Xosé Ramón Pena

Xosé Ramón Pena Sánchez, nado en Betanzos o 27 de setembro de 1956, é un profesor e escritor en lingua galega.

Xosé Ramón Pena

Biografía
Nacemento	27 de setembro de 1956 (67 anos) Betanzos, España
Datos persoais
País de nacionalidade	España
Formación profesional	Filoloxía Hispánica e galego portuguesa
Educación	Universidade de Santiago de Compostela
Actividade
Ocupación	escritor
Xénero artístico	Narrativa e ensaio
Lingua	Lingua castelá e lingua galega
Obra
Obras destacables Historia da literatura galega (1987) Para despois do adeus
Premios (1987)  Premio Xerais, premiado polo traballo Para despois do adeus

Traxectoria

Pasou a infancia e mocidade na Coruña. Licenciado en filoloxía hispánica e galego-portuguesa na Universidade de Santiago de Compostela, pola que é doutor en Filoloxía. Foi membro do colectivo Alén. Profesor na Universidade de Vigo e mais na de California (Santa Barbara), traballou como catedrático de lingua e literatura galega no IES Santa Irene de Vigo ata a súa xubilación. Tamén impartiu aulas na UNED.

O seu labor ocupou os espazos da investigación na historia da literatura galega, na narrativa e no xornalismo. Dentro do primeiro deles, especializouse nos campos da literatura medieval e das vangardas galegas, estudando e editando a obra de Ramón Cabanillas, Luís Amado Carballo ou Manuel Antonio. É autor de títulos como Manuel Antonio e a vangarda, Xograres do mar de Vigo, Historia da literatura medieval galego-portuguesa, Historia da Literatura Galega (da que se levan publicado 4 volumes) ou -con Manuel Forcadela- Estudos sobre Os Eoas de Eduardo Pondal. Así mesmo levou a cabo o estudo e edición de Na noite estrelecida, Da terra asoballada, A esmorga e No desterro. Con Xosé María Dobarro realizou a edición da Poesía galega completa (2009) de Ramón Cabanillas.

Gañou o Premio Xerais (1987), o Premio Antón Losada Diéguez (1988 e 2017), o Premio Fervenzas Literarias (2015) e o Premio da Crítica Galicia (Investigación, 2015). Colaborou en xornais e revistas, e mantivo unha columna semanal no xornal Faro de Vigo no cal dirixiu, ademais, o suplemento cultural semanal "Faro da Cultura". Foi director da colección Biblioteca das Letras Galegas de Edicións Xerais de Galicia.

Obra

Narrativa

• O reverso do espello (1984). Edicións Xerais de Galicia. Despois incluído na Biblioteca de Autores Galegos de Diario 16 de Galicia.
• Para despois do adeus (1987). Xerais. 200 páxs. ISBN 978-84-7507-297-5.
  • Para después del adiós (1993). Madríd: Ed. Libertarias-Prodhufi. Tradución de Carmen Pallares. 160 páxs. ISBN 9788479541439.
• Paixóns privadas (1991). Xerais. 208 páxs. ISBN 9788475075402.
• A era de Acuario (1997). Xerais. 160 páxs. ISBN 9788483021750.
• Fado de princesa (2005). Galaxia. 228 páxs. ISBN 978-84-8288-776-0.
• A batalla do paraíso triste (2008). Xerais. 264 páxs. ISBN 978-8497829229..
  • La batalla del paraíso triste (2017). Pulp Books. ISBN 9788415992158.
  • A batalha do paraíso triste (2022). Edições Afrontamento – Teodolito. Tradución de Tiago Alves Costa.
• Como en Alxeria (2012). Xerais. 232 páxs. ISBN 978-84-9914-435-1.
  • Como en Argelia (2015). Books. ISBN 9788415992097.
• Todas as vidas (2020). Xerais. 384 páxs. ISBN 978-84-9121-705-3. ePub: ISBN 978-84-9121-708-4. Relatos.
  • Todas las vidas (2022). Madrid: De Conatus. Tradución de Moisés Barcia. ISBN 978-84-17375-74-4.

• 

  Presentación de En tempo de desconto no Club Faro de Vigo, abril 2022, con Moncha Fuentes.

  En tempo de desconto (2022). Vigo: Galaxia. 232 páxs. ISBN 978-84-9151-831-0. Relatos longos.

Ensaio

• A poesía de Manuel António nas literaturas galegas de vanguarda (1979). La Voz de Galicia.
• Literatura galega medieval (1986). Sotelo Blanco.
• Manual e antoloxía da literatura galega medieval (1992). Sotelo Blanco. 217 páxs.
• Manuel Antonio e a vangarda (1996). Sotelo Blanco. ISBN 84-7824-277-5.
• Xograres do mar de Vigo (1998). Xerais. 128 páxs. ISBN 978-8483022290.
• Historia da literatura medieval galego-portuguesa (2002). Sotelo Blanco. 340 páxs. ISBN 9788478243990.
• Historia da literatura galega I. Das orixes a 1853 (2013). Xerais. 440 páxs. ISBN 978-84-9914-551-8.
• Historia da literatura galega II. De 1853 a 1916. O Rexurdimento (2014). 440 páxs. ISBN 978-84-9914-764-2.
• Historia da literatura galega III. De 1916 a 1936. A xeira das Irmandades (2016). Xerais. 520 páxs. ISBN 978-84-9121-107-5.
• Historia da literatura galega IV. De 1936 a 1975. A "longa noite" (2019). Xerais. 544 páxs. ISBN 978-84-9121-481-6.
• Martín Codax e os xograres do mar de Vigo (2017). Xerais. 152 páxs. ISBN 978-8491212904.

Edicións

• Poesía, de Luís Amado Carballo (1982). Nós.
• Na noite estrelecida, de Ramón Cabanillas (1988). Xerais
• Da terra asoballada, de Ramón Cabanillas (1994). Xerais
• Martín Codax: cantor do mar de Vigo, de Xosé María Álvarez Blázquez (1998). Xerais.
• A esmorga, de Eduardo Blanco Amor (2001). Galaxia.
• Sempre en Galiza: antoloxía, de Alfonso Daniel Rodríguez Castelao (2001). Galaxia.
• No desterro, de Ramón Cabanillas (2010). Xerais.
• Obra poética, de Florencio Delgado Gurriarán (2022). Xerais.

Obras colectivas

• Alén (1977, Follas Novas). Con Miguel Anxo Mato Fondo e Francisco Salinas Portugal.
• De catro a catro, Viladomar e outor poemas. de Manuel Antonio (1979, Follas Novas). Coeditor con Anxo González Guerra.
• Língua, gramática métodica da Língua Galega (1980, Edicións do Rueiro).
• Escolma de poesía galega (1976-1984) (1984, Sotelo Blanco).
• O relato breve. Escolma dunha década (1980-1990) (1990, Galaxia).
• Manual do galego urxente (1987, Xerais). Edición actualizada en 2006.
• Exercicios de galego urxente (1994, 1995, Xerais).
• Xesús Ferro Couselo: a cultura dos devanceiros (1996, Xerais).
• Narradio: 56 historias no ar (2003, Xerais).
• Galego século XXI (2004).
• Estudos sobre Os Eoas de Eduardo Pondal (2005, Sotelo Blanco/Real Academia Galega). Con Manuel Forcadela.
• Poesía galega completa, de Ramón Cabanillas (2009, Xerais). Coeditor con Xosé María Dobarro.
• Arredor das Irmandades da Fala (2016, Xerais).
• O libro do fútbol (2023). Vigo: Literaria, Galaxia.

Premios

• Premio Xerais no 1987, por Para despois do adeus.
• Premio Antón Losada Diéguez de creación literaria no 1988, por Para despois do adeus.
• Premio Fervenzas Literarias ao mellor libro de ensaio/investigación de 2014, por Historia da Literatura Galega II.
• Premio da Crítica Galicia de Investigación no 2015 por Historia da Literatura Galega II. De 1853 a 1916. O Rexurdimento.
• Premio Antón Losada Diéguez de investigación no 2017, por Historia da Literatura Galega III. De 1916 a 1936.
• Premio Ramón Cabanillas do concello de Cambados no 2017 polas súas investigacións sobre o escritor.

Véxase tamén

Bibliografía

• Artigo "PENA SÁNCHEZ, Xosé Ramón" en Gran Enciclopedia Galega Silverio Cañada

Ligazóns externas

• Secuencias organizativas no ciclo do mar de Vigo Arquivado 18 de xaneiro de 2008 en Wayback Machine., relatorio de Xosé Ramón Pena para A lingua das cantigas