Xunqueira de Ambía

Xunqueira de Ambía
Localización
	42°12′15″N 7°44′06″O / 42.204292, -7.734986Coordenadas: 42°12′15″N 7°44′06″O / 42.204292, -7.734986
Estado	España
Comunidade autónoma	Galicia
Provincia	Provincia de Ourense
Capital	Xunqueira de Ambía
Poboación
Poboación	1.368 (2023) (22,72 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Mancomunidade Voluntaria de Municipios da Comarca de Ourense
Superficie	60,21 km²
Altitude	534 m
Comparte fronteira con	Allariz ; Sarreaus ; Xinzo de Limia ; Vilar de Barrio ; Paderne de Allariz ; Baños de Molgas ; Sandiás
Organización política
• Alcalde	José Luis Gavilanes Losada
	Eleccións municipais en Xunqueira de Ambía
Identificador descritivo
Código postal	32670
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	32036
Páxina web	xunqueiradeambia.org

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Xunqueira.

Xunqueira de Ambía é un concello da provincia de Ourense, pertencente á comarca de Allariz - Maceda. Segundo o IGE en 2020 tiña 1.374 habitantes (1.863 no 2006, 1.901 no 2005, 1.934 no 2004, 1.997 no 2003). O seu xentilicio (véxase no Galizionario) é xunqueirao.

Xeografía editar

Situación editar

O concello, de 60,21 km²^[1], abrangue seis parroquias. Limita ó norte con Baños de Molgas, ó sur con Sandiás, ó leste con Vilar de Barrio e Sarreaus, e ó oeste con Allariz e Paderne de Allariz.

Hidrografía editar

O municipio está atravesado polo río Arnoia. No Baniño hai augas termais que nacen a 18 °C, e no Porteiro están a poza de Santa Lucía e a poza do Malladoiro.

Demografía editar

Padrón municipal ²⁰²⁰	Habitantes^[1]	Homes	Mulleres
Menores de 15 anos	95 (6,91 %)	45	50
Entre 16 e 64 anos	677 (49,27 %)	373	304
Maiores de 65 anos	602 (43,81 %)	277	325
Total	1.374	695	679

Evolución da poboación de Xunqueira de Ambía Fontes: INE e IGE.
1900	1930	1950	1981	2004	2009	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
4.208	4.369	4.981	3.031	1.934	1.789	1.697	1.649	1.620	1.546	1.498	1.461	1.438	1.418	1.375	1.374
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Fonte: IGE^[2] e INE^[3].

Historia editar

Hai restos megalíticos. Da cultura castrexa consérvanse os poboados de Cerdeira e A Medorra. Trala romanización de Galicia construíuse a Vía Nova (vía XVIII no itinerario de Antonino) entre Braga e Astorga que atravesaba a zona. Dela consérvase un miliario, trasladado a carón da casa consistorial.

Segundo a tradición, no século IV apareceuse a Virxe María nunha xunqueira (de onde procedería o nome a poboación), e no lugar construíuse unha ermida. Entre os séculos VIII e X naceu o Mosteiro de Santa María, e en 1164, por orde do rei Fernando II de León, comezou a construírse a colexiata de Santa María a Real, de arquitectura románica, declarada Ben de Interese Cultural en 1931. Foi no século XII, co mosteiro estivo a cargo da Orde de Santo Agostiño, cando acadou o seu maior esplendor. O claustro actual é do século XVI.

A calzada romana deu pé a unha variante da Vía da Prata do Camiño de Santiago, que entra no concello pola aldea de Bobadela parroquia de Bobadela a Pinta) e percorre os lugares de Padroso, Cima de Vila (parroquia da Abeleda), Quintela, Xunqueira de Ambía (na rúa Asdrúbal Ferreiro hai un albergue de peregrinos de 24 prazas)^[4], San Xillao (parroquia de Xunqueira de Ambía), A Pousa, Salgueiros e Os Casares (parroquia de Armariz). En 1541 o prior do mosteiro, Alonso de Piña, fundou un hospital de peregrinos.

Patrimonio editar

Amais da xa mencionada colexiata, en Salgueiros hai un peto de ánimas de comezos do s. XIX.^[5]

Galería de imaxes editar

Artigo principal: Galería de imaxes de Xunqueira de Ambía.

Mosterio de Santa María de Xunqueira de Ambía.
Igrexa da Abeleda.
Pedra Alta de Antela.

Parroquias editar

Galicia \| Provincia de Ourense \| Parroquias de Xunqueira de Ambía
A Abeleda (San Vicente) \| Armariz (San Salvador) \| Bobadela a Pinta (Santa Mariña) \| A Graña (Santiago) \| Sobradelo (San Román) \| Xunqueira de Ambía (Santa María a Real)