Xerión
Xerión (ou Xeriones) (do grego antigo Γηρυών), na mitoloxía greco-romana, é o nome dun dos xigantes, fillo de Crisaor e de Calírroe, dotado de tres cabezas; era irmán de Equidna, monstro metade muller metade serpe, que xerou o can Ortro, que velaba polo gando de Xerión.[1] O seu mito está ligado ao de Hércules, a quen coube, nun dos seus traballos, roubarlle os bois.[2]
Xerión moraba en Eritía (a "vermella"), unha das míticas illas das Hespérides, situada no extremo occidental do mar Mediterráneo. Trátase probabelmente da Península Ibérica, próximo a Cádiz[3].
Orixe do nome editar
O nome Xerión deriva do verbo grego γηρύειν (guerýein), que significa gritar, facer resoar, posibelmente porque era un pastor ou porque talvez fose orixinalmente o nome do can que coidaba do rabaño.[2]
Características editar
Xerión tiña tres cabezas e tres torsos.[2] Era un ser cruel[4] cuxa deformidade ía até os cadrís.[5] Segundo Xoán R. Cuba, Xerión era o gardián das portas do inferno, nunha cidade que posuía no mar Ártabro, onde estaba a entrada ó outro mundo. Tiña un can, Ortro, de sete cabezas, que vixiaba a entrada.
Hércules e os bois de Xerión editar
O seu cobizado rabaño de bovinos vermellos era gardado polo pastor Euritión e polo can Ortro, preto do lugar no que pacía tamén o rabaño de Hades (Plutón), coidado por Menetes.[5] Logo de que Euristeo mandase a Heracles roubar o rabaño de Xerión, este chega a Eritía após varias aventuras (entre as cales salienta a abertura do estreito de Xibraltar), mata a Ortro coa súa clava e despois derrota a Euritión. Avisado por Menetes, Xerión traba co heroe un combate ás marxes do río Ántemo, onde finalmente tamén morre. Heracles entón segue a súa xornada de volta a Grecia, enfrontando varios desafíos.[5]
Xerioneida, a morte de Xerión editar
Dedicou a Xerión o poeta Estesícoro (nacido na Magna Grecia) os versos da súa obra Xerioneida, da cal restaron innumerábeis fragmentos, alén dun resumo na obra Biblioteca, de Pseudo-Apolodoro.[6] Neste poema Estesícoro de certa forma procede a unha humanización do monstro Xerión, tomando de Homero a imaxe da morte dunha das súas cabezas co caer dun pétalo, quedando entre tanto as demais; tamén recorre á imaxe da súa nai Calírroe a lamentar a súa morte, tal como Hécuba fixera na Ilíada.[6]
Revisión do mito por Diodoro Sículo editar
Diodoro Sículo racionalizou o mito de Xerión; non sería un fillo de Crisaor, senón tres fillos, irmáns, que loitaban lado a lado, e tiñan, cada un, un grande exército. A construción do xigante con tres corpos polos escritores dos mitos foi semellante á invención dos centauros, que eran, en realidade, cabaleiros.
Revisión do mito na cultura ibérica medieval editar
O mito de Xerión garda fortes raíces coa formación nacional de España e Portugal, xa que era un habitante daquelas terras, polo que foi protagonista dalgunhas obras revisionistas ao longo do tempo.[7] Produciron obras neste sentido autores medievais, coma o Bispo de Xirona e Joan Margarit (1422-1484), en cuxa obra se procura lexitimar a resistencia de Xerión ao invasor grego, e incluso Rodrigo Ximénez de Rada, arcebispo de Toledo, entre outros.[7]
Unha lenda galega conta que Hércules chegou en barco ás costas de Brigantium, onde actualmente se sitúa A Coruña, para combater co rei Xerión, un tirano que obrigaba os seus súbditos a entregaren a metade dos seus bens, incluíndo os fillos. Hércules derrotou o rei, enterrouno, e levantou, á guisa de túmulo, a Torre de Hércules, que existe aínda hoxe. Esta lenda está representada no escudo da Coruña.
En Portugal, o freire Bernardo de Brito trata o monstro coma un invasor, que procurou establecer na Lusitania unha colonia hispánica. Sería, así, unha figura real, histórica: "Reynou Gerião em Espanha, depois da morte de Beto vltimo Rey dos naturaes, & descendẽtes de Tubal, trinta & quatro annos, & sua morte succedeo, aos quinhentos & quarenta & cinco do dilluio, no qual tempo se acabou a idade dourada nestas partes, & começarão os homens a cometter insultos, & latrocinios, seguindo o exemplo do Rey que os gouernara: que hum Senhor desalmado basta pera contaminar hum Reyno todo.".[7]
Cultura moderna editar
A colonia británica de Xibraltar lanzou unha moeda de 2 Libras de Xibraltar coa efixie da raíña Isabel II nunha face, e na outra unha imaxe de Hércules ao derrotar a Xerión.[8]
Notas editar
- ↑ Brandão, Junito de Souza (1986). Mitologia Grega I. Vozes. p. 155.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 BRANDÃO, op. cit., páxs. 241-242.
- ↑ Grimal, Pierre, Dicionário da Mitologia Grega e Romana, Rio de Janeiro: Ed. Bertrand Brasil, p.183-184.
- ↑ BRANDÃO, op. cit., páx. 159.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Brandão, Junito de Souza (1986). Mitologia Grega III. Vozes. pp. 108–112.
- ↑ 6,0 6,1 Roosevelt Rocha. "Estesícoro entre Épica e Drama". PhaoS - 2009 (9) - pp. 65-79. Consultado o setembro de 2011.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 José Sílvio Moreira Fernandes. "Estrutura e função do mito de Hércules na Monarquia Lusitana de Bernardo de Brito". Ágora. Estudos Clássicos em Debate 9 (2007) 119-150 — ISSN: 0874-5498. Arquivado dende o orixinal o 03 de setembro de 2014. Consultado o setembro de 2011.
- ↑ Numista. "Imagem da peça". Arquivado dende o orixinal o 04 de setembro de 2014. Consultado o setembro de 2011.
Véxase tamén editar
| Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Xerión |
Bibliografía editar
- Cuba, Xoán Ramiro e outros: Dicionario dos seres míticos galegos, Xerais, Vigo, 5ª ed. 2008, s. v. Xerión.