 de marzo de 1921 e que enfrontou a Rusia Soviética e a Segunda República Polaca. Finalizou co Tratado de Riga. A guerra foi o resultado das tentativas de expansión por parte de ámbolos dous bandos: Polonia pretendía recuperar os territorios perdidos a finais do século XVIII, e os soviéticos, aqueles que pertenceran ao Imperio ruso antes da primeira guerra mundial. As fronteiras entre Polonia e a Rusia soviética non foran definidas no Tratado de Versalles, e posteriormente tornáronse máis caóticas tras a retirada das Potencias Centrais na fronte oriental, a Revolución rusa de 1917, a Guerra Civil Rusa, as desintegracións do Imperio ruso, do Imperio alemán e do Imperio Austrohúngaro, así como as ambicións de Ucraína e Belarús para establecer a súa independencia.

Guerra polaco-soviética

Data 14 de febreiro de 1919 - 18 de marzo de 1921
Lugar Centro e Leste de Europa
Resultado Vitoria de Polonia
Paz de Riga
Belixerantes
Segunda República Polaca
República Popular de Ucraína (dende 21 de abril de 1920) 		República Socialista Federativa Soviética de Rusia
República Socialista Soviética de Ucraína
Líderes
Józef Piłsudski
Edward Rydz-Śmigły
Władysław Sikorski
Simon Petliura 		Mikhail Tukhachevsky
Semyon Budyonny
Iósif Stalin
Alexander Yegorov
Lev Trotski
Forzas en combate
Exército de Polonia:
50 000 (comezos de 1919)[1][2]
738 000 (agosto de 1920)[3][4]		 Exército Vermello:
50 000 (comezos de 1919)[5]
800 000 (verán de 1920)[6]
Baixas
Máis de 48 000 mortos[7] Máis de 48 000 mortos[7]

Józef Piłsudski, o líder polaco, decidira ampliar as fronteiras de Polonia cara ao leste, ao mesmo tempo que consideraba a idea de crear unha «Federación Polaca» (Międzymorze) que aunase o resto dos Estados da Europa centro-oriental, coma un bando contra a potencial aparición do movemento imperialista soviético.[8]

En 1919, as forzas polacas controlaban a maior parte da Ucraína occidental, gañando o conflito coa República Popular de Ucraína Occidental que tentou crear un Estado ucraíno nos territorios que reclamaban tantos polacos como ucraínos. Namentres, os soviéticos comezaban a gañar a Guerra Civil Rusa e avanzaban cara ao oeste, cara aos territorios disputados, e a finais de 1919 formouse unha clara fronte bélica. Os enfrontamentos fronteirizos desembocaron entón nunha guerra aberta tras o avance cara ó leste da Ucraína de Piłsudski (abril de 1920), o cal foi detido por un contraataque do Exército Vermello, inicialmente exitoso. A operación soviética empuxou os polacos de volta para o oeste, para a capital polaca, Varsovia. Entre tanto, Occidente temía que as tropas soviéticas chegasen á fronteira alemá, e incrementouse o interese das Potencias Occidentais na guerra. A mediados do verán, a caída de Varsovia parecía próxima, pero a mediados de agosto a situación cambiou de novo cando as forzas polacas alcanzaron unha inesperada e decisiva vitoria na batalla de Varsovia. Ante o temor dun avance polaco cara ao leste, os soviéticos pediron a paz e a guerra terminou cun cesamento do fogo en outubro de 1920. Un tratado de paz, o Tratado de Riga, foi asinado o 18 de marzo de 1921, repartindo os territorios en disputa entre Polonia e a Rusia Soviética. Así, esta guerra de 1919-1920 delimitou a fronteira polaco-soviética durante o período de entreguerras.

Nomes e datas dos combates editar

A guerra é coñecida con varios nomes. "Guerra polaco-soviética" é posiblemente o máis coñecido. Un nome alternativo é "Guerra Polaco-Bolxevique".[9][10] Esta segunda denominación (ou simplemente "Guerra Bolxevique" (en polaco: Wojna bolszewicka) é máis común nas fontes polacas. Nalgunhas fontes polacas tamén vén como a "Guerra de 1920" (en polaco: Wojna 1920 roku[11]) mentres que os historiadores soviéticos a miúdo refírense a ela como a "Guerra contra a Polonia Branca" ou considérana parte da Intervención Aliada na Guerra Civil Rusa ou da Guerra Civil Rusa en si mesma.

Existe tamén certa controversia sobre a data do comezo da guerra. A Enciclopedia Británica considera a intrusión polaca en Ucraína de 1920 como o punto de partida do conflito, namentres que a súa contraparte polaca, a Internetowa encyklopedia PWN[10] e algúns historiadores (coma Norman Davies) [12] outorgan ao ano 1919 a data do comezo.[9]

Finalmente, adóitanse fixar coma datas de finalización tanto 1920 coma 1921. Esta dúbida vén do feito de que mentres o alto o fogo entrou en vigor no outono de 1920, o Tratado de Riga, que puña fin de forma oficial á guerra, foi asinado meses despois, en 1921.

Os acontecementos de 1919 poden ser descritos como un enfrontamento fronteirizo. E non é até principios de 1920 que ámbolos dous bandos aceptaron a realidade de estaren nunha guerra total, as escaramuzas que tiveron lugar en 1919 están intimamente relacionadas coa guerra que empezou ao ano seguinte.[12][12] Finalmente, os sucesos de 1920 foron só unha consecuencia natural, aínda que non buscada, do que comenzara en 1919.[12]

Causas do enfrontamento editar

 
As tres Particións de Polonia. Os territorios coloreados representan á República das Dúas Nacións.
En cor azul: soberanía do Reino de Prusia.
En cor amarela: dominio do Imperio Austrohúngaro.
En cor verde: tomado polo Imperio Ruso.

En 1919, co final da primeira guerra mundial, o mapa da maior parte do mundo, e en particular o da Europa Central e Occidental, cambiara drasticamente.[13] A derrota de Alemaña frustrou os seus proxectos para a creación dun goberno monicreque nos países orientais de Europa (Mitteleuropa[14]), e como a Rusia soviética estaba en plena guerra civil, moitas nacións daquela rexión viron unha oportunidade única para obter a independencia que non podían desperdiciar.

Ao mesmo tempo, os soviéticos consideraban estes territorios como provincias rusas rebeldes, vitais para a seguridade rusa, pero foron incapaces de reaccionar rapidamente, posto que aínda seguía presente o esgotamento producido pola primeira guerra mundial, a revolución e a guerra civil.

Mentres tanto, co éxito da sublevación de Polonia iniciada en 1918, Polonia restablecera o seu Estado por primeira vez dende a última partición de 1795, que causou os 123 anos nos que Polonia foi gobernada polo seu tres veciños imperiais. O país rexurdiu baixo o nome de Segunda República Polaca e procedeu a recuperar e restablecer as fronteiras que posuía no pasado.

Porén, Polonia non estaba soa nas súas oportunidades e apuros, xa que practicamente todos os países veciños que obtiveran recentemente a súa independencia comezaron loitas polas súas fronteiras: Romanía loitou contra Hungría en Transilvania, Iugoslavia con Italia en Rijeka, Polonia con Checoslovaquia en Cieszyn/Těšín, con Alemaña en Poznan e con Ucraína en Galitzia. Os ucraínos, belarusos, lituanos, estonianos e letóns loitaron entre si e contra os rusos, que estaban divididos debido á guerra civil.[12] A influencia do comunismo tamén se agregou a esta mestura, dando por resultado revolucións dos comunistas en Múnic, Berlín, Budapest e Prešov. Winston Churchill comentou respecto desta situación:

A guerra de xigantes rematou, a guerra dos ananos comeza..[15]

Churchill estaba no correcto se temos en conta que todos os demais conflitos, coa única excepción da guerra polaco-soviética, serían conflitos de breve duración e insignificantes na maioría dos casos.

A guerra polaco-soviética, como a maioría doutros conflitos na Europa Oriental daquel tempo, foi máis un accidente que un conflito planificado. Durante o caos que prevaleceu nos primeiros meses de 1919, era improbable que algún comunista ou algún cidadán da Segunda República Polaca planease unha guerra de tal importancia. Polonia foi unha importante fronte na primeira guerra mundial, xa que nos seus territorios libráronse varias batallas.

Motivos de Piłsudski editar

 
Józef Piłsudski.
 
Vladimir Lenin.

A política polaca estaba baixo a forte influencia do estadista Józef Piłsudski, quen prevía formar unha federación (a "Federación da Międzymorze") que abarcaba Polonia, Lituania, Ucraína e outros países da Europa central e oriental, os cales viñan emerxendo afastados dos imperios da primeira guerra mundial. A nova unión tería fronteiras similares ás da República das Dúas Nacións século XV-XVII e debía ser un contrapeso que contivese as intencións imperialistas de Rusia ou Alemaña. Con este fin, as forzas polacas aseguraron os extensos territorios no leste. No entanto, ao plan da federación de Piłsudski opúxose outro influente político polaco, Roman Dmowski, que favoreceu a idea de crear un "Estado Polaco" máis grande.

Debido á negativa dos rusos brancos a recoñecer a independencia de Polonia, as forzas polacas baixo as ordes de Piłsudski atrasaron ou pararon as súas propias ofensivas varias veces, aliviando a presión contra as forzas do Exército Vermello ruso e contribuíndo así á derrota do Exército Branco ruso.

A finais de 1919, o líder do novo goberno bolxevique da Rusia soviética, Vladimir Lenin, inspirado polas vitorias da guerra civil do Exército Vermello sobre as forzas Brancas rusas anticomunistas e os seus aliados occidentais, comezou a ver futuro na Revolución. Os bolxeviques actuaron baixo a convicción de que os procesos históricos axiña conducirían á ditadura do proletariado en todas as nacións, e que isto traería o final dos Estados nacionais, levando á instauración dunha comunidade comunista mundial. Lenin sentíase cada vez máis confiado en que a revolución sobreviviría e axiña varrería triunfante Europa e o resto do mundo. O motivo principal para a guerra con Polonia subxace no intento dos comunistas de enlazar a súa revolución en Rusia cunha revolución prevista en Alemaña. Ademais viu Polonia como a ponte que o Exército Vermello tería que cruzar para unir as dúas revolucións e axudar a outros movementos comunistas na Europa Occidental. Este curso era explícito na ideoloxía comunista, e era necesario se os soviéticos tentaban levar a Rusia á liña do marxismo. Isto non ocorreu até os éxitos soviéticos a mediados de 1920, momento en que esta idea se fixo dominante na política comunista.

Alemaña entre os anos 1918 e 1920 fervía co descontento social e o caos político. Nos dezaoito meses dende a abdicación do Káiser, viviuse unha revolución comunista, dúas repúblicas soviéticas (de sóviet) locais (por exemplo, a República Soviética de Baviera), tres golpes de estado reaccionarios, polo menos catro folgas xerais e cinco chanceleres. En xullo de 1920, a Constitución de Weimar (constitución do Estado Alemán) estivera vixente durante só doce meses, e a humillante Paz de Versalles por só seis. O goberno central foi acosado polo separatismo, pola vixilancia próxima dos poderes dos Aliados e polos constantes combates nas rúas entre a liga Espartaquista e o Partido Comunista de Alemaña. O avance dende o leste do Exército Vermello ameazou con anular o Tratado de Versalles e así, independentemente doutras consecuencias, liberar Alemaña das humillantes condicións postas nela. Moitos alemáns pensaron que outra revolución sería o preludio necesario para escapar do apertón dos Aliados.

En abril de 1920 Lenin terminaría de escribir O "izquierdismo", a enfermidade infantil do comunismo, que significou dirixir a Revolución durante os poucos meses restantes antes das súas etapas finais, e era cada vez menos probable oporse a unha guerra máis grave con Polonia. Segundo unha teoría frecuente entre os partidarios de Lenin, a revolución en Rusia falecería a menos que estivese unida ás revolucións en Lituania, Polonia e, a máis esencial, Alemaña. O debate en Rusia non era, por tanto, se a ponte polaca (Polonia) debería ser cruzada, senón como e cando. Lenin formulou a nova doutrina da "revolución do exterior". A ofensiva soviética en Polonia sería unha oportunidade "de sondar Europa coas baionetas do Exército Vermello". Esta sería a primeira penetración da Rusia Soviética en Europa, a primeira tentativa de exportar a revolución bolxevique pola forza. Nun telegrama, Lenin proclamou:

“Debemos dirixir toda a nosa atención a preparar e consolidar a fronte occidental. O novo lema debe ser enunciado: prepararse para a guerra contra Polonia.”[16]

Desenvolvemento da guerra editar

1919 editar

Artigo principal: Guerra polaco-soviética en 1919.
 
Póster de propaganda soviética. O texto traducido di: "Así é como acaban as ideas dos terratenentes."
 
Póster de propaganda polaca mostrando a cabalaría polaca e un soldado bolxevique cunha gorra coa estrela vermella. O texto di: "Combate ao bolxevique".

En 1918 o exército alemán oriental comezou a retirarse cara ao oeste. As zonas abandonadas polas Potencias Centrais convertéronse en lugar de conflito entre os gobernos locais creados por Alemaña, outros gobernos locais que xurdiron tras a retirada alemá e os bolxeviques, que esperaban incorporar esas zonas á Rusia Soviética.

O 18 de novembro de 1918, o Comando Supremo Soviético enviou ordes ao Exército do Oeste do Exército Vermello para asegurar todo o territorio posible cos poucos recursos dispoñibles nesa fronte; porén, como a operación foi denominada 'Obxectivo Vístula' isto causou moita preocupación entre os polacos.

A comezos de 1919, a loita comezou case por accidente e sen ningunha orde dos respectivos gobernos, cando improvisadas unidades militares polacas organizadas en Vilna (Wilno) chocaron con forzas da República Socialista Soviética Lituano-Belarusa, cada unha tentando asegurar os territorios para os seus propios gobernos. Finalmente, as forzas soviéticas (mellor organizadas) acabaron coa maioría da resistencia e empuxaron ás restantes forzas polacas cara ao oeste. Ao mesmo tempo, máis e máis unidades polacas de autodefensa dispersábanse a través da Belarús occidental e Lituania, e unha serie de escaramuzas a nivel local estalaron entre estas e grupos procomunistas operantes na zona. O recentemente organizado Exército Polaco comezou a enviar as primeiras das súas unidades ao leste para asistir ás forzas de autodefensa, mentres que os rusos trasladaban as súas propias unidades ao oeste.

Na primavera de 1919, o Exército Vermello estaba metido plenamente na guerra civil, de maneira que poucos efectivos foron enviados ao oeste. En febreiro de 1919, o exército polaco sumaba 110 000 homes e en setembro chegaba a 540 000 homes en armas, 230 000 deles na fronte soviética.

Ao mesmo tempo as forzas polacas avanzaran cara ao leste. O 14 de febreiro as primeiras unidades organizadas polacas estableceron contacto coas unidades avanzadas do Exército Vermello; as unidades soviéticas retiráronse sen disparar un só tiro. Unha liña fronteiriza comezou a formarse amodo dende Lituania a través de Belarús até Ucraína.

A principios de marzo de 1919, unidades polacas lanzaron unha ofensiva cruzando o río Niemen, tomaron Pinsk e alcanzaron as aforas de Lida. Ambos os contendentes empezaron a avanzar ao mesmo tempo en abril, desembocando nun aumento do número de tropas na zona. O Exército Vermello, incapaz de alcanzar os seus obxectivos e encarando poderosas ofensivas das forzas Brancas, retirouse das súas posicións e foi reorganizado.

As forzas polacas expulsaron o goberno da República Socialista Soviética Lituano-Belarusa da súa capital, Vilna (Wilno), o 19 de abril. O 8 de agosto ocuparon Minsk. Cara ao 2 de outubro, alcanzaran o río Daugava e asegurado a rexión dende o Desná até Daugavpils (Dyneburg).

Até comezos de 1920, a ofensiva polaca foi bastante exitosa e, ao mesmo tempo, a guerra civil rusa endurecíase, o que daba maior vantaxe aínda aos polacos. A principios do verán de 1919, o Movemento Branco tomou a iniciativa, e as súas forzas avanzaron cara a Moscova. Piłsudski viu os soviéticos menos perigosos para Polonia que os seus adversarios e rexeitou unirse ao ataque contra o goberno de Lenin, ignorando as fortes presións da Tripla Entente. Ao mesmo tempo Lenin ofreceu aos polacos os territorios de Minsk, Zhytómyr, Jmelnitsky, no que foi descrito como un "miniBrest", e o xefe militar polaco Kazimierz Sosnkowski escribiu que as ofertas territoriais rusas eran moito mellores do que os polacos desexaban.

Varias tentativas de negociacións de paz foron feitas por diversas faccións polaco-rusas, pero todas resultaron inútiles: as relacións polaco-lituanas empeoraran e os negociadores polacos fixeron progresos co Goberno provisional letón.

O principal éxito diplomático polaco foi o acordo co exiliado líder nacionalista ucraíno Symon Petlyura, un Tratado de Varsovia que foi asinado o 21 de abril de 1920. Petlyura, quen formalmente representaba ao goberno da República Popular Ucraína, que para entón xa fora derrotada de facto polos soviéticos, fuxiu a Polonia xunto con algunhas forzas ucraínas, onde atopou asilo. Para Piłsudski, esta alianza foi un importante paso na súa campaña para a lexitimación da federación Międzymorze como un esforzo conxunto internacional, asegurando parte da fronteira oriental polaca e facilitando o camiño cara a un Estado ucraíno, entre Rusia e Polonia. para Petlyura, isto constituíu outra oportunidade de preservar o Estado e, polo menos, a independencia formal do territorio nacional ucraíno, incluso aceptando a perda de territorios da Ucraína Occidental en favor de Polonia.

A alianza con Petlyura achegou 15 000 soldados aliados ucraínos ao comezo da campaña, que sumados ao recrutamento e a deserción ao lado soviético, aumentaron a 35 000 o número de efectivos ucraínos aliados.

1920 editar

Artigo principal: Guerra polaco-soviética en 1920.

A comezos de 1920, as forzas soviéticas conseguiran bastantes triunfos contra os exércitos Brancos.[17] A fronte polaca converteuse no seu teatro de operacións máis importante, e a maioría dos recursos e forzas soviéticas foron desviados cara a el. Os comandantes soviéticos da inminente ofensiva do Exército Vermello incluían Mikhail Tukhachevsky (novo comandante da fronte Occidental), Lev Trotski, o futuro líder soviético Iósif Stalin e o futuro fundador da policía secreta Cheka, Félix Dzerzhinski. O Exército polaco estaba composto por soldados que antigamente serviran en varios imperios desaparecidos, apoiados por algúns voluntarios internacionais. O 20 de agosto de 1920, o exército polaco alcanzara un total de 737 000 homes, contra 950 000 ao lado soviético, co que había máis ou menos igualdade numérica entre ambos os exércitos.

O alto mando soviético planeou unha nova ofensiva para finais de abril ou maio. Dende marzo de 1919, a intelixencia militar polaca estaba advertida de que os soviéticos se estaban preparando para unha nova ofensiva, e o Alto Mando polaco decidiu lanzar a súa propia antes de que o fixesen os seus opoñentes.[18][19] O plan para a ofensiva de Kíiv era esnaquizar o Exército Vermello no flanco sur polaco e instalar un goberno de Petlura amigable cos polacos en Ucraína.[18]

 
A ofensiva polaca de Kíiv no seu máximo avance, en xuño de 1920.

Até abril, as forzas polacas avanzaran lenta pero constantemente cara ao leste. En marzo, as forzas polacas estableceran unha cuña entre as forzas soviéticas do norte (Belarús) e o sur (Ucraína). O 24 de abril, Polonia comezou o seu principal ofensiva, a ofensiva de Kíiv. O seu obxectivo era a creación dunha Ucraína independente que puidese chegar a formar parte do proxecto de Piłsudski dunha federación Międzymorze.[18] Os 65 000 soldados polacos foron apoiados por 15 000 ucraínos baixo o mando de Simon Petliura, representando a República Popular de Ucraína. Porén, moitos ucraínos eran tan antipolacos como antirrusos, e obstaculizaron o avance polaco,que moitos viron como unha nova forma de ocupación.[18][20] Aínda así os ucraínos tamén loitaron activamente contra a invasión polaca en formacións ucraínas do Exército Vermello.[21] As forzas combinadas polaco-ucraínas entraron nunha Kíiv evacuada o 7 de maio, atopando só unha resistencia illada.[18]

O pulo militar polaco foi cortado por contraataques do Exército Vermello o 29 de maio.[10] No norte, o 1.er Exército polaco foi derrotado e obrigado a retirarse, perseguido polo 15.º Exército ruso. As forzas polacas tentaron sacar vantaxe dos expostos flancos dos atacantes, pero as forzas rodeadas non puideron deter o avance soviético. A finais de maio, a fronte estableceuse cerca do pequeno río Auta, e as forzas soviéticas comezaron a prepararse para o seguinte pulo.

O 24 de maio de 1920, as forzas polacas no sur estableceron combate por primeira vez co famoso Primeiro Exército de Cabalaría ruso (Konarmia) de Semyon Budyonny, que rompeu a fronte polaco-ucraína o 5 de xuño.[10][22] O 10 de xuño, os exércitos polacos atopábanse en retirada ao longo de toda a fronte. O 13 de xuño, o exército polaco, xunto coas tropas ucraínas de Petlyura, abandonaban Kíiv ao Exército Vermello.

 
A ofensiva soviética ten éxito. Principios de agosto de 1920.

O comandante do 3.er Exército Polaco en Ucraína decidiu atravesar a liña soviética cara ao noroeste. As forzas polacas en Ucraína conseguiron retirarse relativamente indemnes, pero foron incapaces de apoiar a fronte norte e reforzar as defensas no río Auta para a decisiva batalla que axiña tería lugar alí.[23]

 
Soldados polacos entran en Kíiv o 7-5-1920.

Debido aos insuficientes efectivos, a fronte polaca de 322 km de longo era defendida por unha fina liña de cento vinte mil homes apoiados por unhas catrocentas sesenta pezas de artillaría, sen reservas estratéxicas. A fronte oriental polaca estaba debilmente establecida, protexida por artillaría inadecuada e case sen fortificacións.[23]

O Exército Vermello agrupou a súa Fronte Noroeste, ao mando do mozo xeneral Tukhachevsky, contra a liña polaca. Dispuña de máis de 108 000 soldados de infantaría e 11 000 de cabalaría, apoiados por 722 pezas de artillaría e 2913 metralladoras. Os rusos avantaxaban os polacos nalgúns puntos cruciais en proporcións de até catro contra un.[23]

Mikhail Tukhachevsky lanzou a súa ofensiva o 4 de xullo, ao longo do eixo Smolensk-Brest-Litovsk, cruzando os ríos Auta e Berézina.[10] O 3.er Corpo de Cabalaría situado ao norte e ao mando de Gayk Bzhishkyán (Gaya Dmítrievich Gai, Gaj-Chan) cercou as forzas polacas dende o norte, movéndose preto da fronteira lituana e prusiana. Os Exércitos 4.º, 15.º e 3.º avanzaron decididamente cara ao oeste, apoiados dende o sur polo 16.º Exército e o Grupo Mozyrska. Por tres días o resultado da batalla pendeu dunha balanza, pero a superioridade numérica rusa demostrou ser decisiva e o 7 de xullo as forzas polacas estaban en completa retirada ao longo de toda a fronte. No entanto, fracasou o plan de Tukhachevsky de romper a fronte e empuxar os defensores até os pantanos de Pinsk.[23]

A resistencia polaca formouse de novo sobre a base dunha liña de "trincheiras alemás", unha sólida liña de fortificacións de campaña da primeira guerra mundial, que presentaba unha oportunidade de frear a ofensiva rusa. Porén, as tropas polacas eran numericamente insuficientes. As forzas soviéticas elixiron unha parte debilmente defendida da fronte e penetraron por ela. A principios de xullo, resultáballes evidente aos polacos que os obxectivos rusos non se limitaban a empuxar a fronteira para o oeste. A independencia de Polonia estaba en xogo.[24]

As forzas rusas avanzaron á destacable velocidade de trinta quilómetros ao día. Tras cruzar o río Narew o 2 de agosto, a Fronte Noroeste ruso estaba só a uns cen quilómetros de Varsovia.[10] A fortaleza de Brest-Litovsk, que ía ser o cuartel xeral da planeada contraofensiva polaca, caeu nas mans do 16.º Exército ao primeiro ataque. A Fronte Suroeste ruso desaloxara as forzas polacas de Ucraína e achegábase a Zamość e Lviv, a maior cidade do sueste de Polonia e un importante centro industrial, defendida polo 6.º Exército polaco. O camiño á capital polaca parecía aberto. Lviv foi axiña asediada, e cinco exércitos rusos aproximábanse a Varsovia. Mentres tanto, os políticos polacos clamaban por asegurar unha paz con Moscova baixo calquera condición, pero os soviéticos rexeitaron.[25]

Doutra banda, as forzas polacas en Galicia preto de Lviv lanzaron con éxito unha contraofensiva cara deter os soviéticos, o que permitiu que cesase a retirada das forzas polacas da fronte sur. Porén, a preocupante situación preto de Varsovia evitou que os polacos continuasen a súa contraofensiva no sur e avanzasen para o leste. Tras a captura soviética de Brest, a ofensiva polaca no sur foi detida, e todas as forzas dispoñibles foron desprazadas ao norte cara tomar parte na inminente batalla por Varsovia.

Coa situación volvéndose contra Polonia, o poder político de Piłsudski debilitouse, mentres que crecía o dos seus opoñentes, incluíndo o de Roman Dmowski. Na escena política polaca comezara a render o pánico: o Goberno de Leopold Skulski dimitiu a principios de xuño.

Mentres, a confianza dos líderes soviéticos aumentaba.[26] Por orde do Partido Comunista Soviético, un goberno monicreque polaco, o Comité Revolucionario Polaco Provisional (en polaco: Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski, TKRP), formouse o 28 de xullo en Białystok para organizar a administración dos territorios polacos capturados polo Exército Vermello.[18] O TKRPP tiña moi pouco apoio da poboación polaca e recrutaba os seus apoios maiormente entre os xudeus.[20] Adicionalmente, as intrigas políticas entre os comandantes soviéticos creceron de face á súa inminente vitoria. Finalmente a falta de cooperación entre os comandantes de alto mando sairíalles caro na decisiva batalla de Varsovia.

 
O xeneral Józef Haller (tocando a bandeira) e o seu Exército Azul.

A opinión pública occidental era fortemente prosoviética. O primeiro ministro británico apertou a Polonia para asinar a paz nos termos soviéticos e rexeitou dar ningunha axuda a Polonia que puidese favorecer os Brancos na guerra civil rusa. O 11 de xullo de 1920, o goberno do Reino Unido enviou un ultimato de facto aos soviéticos.[27] Instábaselles ao cesamento de hostilidades con Polonia e o Exército Branco Ruso (o Exército Branco en Rusia Meridional liderado polo barón Wrangel) e a aceptar o que máis tarde sería chamada a liña Curzon como fronteira temporal con Polonia, ata que unha fronteira permanente puidese ser establecida mediante negociacións.[18] En caso de rexeitamento soviético, os británicos ameazaban con axudar a Polonia de todas as formas posibles, as cales, en realidade, estaban limitadas pola situación política interna do Reino Unido. O 17 de xullo, os soviéticos rexeitaron e fixeron unha contraoferta para negociar un tratado de paz directamente con Polonia.[18] Os británicos responderon ameazando con cortar as negociacións comerciais se os soviéticos lanzaban máis ofensivas contra Polonia, pero as súas ameazas foron ignoradas. O 6 de agosto de 1920, o Partido Laborista británico publicou un panfleto afirmando que os traballadores británicos nunca tomarían parte na guerra como aliados de Polonia, e os sindicatos bloquearon as subministracións á forza expedicionaria británica que axudaba aos Rusos Brancos en Arkángel.

A postura de Lituania era maiormente antipolaca, e o país uniuse ao bando soviético en xullo de 1919. A decisión foi ditada polo desexo de incorporar a cidade de Vilna (en lituano, Vilnius) e as áreas próximas en Lituania e, en menor grao, pola presión diplomática soviética, soportada pola ameaza do Exército Vermello estacionado ante a fronteira lituana.[23]

 
Defensas polacas na miñałosna, preto de Varsovia, 1920.

Os aliados de Polonia eran escasos. Francia enviou catrocentos conselleiros militares cara apoiar a Polonia en 1919, maiormente oficiais franceses, aínda que tamén incluía uns poucos conselleiros británicos ao mando do tenente xeneral Sir Adrian Carton De Wiart. O esforzo francés era vital para mellorar a organización e loxística do Exército Polaco, o cal, até 1919, usara diversos manuais, estruturas organizativas e equipamento tomado sobre todo dos exércitos dos antigos particionistas de Polonia. Adicionalmente aos conselleiros, Francia tamén facilitou o tránsito a Polonia dende Francia do "Exército Azul" en 1919: tropas maioritariamente de orixe polaca, xunto a algúns voluntarios internacionais, antigamente baixo mando francés na primeira guerra mundial. Hungría ofreceuse a enviar un corpo de cabalaría de 30 000 homes como axuda a Polonia, pero o goberno checoeslovaco negouse a permitirlles o paso; algúns trens con subministracións militares de Hungría chegaron, malia todo, a Polonia.

A mediados de 1920, a misión aliada aumentou con algúns conselleiros (converténdose na Misión Interaliada a Polonia). Os novos membros da misión serviron de pouco; de feito, comezou a crucial Batalla de Varsovia e foi gañada pola parte polaca antes de que a misión puidese retornar e facer o seu informe. Porén, durante moitos anos persistiu o mito de que foi a oportuna chegada das forzas aliadas as que salvaron Polonia, un mito no que Weygand ocupaba o papel central.[18][28] No entanto, a cooperación polaco-francesa continuou. Finalmente, o 21 de febreiro de 1921, Francia e Polonia formaron unha alianza militar formal, que chegaría a ser un factor importante durante as subseguintes negociacións soviético-polacas.[29]

 
Soldados polacos mostrando bandeiras de guerra soviéticas capturadas tras a batalla de Varsovia.

O 10 de agosto de 1920, as unidades cosacas rusas cruzaron o río Vístula co obxectivo de apoderarse de Varsovia dende o oeste, mentres que o ataque principal viña do leste. O 13 de agosto, un primeiro ataque ruso foi rexeitado. O I Exército polaco resistiu un asalto sobre Varsovia á vez que detiña o asalto a Radzymin.[10]

O comandante en xefe soviético, Mikhail Tukhachevsky, estaba seguro de que todo estaba a ir de acordo ao seu plan. Porén, a intelixencia militar polaca descifrara as mensaxes de radio do Exército Vermello, e Tukhachevsky estaba a ir directamente cara a unha trampa tendida por Piłsudski e o seu xefe de Estado Maior Tadeusz Rozwadowski.[18][30][31][32] O avance ruso a través do Vístula no norte estaba a moverse entre un baleiro operacional, ao non haber forzas polacas de consideración na área, mentres que, por outra banda, ao sur de Varsovia, onde o destino da guerra estaba a decidirse, Tukhachevsky deixara só forzas simbólicas para gornecer o vínculo vital entre as frontes rusas noroeste e suroeste. Outro factor que influíu no resultado da guerra foi a neutralización efectiva do 1.er Exército de cabalaría de Budyonny, nas batallas ao redor de Lviv. O alto mando soviético, ante a insistencia de Tukhachevsky, ordenara ao 1.er Exército de cabalaría avanzar ao norte cara a Varsovia e Lublin, pero Budyonny desobedeceu a orde debido ás diferenzas entre Tukhachevsky e Yegorov, comandante da fronte suroeste. Ademais, os xogos políticos de Iósif Stalin, comisario político xefe da fronte suroeste, influíron na desobediencia de Yegorov e Budyonny.[33] Stalin, buscando un triunfo persoal, concentrouse en capturar Lviv —lonxe ao sueste de Varsovia— que estaba a ser asediada por forzas soviéticas, pero que aínda resistía os seus asaltos.[23]

O 5.º Exército polaco contraatacou o 14 de agosto dende a área da fortaleza de Modlin, cruzando o río Wkra. Enfrontouse ás forzas combinadas dos numérica e materialmente superiores 3.er e 15.º exércitos soviéticos. Nun día, o avance soviético cara a Varsovia e Modlin fora freado e axiña se converteu nunha retirada. O 5.º Exército polaco empuxou as exhaustas formacións soviéticas lonxe de Varsovia nunha operación lóstrego. As forzas polacas avanzaron a unha velocidade de 30 km diarios, destruíndo calquera esperanza soviética de completar a súa manobra envolvente no norte. O 16 de agosto, a contraofensiva polaca completouse coa unión do "Exército de Reserva" do mariscal Piłsudski. Executando o seu plan, a forza polaca que avanzaba dende o sur, atopou un oco na fronte rusa e explotou a debilidade do "Grupo Mozyr" soviético, que se supuña debía protexer o fráxil vínculo entre as frontes soviéticas. Os polacos continuaron a súa ofensiva cara ao norte con dous exércitos, perseguindo e destruíndo o sorprendido inimigo. Alcanzaron a retagarda das forzas de Tukhachevsky, a maioría das cales estaban cercadas para o 18 de agosto. Só ese mesmo día Tukhachevsky, no seu cuartel xeral en Minsk 480 km ao leste de Varsovia, deuse conta das proporcións da derrota soviética e ordenou aos restos das súas forzas retirarse e reagruparse. Esperaba reforzar a súa liña de fronte, freando o ataque polaco e recuperando a iniciativa, pero as súas ordes chegaban demasiado tarde ou simplemente non chegaban.[23]

Os exércitos soviéticos no centro da fronte precipitáronse no caos. Tukhachevsky ordenou unha retirada xeral cara ao río Bug, pero para entón perdera contacto coa maior parte das súas forzas preto de Varsovia, e todos os plans soviéticos fóronse a pique debido a fallos de comunicación.[23]

Os exércitos soviéticos retiráronse nunha completa desorganización; divisións enteiras presas do pánico e desintegrándose. A derrota do Exército Vermello foi tan grande e inesperada que, a instigación dos detractores de Piłsudski, a batalla de Varsovia é a miúdo referida como o «Milagre no Vístula». Por outra banda, investigacións actuais en Polonia concluíron que o "Milagre no Vístula" foi causado por unha gran rede de espías polacos no Exército Vermello, que permitiron a Piłsudski saber de todos os movementos do Exército Vermello, mentres que os soviéticos quedaban nunha profunda escuridade informativa.

O avance do 1.er Exército de Cabalaría de Budyonny cara a Lviv foi detido, primeiro na batalla de Brody (29 de xullo-2 de agosto), e posteriormente o 17 de agosto na batalla de Zadwórze.[10] Movéndose a través de zonas debilmente defendidas, a cabalaría de Budyonni alcanzou a cidade de Zamość o 29 de agosto e tentou tomala na batalla de Zamość; porén, axiña se viu fronte a un incesante número de unidades polacas desviadas da exitosa contraofensiva de Varsovia.[10] O 31 de agosto, a cabalaría de Budyonny levantou finalmente o seu sitio a Lviv e tentou acudir en axuda das forzas rusas en retirada de Varsovia. Os soviéticos foron interceptados e aniquilados pola cabalaría polaca na Batalla de Komarów preto de Zamość. Aínda que o exército de Budyonny conseguiu evitar o cerco, sufriu fortes baixas e a súa moral afundiuse.[10] Os restos do 1.er Exército de Cabalaría de Budyonny retiráronse para Volodímir-Volinski o 6 de setembro[10] e foron derrotados pouco despois na batalla de Hrubieszów.

Tukhachevsky logrou reorganizar as súas forzas en retirada cara ao leste e en setembro estableceu unha nova liña defensiva dende a fronteira polaco-lituana no norte á área de Polesie, co seu punto central na cidade de Hrodna en Belarús. Para romper a súa fronte, o exército polaco tivo que librar a batalla do Río Niemen. Forzas polacas cruzaron o Niemen e flanquearon as forzas soviéticas, que foron forzadas a retirarse de novo.[10] As tropas polacas continuaron avanzando cara ao leste en todas as frontes, repetindo os seus éxitos do ano anterior.[10] Despois da Batalla do Río Szczara de principios de outubro, o exército polaco alcanzou a liña Ternópil-Dubno-Minsk-Drisa.

 
Trincheira da batalla do Río Niemen.

No sur, as forzas ucraínas de Petlyura derrotaron o XIV Exército soviético e o 18 de setembro tomaron posesión da beira esquerda do río Zbruch. Durante o seguinte mes movéronse cara ao leste á liña Yaruha no Dniéster-Sharharod-Bar-Lityn.[34]

Inmediatamente despois da batalla de Varsovia, os soviéticos solicitaron unha paz e os polacos, exhaustos, estaban favorables a negociar. Os soviéticos fixeron dúas ofertas: unha o 21 e outra o 28 de setembro. A delegación polaca fixo unha contraoferta o 2 de outubro. O día 5, os soviéticos propuxeron correccións á oferta polaca, que Polonia aceptou. O armisticio entre Polonia, por unha banda, e a Ucraína soviética e a Rusia soviética, por outra, foi asinado o 12 de outubro e fíxose efectivo o 18 do mesmo mes.[10] A continuación seguiron unhas longas negociacións para un tratado de paz.

Mentres tanto, as forzas ucraínas de Petlyura planeaban unha ofensiva dentro de Ucraína para o 11 de novembro, pero foron atacadas polos soviéticos o día anterior. O 21 de novembro, despois de varios combates, foron expulsados para territorio controlado polos polacos.[34]

Resultado editar

Segundo o historiador británico A.J.P. Taylor, a guerra polaco-soviética «determinou en gran medida o curso da historia europea durante os próximos vinte anos ou máis. […] Indeclarada e case inconscientemente, os líderes soviéticos abandonaron a causa da revolución internacional.» Pasarían vinte anos antes de que os rusos enviasen os seus exércitos ao estranxeiro para «facer a revolución».[20][35] Segundo o sociólogo estadounidense Alexander Gella «a vitoria polaca gañara vinte anos de independencia non só para Polonia, senón tamén para unha gran parte da Europa central».[36]

Despois das negociacións de paz, Polonia non conservou todos os territorios que chegara a controlar ao finalizar as hostilidades. Debido ás súas perdas durante e despois da batalla de Varsovia, os soviéticos ofreceron aos polacos a concesión pacífica de grandes territorios nas áreas fronteirizas disputadas, quedando a fronteira entre a Rusia Imperial e a Mancomunidade de Polonia-Lituania moi similar a como era antes da primeira partición de 1772.[37] Os polacos esgotaran os seus recursos, e a opinión pública opúñase á prolongación da guerra.[18] Pola súa banda, o goberno tamén estaba presionado pola Sociedade de Nacións, e as negociacións eran controladas polos Demócratas Nacionais de Dmowski. Piłsudski puido controlar o ámbito militar, pero o Parlamento (Sejm) estaba controlado por Dmowski, e as negociacións de paz foron de natureza política. Aos Demócratas Nacionais, como Stanisław Grabski, quen anteriormente renunciara ao seu traballo en protesta pola alianza polaco-ucraína, e agora tiña moita influencia sobre os negociadores polacos, importáballes pouco o Międzymorze de Piłsudski.[37][38] Esta situación de posguerra deu un golpe mortal ao soño de Piłsudski de revivir a multicultural Mancomunidade de Polonia-Lituania en forma da Międzymorze.[18]

Os Demócratas Nacionais a cargo do Estado tamén tiñan certas preocupacións sobre o destino dos ucraínos, e pouco lles importaba que o seu opoñente político, Piłsudski, se sentise obrigado aos acordos referentes ao tratado.[39][40] Os Demócratas Nacionais só desexaban aqueles territorios que consideraban «étnica ou historicamente polacos» ou posibles de polonizar'.'[41] Por iso, e a pesar da esmagadora derrota do Exército Vermello en Varsovia e a boa vontade do principal negociador ruso Adolf Joffe para conceder case todo o territorio en disputa, a ideoloxía dos Demócratas Nacionais permitiu aos soviéticos recuperar certos territorios.[37][37] A Paz de Riga foi asinada o 18 de marzo de 1921, dividindo os territorios disputados en Belarús e Ucraína entre Polonia e Rusia.[10][42] O tratado, que Piłsudski chamou un acto de covardía, e polo cal se desculpou cos ucraínos, violaba os termos da alianza militar entre Polonia e Ucraína, que explicitamente prohibía unha paz por separado.[18][40][43] Os aliados ucraínos de Polonia víronse subitamente internados polas autoridades polacas.[42] O internamento empeorou as relacións entre Polonia e a súa minoría ucraína: aqueles que apoiaban a Petlyura sentiron que Ucraína fora traizoada polo seu aliado polaco, un sentimento que se fixo máis forte debido ás políticas de asimilación da Polonia nacionalista de entreguerras fronte ás súas minorías. En gran parte, isto inspirou as tensións cada vez maiores e a violencia (Masacre de polacos en Volinia) contra polacos nas décadas de 1930 e 1940.[44]

 
Tumbas de soldados polacos caídos na batalla de Varsovia, cemiterio de Powązki, Varsovia.

A guerra e as súas consecuencias deron orixe a outras controversias sobre temas como a situación dos prisioneiros de guerra, o tratamento da poboación civil e o comportamento dalgúns comandantes, como Stanisław Bułak-Bałachowicz[45] ou Vadim Yákovlev.[46][47][48][49][50][51] A vitoria militar polaca no outono de 1920 permitiu a Polonia apoderarse da rexión de Vilna, onde se formou un comité de goberno de Lituania Central dominado por polacos (Komisja Rządząca Litwy Środkowej). Celebrouse un plebiscito, e o Sejm de Vilna votou, o 20 de febreiro de 1922, a prol da incorporación en Polonia. Isto empeorou as relacións polaco-lituanas nas décadas seguintes.[52]

A estratexia militar na guerra polaco-soviética influenciou a Charles de Gaulle, quen entón era un instrutor do exército polaco que loitara en varias das batallas. El e Władysław Sikorski foron os únicos oficiais militares que, baseándose na experiencia adquirida nesta guerra, puideron predicir correctamente como se loitaría na próxima. Aínda que fallaron no período de entreguerras en convencer os seus respectivos exércitos de que aprendesen esas leccións, na segunda guerra mundial levantáronse axiña para comandar as súas forzas armadas no exilio. A guerra polaco-soviética tamén influíu a doutrina militar polaca, que polos seguintes 20 anos poría énfase na mobilidade de unidades elite de cabalaría.[18]

Até 1989, mentres os comunistas mantiveron o poder na República Popular de Polonia, a guerra polaco-soviética foi omitida ou minimizada nos libros de historia polacos e doutros países do bloque soviético, ou foi presentada como intervención estranxeira durante a Guerra Civil Rusa para encaixar coa ideoloxía comunista.[53]

Notas editar

  1. ↑ Davies, 2003: 41
  2. ↑ Kotkin, Stephen (2014). Stalin: Paradoxes of Power, 1878-1928. Tomo I. Penguin, en inglés. ISBN 9780698170100. Os nacionalistas polacos eran inimigos temibles. A maioría dos seus soldados eran veteranos da Primeira Guerra Mundial, dous millóns de polacos étnicos loitaran nas filas do Exército Imperial Ruso e quizais catro veces máis para os Imperios Centrais.
  3. ↑ Davies, 2003: 162, 202 (edición polaca)
  4. ↑ Mawdsley, Evan (2011). The Russian Civil War. Birlinn, en inglés. ISBN 9780857901231. Numéricamente falando, os exércitos polacos eran inimigos moito máis temibles para os bolxeviques que os brancos, podendo mobilizar sete veces máis homes ca Antón Denikin no seu mellor momento.
    A guerra deixou como consecuencias a división de grupos étnicos a ámbolos dous lados das fronteiras. Trinta millóns de ucraínos na URSS e de catro a cinco en Polonia, catro millóns de belarusos baixo a tutela soviética e outro millón baixo a de Varsovia.
  5. ↑ Davies, Norman Richard (2003) [1972]. White Eagle, Red Star: the Polish-Soviet War, 1919–20. Nova Iork: Pimlico/Random House Inc., pp. 39. En inglés. ISBN 978-0-7126-0694-3.
  6. ↑ Davies, 2003: 142
  7. ↑ 7,0 7,1 Norman Davies (1972). White eagle, red star: the Polish-Soviet war, 1919–20. Macdonald and Co., pp. 247. En inglés.
  8. ↑ Nome proposto por Józef Piłsudski para a federación formada polos países de Polonia, Lituania, Belarús e Ucraína
  9. ↑ 9,0 9,1 Ver por exemplo Russo-Polish War na Enciclopedia

    Británica…military conflict between Soviet Russia and Poland, which sought to seize Ukraine… Although there had been hostilities between the two countries during 1919, the conflict began when the Polish head of state Józef Pilsudski formed an alliance with the Ukrainian nationalist leader Symon Petlura (21 de abril de 1920) and their combined forces began to overrun Ukraine, occupying Kiev on May 7.
  10. ↑ 10,00 10,01 10,02 10,03 10,04 10,05 10,06 10,07 10,08 10,09 10,10 10,11 10,12 10,13 10,14 (en polaco) Wojna polsko-bolszewicka. Arquivado 11 de novembro de 2013 en Wayback Machine. Entrada na Internetowa encyklopedia PWN. Último acceso o 27 de outubro de 2006.
  11. ↑ Por exemplo:

    1) Cisek, Janusz. Sąsiedzi wobec wojny 1920 roku. Wybór dokumentów. (Neighbours Attitude Towards the War of 1920. A collection of documents. - English summary). Londres: Polish Cultural Foundation Ltd. 0-85065-212-X. 

    2) Szczepanski, Janusz. Wojna 1920 roku na Mazowszu i Podlasiu (War of 1920 in Mazowsze and Podlasie). Descoñecido: Wyższa Szkoła Humanistyczna. 8386643307. 

    3) Sikorski, Władysław. Nad Wisłą i Wkrą. Studium do polsko - radzieckiej wojny 1920 roku, (At the Vistula and the Wkra [Rivers]: a Contribution to the Study of the Polish-Soviet War of 1920). Warsaw: Agencja Omnipress. 83-85028-15-3. 
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 Davies, Norman. White Eagle, Red Star: the Polish-Soviet War, 1919–20. Nova York: St. Martin's Press, inc. 0-7126-0694-7. 
  13. ↑ Thomas Grant Fraser, Seamus Dunn, Otto von Habsburg, Europe and Ethnicity: the First World War and contemporary ethnic conflict, Routledge, 1996, ISBN 0-415-11995-2, Google Print, p.2
  14. ↑ Mittel - europa; Metade ou centro de Europa, inclúe Alemaña, Austria, Suíza, Liechtenstein, Polonia, República Checa, Eslovaquia e Eslovenia
  15. ↑ Hyde-Price, Adrian (2001). Manchester University Press, ed. Germany and European Order. Manchester, Inglaterra. p. 75. ISBN 0-7190-5428-1. 
  16. ↑ Lincoln, Red Victory: a History of the Russian Civil War.
  17. ↑ Parker. W. W. Norton & Company, ed. The Tragedy of Great Power Politics. ISBN 0-393-02025-8. 
  18. ↑ 18,00 18,01 18,02 18,03 18,04 18,05 18,06 18,07 18,08 18,09 18,10 18,11 18,12 18,13 THE REBIRTH OF POLAND. Arquivado 05 de febreiro de 2012 en Wayback Machine. University of Kansas, lecture notes by professor Anna M. Cienciala, 2004. Consultado o 2 de xuño de 2006.
  19. ↑ Davies. Columbia University Press, ed. God's Playground. Vol. 2: 1795 to the Present. ISBN 0-231-12819-3. 
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 Suny. Oxford University Press, ed. The Soviet Experiment: Russia, the USSR, and the Successor States. ISBN 0-19-508105-6. 
  21. ↑ Abbot, Peter. "Ukrainian Soviet Socialist Republic, 1917-21". Ukrainian Armies 1914-55. : Osprey. 1-84176-668-2. 
  22. ↑ Isaak Bábel describe a súa participación nestas batallas no libro Cabalaría Vermella.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 23,4 23,5 23,6 23,7 "Battle Of Warsaw 1920". Arquivado dende o orixinal o 18 de xaneiro de 2012. Consultado o 5 de novembro de 2006. 
  24. ↑ Jerzy Lukowski, Hubert Zawadzki, A Concise History of Poland, Cambridge University Press, ISBN 0-521-55917-0, Google Print, p.203
  25. ↑ Oleksa Pidlutskyi, Postati XX stolittia, (Figures of the 20th century), Kíiv, 2004, ISBN 966-8290-01-1, Chapter "Józef Piłsudski: The Chief who Created Himself a State" reprinted in Zerkalo Nedeli (the Mirror Weekly), Kíiv, 3–9 de febreiro de 2001, in Russian and in Ukrainian.
  26. ↑ Nunha reunión a porta pechada do Noveno Congreso do Partido Comunista Ruso o 22 de setembro de 1920 Lenin dixo:
  27. ↑ The Military History of the Soviet Union, Palgrave, 2002, ISBN 0-312-29398-4, Google Print, p.41
  28. ↑ (en polaco)Janusz Szczepański, KONTROWERSJE WOKÓŁ BITWY WARSZAWSKIEJ 1920 ROKU (Controversias ao redor da Batalla de Varsovia en 1920). Mówią Wieki, versión online.
  29. ↑ "The Secret Treaties of History". XlibrisUS (en inglés). Consultado o 2022-03-13. 
  30. ↑ (en polaco) Ścieżyński, Mieczysław. Radjotelegrafja jako źrodło wiadomości o nieprzyjacielu (La radiotelegrafía como una fuente de Inteligencia sobre el enemigo). Przemyśl: Printing and Binding Establishment of (Military) Corps District No. X HQ. 
  31. ↑ (en polaco) Paweł Wroński, "Sensacyjne odkrycie: Nie byłou cudu nad Wisłą" ("Un remarcable descubrimento: Non houbo milagre no Vístula), Gazeta Wyborcza, online.
  32. ↑ Jan Bury, POLISH CODEBREAKING DURING THE RUSSO-POLISH WAR OF 1919-1920, online Arquivado 03 de decembro de 2007 en Wayback Machine.
  33. ↑ Ulam. Beacon Press, ed. Stalin: The Man and His Era. ISBN 0-8070-7005-X. 
  34. ↑ 34,0 34,1 Kubijovic, V. Ukraine: A Consice Encyclopedia. Toronto: University of Toronto Press. 
  35. ↑ Davies, Norman, White Eagle, Rede Star: the Polish-Soviet War, 1919–20, Pimlico, 2003, BookSources/0712606947. ISBN 0-7126-0694-7. (Primeira edición: Nova York, St. Martin's Press, inc., 1972.) Page ix.
  36. ↑ Aleksander Gella, Development of Class Structure in Eastern Europe: Poland and Her Southern Neighbors, SUNY Press, 1988, ISBN 0-88706-833-2, Google Print, p. 23
  37. ↑ 37,0 37,1 37,2 37,3 Norman Davies, God's Playground. Vol. 2: 1795 to the Present. Columbia University Press, 1982. BookSources/0231053525. ISBN 0-231-05352-5. Google Print, p.504
  38. ↑ Timothy Snyder, The Reconstruction of Nations: Poland, Ukraine, Lithuania, Belarus, 1569-1999, Yale University Press, ISBN 0-300-10586-XGoogle Books, p.139
  39. ↑ "The newly found Polish state cared much more about the expansion of its borders to the east and south-east ("between the sexas") that about helping the agoniz in g [Ukrainian] state of which Petlura was a de-facto dictator. ("A Belated Idealist." Zerkalo Nedeli (Mirror Weekly), 22-28 de maio de 2004. Available online in Russian and in Ukrainian.)Piłsudski is quoted to have said: "After the Polish independence we will see about Poland's size". (ibid)
  40. ↑ 40,0 40,1 Norman Davies, God's Playground. Vol. 2: 1795 to the Present. Columbia University Press, 1982. BookSources/0231053525. ISBN 0-231-05352-5. Google Print, p. 399)
  41. ↑ Manfred F. Boemeke, Gerald D. Feldman, Elisabeth Glaser, The Treaty of Versailles: A Reassessment After 75 Years, Cambridge University Press, 1998, ISBN 0-521-62132-1, Google Print, p.314
  42. ↑ 42,0 42,1 Snyder, op cit, Google Print, p. 140
  43. ↑ "Although the [UNR] was unable to contribute real strength to the Polish offensive, it could offer a certain camouflage for the naked aggression involved. Warsaw had non difficulty in convincing the powerless Petlura to sign a treaty of alliance. In it hei abandoned his claim of all territories [...] demanded by Pilsudki. In exchange the Poles recognized the sovereignty of the UNR on all territories which it claimed, including those within the Polish frontiers of 1772 - in other words, much of the area Poland demanded from Soviet Russia. Petlura also pledged not to conclude any international agreements against Poland and guaranteed full cultural rights to the Polish residents in Ukraine. Supplementary military and economic agreements subordinated the Ukrainian army and economy to the control of Warsaw."Richard K Debo, Survival and Consolidation: The Foreign Policy of Soviet Russia, 1918-1921, pp. 210-211, McGill-Queen's Press, 1992, ISBN 0-7735-0828-7.
  44. ↑ Snyder, op cit, Google Books, p.144
  45. ↑ (en ruso) Станислав Никодимович Булак-Балахович at modern Russian prol-White movement All-Russian military Union site.
  46. ↑ (en polaco) Karpus, Zbigniew, Jeńcy i internowani rosyjscy i ukraińscy na terenie Polski w latach 1918-1924 (Russian and Ukrainian Prisoners of War and Internees in Poland, 1918-1924), Toruń 1997, Fontes_bibliográficas/8371740204. ISBN 83-7174-020-4. Polish table of contents online. English translation available: Russian and Ukrainian Prisoners of War and Internees in Poland, 1918-1924, Wydawn. Adam Marszałek, 2001, ISBN 83-7174-956-2;
  47. ↑ (en polaco) Karpus, Zbigniew, Alexandrowicz Stanisław, Waldemar Rezmer, Zwycięzcy za drutami. Jeńcy polscy w niewoli (1919-1922). Dokumenty i materiałe (Victors Behind Barbed Wire: Polish Prisoners of War, 1919-1922: Documents and materials), Toruń, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, 1995, ISBN 83-231-0627-4.
  48. ↑ Мельтюхов, Михаил Иванович (Mikhail Meltyukhov). Советско-польские войны. Военно-политическое противостояние 1918—1939 гг. (Soviet-Polish Wars. Political and Military standoff of 1918-1939). Moscow: Вече (Veche). ISBN 5-699-07637-9.  (in Russian).
  49. ↑ ‘Having burst through the front, Budyonny's cavalry would devastate the enemy's rear - burning, killing and looting as they went. These Rede cavalrymen inspired an almost numbing sense of fear in their opponents [...] the very names Budyonny and Cossack terrified the Ukrainian population, and they movede into a state of neutrality or even hostility toward Petliura and the Poles..."’from Richard Watt, 1979. Bitter Glory: Poland and its fate 1918-1939. New York: Simon & Shuster. ISBN 0-671-22625-8
  50. ↑ Courtois, Stephane; Werth, Nicolas; Panne, Jean-Louis; Paczkowki, Andrzej; Bartosek, Karel; Margolin, Jean-Louis (1999). The Black Book of Communism. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ISBN 0-674-07608-7
  51. ↑ Rumor of atrocities. I walk into town. Indescribable terror and despair. They tell me all about it. Privately, indoors, they’re afraid the Poles may come back. Captain Yakovev’s Cossacks were here yesterday. A pogrom. The family of David Zyz, in people’s homes, a naked, barely breathing prophet of an old man, and old woman butchered, a child with fingers chopped off, many people still breathing, stench of blood, everything turned upside down, chaos, a mother sitting over her sobered son, an old woman lying twisted up like a pretzel, four people in one hovel, filth, blood under a black beard, just lying there in their blood. Isaac Babel, 1920 Diary, p. 84, Yale, 2002, ISBN 0-300-09313-6
  52. ↑ Erik Goldstein, Wars and Peace Treaties, Routledge, 1992, ISBN 0-415-07822-9, Google Print, p.51
  53. ↑ Marc Ferro, The Use and Abuse of History: Or How the Past Is Taught to Children, Routledge, 2004, ISBN 0-415-28592-5, Google Print, p.262

Véxase tamén editar

Outros artigos editar

Ligazóns externas editar

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Guerra_polaco-soviética&oldid=6691097»