Redes Transeuropeas de Transporte

As Redes Transeuropeas de Transporte[1] (tamén en uso en singular; en acrónimo: RTE-T; en francés : Réseau transeuropéen de transport; en inglés: TEN-T, Trans-European Networks - Transport[2]) son un conxunto de infraestruturas sistemas de transporte integrados destinados a apoiar o mercado único, garantir a libre circulación de mercadorías e persoas e reforzar o crecemento, o emprego e a competitividade da Unión Europea.

Mapa dos corredores terrestres da RTE-T, coa excepción do estreito de Messina e do Golfo de Finlandia, para os que se están estudando diversos proxectos a través de ponte colgante ou túnel subterráneo, e de Irlanda.

No pasado, os sistemas de transporte europeos desenvolvéronse na súa maioría segundo criterios nacionais, coa conseguinte escaseza ou ausencia total de interconexións nas fronteiras ou nos corredores estratéxicos. A debilidade das interconexións de transporte dificulta o crecemento económico. Desde a década de 1990, a política RTE-T orientou os fondos europeos para apoiar a execución de proxectos de infraestruturas fundamentais para Europa[3].

Establecen a súa base legal no Tratado de Ámsterdam asinado o 2 de outubro de 1997. Non obstante, o seu desenvolvemento nunha fase avanzada débese ao Tratado de Maastricht. O Libro Branco dos Transportes, o desenvolvemento futuro da política común de transportes, publicado en decembro de 1992.

Descrición editar

As redes transeuropeas de transporte defínense como unha das tres clases que constitúen as redes transeuropeas (TEN), previstas pola Unión Europea co artigo 129b título XII[4] do Tratado de Maastricht de 1992. O Tratado ten como obxectivo crear un mercado interior europeo e desenvolver a cohesión económica e social, e este mercado único, con libre circulación de mercadorías, persoas e servizos, precisa de infraestruturas eficientes e modernas. Polo tanto, tamén se definiron as redes TEN para este fin, así como para garantir a interconexión e interoperabilidade das redes nacionais. Ademais, a construción de redes transeuropeas tamén se considera un elemento importante do crecemento económico e do emprego.

Por iso, a Comisión Europea desenvolveu directrices relativas a obxectivos, prioridades, identificación de proxectos de interese común e directrices para os tres sectores implicados (transporte, enerxía e telecomunicacións). O Parlamento Europeo e o Consello da Unión Europea aprobaron estas directrices tras consultar co Comité Económico e Social e co Comité das Rexións.

O tratado definiu tres clases de infraestruturas:

  • Redes transeuropeas de transporte (RTE-T), divididas en:
    • rede viaria transeuropea ;
    • rede ferroviaria transeuropea (que á súa vez inclúe tanto a rede ferroviaria transeuropea convencional como a rede ferroviaria transeuropea de alta velocidade );
    • rede fluvial transeuropea e portos para a navegación interior;
    • rede transeuropea de portos marítimos ;
    • rede marítima transeuropea (tamén chamada " autoestradas do mar ") (engadida á lista pola Directiva n.o 884/2004/CE)
    • rede transeuropea de aeroportos ;
    • rede de transporte transeuropeo combinado ;
    • rede transeuropea de información e xestión de transporte marítimo ;
    • rede transeuropea de xestión do tráfico aéreo que inclúe:
      • o Ceo Único Europeo
      • Conceptos de investigación ATM sobre o ceo único europeo
  • Redes transeuropeas de enerxía (RTE-E), que inclúen proxectos prioritarios[5]:
    • Reixa offshore dos mares do norte ;
    • Interconexións eléctricas Norte-Sur en Europa Occidental ;
    • Interconexións eléctricas Norte-Sur en Europa Central e do Sueste ;
    • Plan de interconexión do mercado da enerxía do Báltico en electricidade ;
    • Interconexións gasistas norte-sur en Europa occidental
    • Interconexións de gas Norte-Sur en Europa Central e do Sueste ;
    • Corredor de gas sur, que inclúe:
      • Gasoduto Transadriático (TAP)
      • Oleoduto Xónico Adriático (IAP)
    • Plan de interconexión do mercado da enerxía do Báltico no gas ;
    • Área Temática Prioritaria Implantación de Redes Intelixentes ;
  • Redes transeuropeas de telecomunicacións (eTEN), que inclúe:

Rede viaria editar

A Rede viaria transeuropea é un proxecto complexo de rede viaria que consta tanto do conxunto de grandes rutas que atravesan senllos países europeos como dos proxectos de interconexión prioritarios; estes foron identificados e determinados coa Resolución núm. 629[6] do 29 de outubro de 1993. Renovada pola Resolución n.o 1692[7], do 23 de xullo de 1996, foi modificada pola Decisión nº 661[8] do 7 de xullo de 2010.

Descrición editar

A rede viaria transeuropea, segundo o artigo 9 da Decisión 661/2010/UE, comprende as autoestradas ou estradas de alta calidade, existentes, novas ou por adaptar, que:

  • xogan un papel importante no tráfico de longa distancia;
  • permiten sortear os principais núcleos urbanos nas proximidades do evento pautas identificadas
  • proporcionar interconexión con outros medios de transporte
  • conectan rexións illadas e periféricas co resto do territorio europeo.

A Unión Europea promove, a través de financiamento e medidas lexislativas, un amplo conxunto de proxectos de desenvolvemento, interconexión, adaptación do existente e construción dende cero, xunto (ou para acceder) ás directrices estratéxicas identificadas, co fin de favorecer a comunicación e o intercambio comercial entre os países europeos nacións.

As infraestruturas creadas ou adecuadas até o momento son:

Ademais dos proxectos específicos prioritarios, tamén hai “proxectos de interese común”, que, non obstante, cumpren os criterios establecidos no artigo 7 da decisión 661/2010/UE, cuxa execución depende do grao de madurez e dispoñibilidade de recursos financeiros.

A rede ferroviaria editar

A rede ferroviaria transeuropea é un complexo proxecto de rede ferroviaria que consiste no conxunto de grandes rutas que atravesan nacións individuais; estes foron identificados e determinados por primeira vez coa adopción da Decisión 1962/96/CE do 23 de xullo de 1996, redefinida en 2004 e 2013[9].

Descrición editar

Coa acta de 1996, partindo das individuais redes ferroviarias nacionais dos 15 países daquela membros, a Unión Europea trazou unhas especificidades destinadas a establecer unha gran rede de transporte supranacional, á que se lle deu o nome de TEN (Rede Transeuropea). Posteriormente, a Decisión 884/2004/CE ampliou a súa aplicación aos novos países adherentes. O obxectivo da RTE-T é proceder a garantir, mediante a racionalización e compatibilidade e interoperabilidade das infraestruturas, o reequilibrio do transporte de mercadorías entre os transportistas individuais por estrada e por ferrocarril co fin de contribuír a reducir a brecha económica entre as rexións do continente europeo e promover o seu desenvolvemento.

A UIC dedicouse entón ao desenvolvemento do proxecto EURAILINFRA ( European Infrastructure Market Capacity and Investment ) en sinerxía entre os distintos operadores ferroviarios europeos para estudar as intervencións axeitadas co fin de eliminar os chamados embotellamentos da rede TEN a partir de análises estruturais dos corredores internacionais individuais.

Isto débese á diferente xénese dos distintos ferrocarrís nacionais e á diferente evolución técnica que orixinan graves deshomoxeneidades técnicas e de capacidade, xerando en moitos casos embotellamentos que retardan o transporte de mercadorías e viaxeiros, degradan o estándar de calidade e, en definitiva, comprometen. a capacidade de atraer clientes doutros modos de transporte.

As inhomoxeneidades (ou pescozos de botella) identifícanse en principio polos seguintes motivos:

  • limitacións técnicas
  1. peso axial
  2. forma de límite ou gabarit
  3. tipo de electricidade
  4. calidade do material rodante
  5. lonxitude máxima posible dos trens
  6. masa total máxima dos trens
  • limitacións funcionais relacionadas coa tendencia plano-altimétrica da ruta
  • limitacións de capacidade (vías ferroviarias dispoñibles)

É evidente que a homoxeneización das características enumeradas require de enormes investimentos e un período de tempo considerable xa que, entre outras cousas, sobre todo no caso da península italiana, suporía intervencións masivas sobre o territorio pola difícil orografía. Un exemplo en Italia, a posible construción da ponte sobre o estreito de Messina ou a adaptación do ferrocarril do Adriático[10].

Eixos e proxectos prioritarios editar

Tras a revisión do mapa Ten-T de 2011 e a aprobación do regulamento comunitario 1315/2013, do 17 de outubro de 2013, definíronse 9 proxectos e eixos de conexión:[11]

Eixo N. Corredor / proxecto prioritario Camiño Zonas cruzadas Características/seccións críticas Rede TEN-T
1 Corredor Báltico-Adriático Entre o mar Báltico e o mar Adriático As zonas industrializadas que van desde o sur de Polonia até Viena e Bratislava, a rexión dos Alpes orientais e o norte de Italia. A súa construción inclúe grandes proxectos ferroviarios como o túnel base de Semmering, a liña ferroviaria de Koralm en Austria e os tramos transfronteirizos entre Polonia, República Checa e Eslovaquia.
2 Corredor Mar do Norte-Báltico Entre os portos da costa leste do Báltico e os portos do Mar do Norte Para a conexión de Finlandia con Estonia en transbordador, despois modernos barcos por estrada e ferrocarril entre os tres estados bálticos, por unha banda, e Polonia, Alemaña, Holanda e Bélxica, por outra. O corredor tamén inclúe conexións fluviais entre o río Oder e os portos de Alemaña, Holanda e Bélxica, como o "Mittelland-Kanal" O proxecto máis importante é Rail Baltica, un ferrocarril europeo de ancho estándar entre Tallin, Riga, Kaunas e o nordeste de Polonia.
3 Corredor Mediterráneo Entre a Península Ibérica coa fronteira húngara-ucraína A costa mediterránea de España e Francia para despois cruzar os Alpes no norte de Italia en dirección leste, tocando a costa adriática en Eslovenia e Croacia, e continuar cara a Hungría. Os principais proxectos ferroviarios ao longo deste corredor son os enlaces Lion-Turín e o tramo Venecia-Liubliana Ademais do río Po e algunhas outras canles do norte de Italia, o corredor é esencialmente por estrada e por ferrocarril. En comparación co primeiro proxecto, está prevista a ampliación a Alxeciras (primeiro porto comercial do Mediterráneo) na fronteira con Ucraína.
4 Corredor oriental / Mediterráneo oriental Conecta os portos do Mar do Norte, do Mar Báltico, do Mar Negro e do Mediterráneo O norte de Alemaña, a República Checa, a rexión de Panonia e o sueste de Europa. Por mar irá despois de Grecia a Chipre Optimizará o uso dos seus portos e das respectivas autoestradas do mar. Incluír a Elba como vía navegable mellorará as conexións multimodais en Europa Central
5 Corredor escandinavo-mediterráneo Entre o mar Báltico desde Finlandia e Suecia e pasando por Alemaña, Italia e despois Sicilia até Malta Os principais centros urbanos e portos de Escandinavia e norte de Alemaña que estarán conectados cos centros de produción do sur de Alemaña, Austria e Italia e despois cos portos italianos e a Valeta. O corredor conecta Malta a través de Sicilia a través do mar Os proxectos máis importantes deste corredor son a conexión fixa do Fehmarnbelt e o Túnel de Base do Brenner, coas súas respectivas vías de acceso.
6 Corredor Rin-Alpes Entre os portos do Mar do Norte de Rotterdam e Antuerpen co mar Mediterráneo en Xénova Algúns dos principais centros económicos do Rin-Ruhr, as rexións Rin-Main-Neckar, Suíza e Milán Trátase dun corredor multimodal que inclúe o Rin como vía fluvial interior. Os principais proxectos son os túneles base en Suíza, en parte xa rematados, e as súas vías de acceso en Alemaña e Italia
7 Corredor Atlántico Entre a parte occidental da Península Ibérica e Mannheim / Estrasburgo Pasa os portos de Le Havre e Rouen até París e, polo tanto, tamén inclúe o Sena como vía navegable interior. Constituída por liñas ferroviarias de alta velocidade e liñas ferroviarias paralelas convencionais, a dimensión marítima xoga un papel crucial neste corredor.
8 Corredor Mar do Norte-Mediterráneo Desde Irlanda e o norte do Reino Unido até o mar Mediterráneo no sur de Francia Pasa polos Países Baixos, Bélxica e Luxemburgo que inclúe vías navegables interiores no Benelux e Francia. Non só pretende ofrecer mellores servizos multimodais entre os portos do Mar do Norte, as concas fluviais do Mosa, o Rin, o Escalda, o Sena, o Saona e o Ródano e os portos de Fos-sur-Mer e Marsella, pero tamén unha "mellor interconexión entre as illas británicas e a Europa continental".
9 Corredor Rin-Danubio Entre as rexións centrais arredor de Estrasburgo e Frankfurt Viaxa polo sur de Alemaña até Viena, Bratislava e Budapest para chegar finalmente ao Mar Negro Importante é o tramo entre Múnic e Praga, Zilina, Kosice e a fronteira con Ucraína

Este é un proxecto global que debería ser funcional para 2030[12]. A rede central divídese en liñas de alta velocidade, convencionais e mixtas que responden a parámetros de rendemento comúns (velocidade, capacidade de remolque, perfís) e de interoperabilidade técnica específica (pendentes, forma, raios de curvatura). No Val do Po o corredor mediterráneo cruza tres corredores norte-sur (n.os 1, 5, 6).[13]

Proxectos prioritarios anteriores editar

O Consello Europeo de Essen de 1994 aprobou unha lista de 14 proxectos específicos de RTE-T elaborada por un grupo presidido polo entón vicepresidente da Comisión Europea Henning Christophersen.

Seguindo as recomendacións de 2003 do Grupo de Alto Nivel de Karel Van Miert sobre a RTE-T , a Comisión Europea elaborou en 2005 unha lista de 30 proxectos prioritarios que se poñerían en marcha antes de 2010.

A continuación enuméranse os 30 eixos e proxectos prioritarios:[14]

N. Eixe ou proxecto prioritario Rede TEN-T
1 Eixe ferroviario Berlín - Verona / Milán - Boloña - Nápoles - Messina - Palermo Rede ferroviaria transeuropea convencional
2 Eixo ferroviario de alta velocidade París - Bruxelas - Colonia - Ámsterdam - Londres Rede ferroviaria transeuropea de alta velocidade
3 Eixe ferroviario de alta velocidade do suroeste de Europa Rede ferroviaria transeuropea de alta velocidade
4 Eixe ferroviario de alta velocidade do leste Rede ferroviaria transeuropea de alta velocidade
5 Liña Betuweroute / Betuwe
6 Eixe ferroviario Lion - Trieste - Divača / Capodistria - Divača - Ljubljana - Budapest - Fronteira con Ucraína Rede ferroviaria transeuropea convencional
7 Eixo da autoestrada Igoumenitsa / Patras - Atenas - Sofía - Budapest Rede transeuropea de estradas
8 Eixo multimodal Portugal/España - resto de Europa
9 Eixo ferroviario Cork - Dublín - Belfast - Stranraer Rede ferroviaria transeuropea convencional
10 Aeroporto de Malpensa
11 Ligazón fixa Øresund
12 Eixe ferroviario/viario do triángulo nórdico
13 Eixo viario Reino Unido/Irlanda/Benelux Rede transeuropea de estradas
14 Liña principal da costa oeste
15 Galileo positioning system Rede transeuropea de navegación e posicionamento por satélite
16 Eixo ferroviario de mercadorías Sines / Alxeciras - Madrid - París
17 Eixo ferroviario París - Estrasburgo - Stuttgart - Viena - Bratislava Rede ferroviaria transeuropea convencional
18 Eixo fluvial Rin/Meuse - Meno - Danubio Rede fluvial transeuropea
19 Interoperabilidade ferroviaria de alta velocidade na Península Ibérica
20 Eixo ferroviario da Ponte do Cinto de Fehmarn
21 Autoestradas do mar Rede marítima transeuropea
22 Eixo ferroviario Atenas - Sofía - Budapest - Viena - Praga - Nuremberg / Dresde Rede ferroviaria transeuropea convencional
23 Eixo ferroviario Gdansk - Varsovia - Brno - Bratislava - Viena Rede ferroviaria transeuropea convencional
24 Eixe ferroviario Lion / Xénova - Basilea - Duisburgo - Rotterdam / Antuerpen ("a ponte dos dous mares") Rede ferroviaria transeuropea convencional
25 Eixo da autoestrada Gdansk - Brno - Bratislava - Viena Rede transeuropea de estradas
26 Eixe ferroviario/estrada de Irlanda/Reino Unido/Europa continental
27 Eixo "Rail Baltica" Varsovia - Kaunas - Riga - Tallin - Helsinqui
28 "EuroCap-Rail" no eixo ferroviario Bruxelas - Luxemburgo - Estrasburgo
29 Eixo ferroviario do corredor intermodal Xónico/Adriático
30 Vía fluvial Sena - Schelde
 
Eixos ferroviarios e marítimos TEN-T 2005. A vía Coruña-Lisboa está entre as prioritarias. As "autoestradas do mar" son o proxecto prioritario 21.

NLTL e os corredores transeuropeos TEN-T editar

En 2004 a NLTL incorporouse ao Proxecto Prioritario Europeo núm. 6, inicialmente o eixo ferroviario da fronteira Lion-Ucraína chamado "corredor 5"[15]. Á súa vez, esta vía foi concibida como parte dun corredor máis amplo, que nas hipóteses formuladas nas conferencias de Creta (1994) e Helsinqui (1997) se estendeu até Kíiv. Posteriormente, a política comunitaria limitouse a definir os corredores "transeuropeos", enmarcados na Rede Transeuropea de Transporte (TEN-T).[15]

Notas editar

  1. "Trans-European networks". road-safety.transport.ec.europa.eu (en inglés). Consultado o 2022-07-07. 
  2. "Trans-European Transport Network (TEN-T)". transport.ec.europa.eu (en inglés). Consultado o 2022-07-07. 
  3. "Press corner". European Commission - European Commission (en inglés). Consultado o 2022-07-07. 
  4. "EUR-Lex - 11992M/TXT - PT". Jornal Oficial nº C 191 de 29/07/1992 p. 0001 - 0110; (en portugués). Consultado o 2022-07-07. 
  5. "Projects by common interest". ec.europa.eu (en inglés). 
  6. "EUR-Lex - 31993D0629 - EN - EUR-Lex". eur-lex.europa.eu (en inglés). Consultado o 2022-07-07. 
  7. "EUR-Lex - 31996D1692 - EN - EUR-Lex". eur-lex.europa.eu (en inglés). Consultado o 2022-07-07. 
  8. "EUR-Lex - 32010D0661 - EN - EUR-Lex". eur-lex.europa.eu (en inglés). Consultado o 2022-07-07. 
  9. "Press corner". European Commission - European Commission (en inglés). Consultado o 2022-07-07. 
  10. (Camera dei deputati & punto 4).
  11. "Press corner". Comisión Europea (en portugués). Consultado o 2022-07-07. 
  12. "News". European Commission - European Commission (en inglés). Consultado o 2022-07-07. 
  13. Per un quadro più dettagliato dell’evoluzione della politica dei trasporti europea si veda (Gillio 2016 & pp. 34-57)
  14. Mappa in formato PDF che mostra i 30 progetti
  15. 15,0 15,1 "TEN-T priority axes and projects 2005" (PDF). ec.europa.eu European Commission Directorate-General for Energy and Transportation, (en inglés). 



Véxase tamén editar