Puertollano

Puertollano é un municipio da provincia de Cidade Real, comunidade autónoma de Castela-A Mancha, en España, con 50.838 habitantes (INE 2007).

Puertollano

Localización
38°41′07″N 4°06′40″O
Estado	España
Comunidade autónoma	Castela-A Mancha
Provincia	provincia de Cidade Real
Capital	Puertollano (en)
Contén a división administrativa	Puertollano (en)
Poboación
Poboación	45.127 (2023) (199,03 hab./km²)
Xeografía
Superficie	226,74 km²
Altitude	708 m
Comparte fronteira con	Aldea del Rey (pt) Mestanza (pt) Hinojosas de Calatrava (pt) Cabezarrubias del Puerto (pt) Villanueva de San Carlos (pt) Almodóvar del Campo (pt) Argamasilla de Calatrava Brazatortas (pt)
Organización política
• Alcaldesa	Isabel Rodríguez García (2019–2021)
Identificador descritivo
Código postal	13500
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	13071
Outro
Irmandado con	Pouzauges
Páxina web	puertollano.es

Conta cunha mina de carbón e unha refinaría de petróleo. A súa produción eléctrica vai dende as dúas centrais térmicas de carbón (Viesgo-Enel e Elcogas), ata as últimas instalacións de paneis solares. Esta infraestrutura enerxética converte a Puertollano na cidade industrial por excelencia da comunidade autónoma.

Economía

A súa economía estivo baseada no pasado na agricultura, a gandaría, os téxtiles e as minas de carbón; na actualidade é a cidade máis industrializada de Castela-A Mancha. O seu enorme complexo industrial inclúe factorías químicas (Repsol, Fertiberia) e derivadas. No sector termoeléctrico posúe dous centrais, as de VIESGO-ENEL e ELCOGAS, baseadas ambas na combustión de carbón, sendo a segunda de tipo GICC. A extracción de carbón séguese realizando na mina ao descuberto (ao descuberto) de ENCASUR. Actualmente, a economía está a vivir un importante avance debido á instalación, nun chan industrial moi bonificado polo municipio e a Comunidade Autónoma, dun gran número de empresas relacionadas coa produción de materiais enerxéticos alternativos, sobre todo paneis solares.Tamén o municipio ten un proxecto para construír aeroxeradores, o que sitúa a Puertollano non só como un faro industrial de Castela A Mancha e Europa, senón como unha das cidades que máis inviste en enerxías renovables. Desde hai uns anos, a Puertollano alcúmaselle Cidade da enerxía, sendo unha das cidades máis importantes de España e estando á cabeza de Europa en canto a enerxías limpas.

Historia

Prehistoria

En Puertollano atópanse restos arqueolóxicos que reflicten a presenza humana desde o Homo heidelbergensis e o Homo antecessor. Restos de pinturas rupestres e actividade lítica continuada. Esta actividade de poboación estaba centrada na veiga do Río Ojailén, os seus testemuños artísticos atópanse materializados nas pinturas esquemáticas que se atopan dispersas pola zona. Tamén con restos Calcolíticos no Cerrillo da Azucena. Recentes descubrimentos dunha colección de armas do Bronce II e construcións neolíticas (O Castillejo do Villar) e os cabezos poboados na Idade de Bronce como o soado Cerro de San Sebastián. onde se atopou unha espada Argarica de bronce que se puiden ver no Museo Arqueolóxico Nacional en Madrid.

Idade Antiga

Monumento ao mineiro, obra de José Noja.

Vista parcial do centro de Puertollano

Paseo de Puertollano ao fondo a igrexa da Virxe de Graza patroa da cidade

Central térmica de Viesgo-Enel (antiga Sevillana)

Vista parcial do complexo petroquímico

Fonte Agria (xaneiro 2006)

Desta época permanecen restos oretanos e romalocalizar a beiras do Río Ojailén.

Idade Media

Destes tempos atópanse as necrópoles visigodas da Loma das Sepulturas. Tamén os importantes castelos rurais andalusís nos cerros que circundan o val do río. Durante esta época Puertollano estaba na fronteira dos reinos musulmáns e cristiáns en continuas loitas, polo que a zona estaba moi despoboada; este relativo despoboamento cambiou por mor da vitoria das tropas cristiás sobre as musulmás na Batalla de Navas de Tolosa, en 1212. A partir de entón, todo indícanos que a comarca gozaba de tranquilidade e empezou a poboarse, e é nesa época cando tivo lugar a fundación de Puertollano.

O nacemento de Puertollano está ligado ao proceso repoblador de Castela no século XIII e aparece citado por primeira vez na Concordia de 1245 coa denominación de "Puertoplano". Desde o establecemento das ordes militares postemplarias hai constancia escrita da existencia da cidade, co rango de aldea.

No século XIV a poboación de Puertollano dedícase á agricultura e a gandaría. Esta etapa de bonanza vese enturbada en 1348 pola aparición da peste negra, que arrasou a toda Europa, e que foi especialmente nefasta para Puertollano.

A enfermidade decimou a poboación e só sobreviviron 13 veciños. Estes pediron a protección da Virxe, e como agradecemento os sobreviventes fixeron promesa de sacrificar trece vacas para dar para comer aos necesitados ou a todo aquel que o demande. Esta é a orixe da festa do Santo Voto, que se celebra en Puertollano desde entón o día da Oitava da Ascensión.

Idade Moderna

Puertollano accede ao rango de 'vila' (privilexio outorgado por Filipe II). No século XVI iníciase a industria de fabricación de panos que, ao longo dos séculos XVII e XVIII, alcanza un gran desenvolvemento. Esta florecente industria do tecido convive cunha economía dedicada maioritariamente á agricultura e a gandaría.

Puertollano contaba a finais do século XIX con varios alfares que fornecían de pezas de cerámica á comarca: "cantarillas" para carrexo da auga agre, da afamada Fonte Agría do Paseo de San Gregorio e potas do Voto, entre as máis características. Os alfares desapareceron a principios de século. Actualmente unha coñecida familia de Puertollano, traballa con entusiasmo na recuperación desta artesanía.

O verdadeiro nacemento económico de Puertollano comeza no último cuarto do século XIX. En 1873 comeza a explotarse a conca carbonífera, o que trae consigo unha forte inmigración e un espectacular incremento demográfico

Idade Contemporánea

Entre 1900 e 1960 rexístrase o verdadeiro crecemento de Puertollano, debido sobre todo á consolidación do desenvolvemento industrial e a consecuente inmigración, coa chegada de traballadores para empregarse nas minas, primeiro, e no Complexo Petroquímico, despois. En 1920 o censo xa era de 20.083 habitantes.

En 1925 o rei Afonso XIII concede a Puertollano o título de cidade.

Nestes sesenta anos de forte florecemento industrial, dous fitos son especialmente importantes: en 1912 instálase a Sociedade Mineiro e Metalúrxica de Peñarroya, para a destilación da lousa bituminosa. E en 1942 fúndase a Empresa Nacional Calvo Sotelo polo INI co fin de obter petróleo das citadas lousas[1], cuxo froito é o actual Complexo Industrial Petroquímico de Repsol-YPF. A principios dos anos setenta péchase a conca mineira.

Coa inauguración da liña de Alta Velocidade, AVE, Madrid-Sevilla no ano 1992, déronse novas perspectivas para vitalizar a economía da cidade.

Coa implantación de dúas grandes empresas de construción de placas solares e montaxe de devanditas placas "Solaria" e "Silicio Solar", a cidade ten unha nova alternativa para o traballo e un futuro ecolóxico.

Política

Os alcaldes, desde 1979, foron: Ramón Fernández Espinosa, Santiago Moreno Fernández, Manuel Juliá Dorado, Casimiro Sánchez Calderón e Joaquín Carlos Hermoso Murillo. Todos eles do PSOE.

Lugares de interese

• Fonte Agria.
• Casa de Baños (antigo Balneario reconvertido en Oficina de Atención ao Cidadán).
• Igrexa da Asunción (s XVI).
• Igrexa da Virxe de Graza (s XV).
• Ermida da Soidade (s XIV).
• Museo da Minería.
• Museo Municipal
• Auditorio Municipal.
• Parque do Pozo Norte
• Monumento ao mineiro, obra de José Noja.
• Antiga destilería de lousas de Calatrava e vertedoiro "O Terry".
• Centro de Interpretación da Natureza "Dehesa Boyal de Puertollano".
• Rutas turísticas ecolóxicas e cinexéticas.
• Val de Alcudia
• Torre telegráfica de Mathé (coñecida como a "Cheminea Cuadrá") da Liña Madrid-Cádiz (1847-1857).

Festividades

• Feira de Maio. Celébrase a primeira semana de maio no Recinto Feiral e a súa grande atracción son as casetas. En 1995 cumpriu o seu primeiro centenario. Celebrouse por primeira vez sendo Alcalde Fulgencio Arias e en recordo diso conta cun monumento na súa memoria no Paseo de San Gregorio, lugar no que se instalaba o feiral, ata que foi trasladada ao novo Recinto inaugurado sendo alcalde Ramón Fernández Espiñenta.
• Festas de setembro en honra da súa patroa, a Virxe de Graza, cuxa festividade se celebra o día 8 de setembro. Cunha multitudinaria procesión de fieis que acompañan á Virxe durante o seu percorrido polas rúas, O Santo Voto, Puertollano tamén celebra unha das festas gastronómicas máis ancestrais de Europa, unha tradición con máis de 650 anos de antigüidade. Comida popular de carne de tenreira con patacas, coa que a poboación agradece que se salvou da peste bubónica en 1348. Todos os anos perpetúase este Voto o día da oitava da Ascensión (o xoves seguinte) por medio de ofrecer unha comida de carne de vaca a quen o solicita.
• Concurso morfolóxico e funcional de cabalos de pura raza española, que se desenvolve na última semana de setembro, e que reúne a máis de 150 cabalos desta raza, durante estes días pódese asistir a espectáculos ecuestres de primeira categoría.
• Concurso Internacional de Cante Flamenco "Porta de Alcudia". Bienal, celébrase os anos pares. Organizado pola Pena "Fosforito" coa colaboración do Concello de Puertollano.
• "Festival flamenco do Mineiro". Celébrase en torno ao 4 de decembro, festividade de Sta. Bárbara, patroa da minería. Un festival con arraigamento que se converteu nun clásico para a afección, tanto local, como doutras zonas de España que se desprazan até Puertollano para escoitar a importantes figuras do cante e o toque flamencos.
• Festival "Porta Flamenca". Celébrase na primavera, próximo a Semana Santa. Artistas flamencos de primeira orde danse cita neste festival
• Día do Chourizo. O 23 de xaneiro é tradición saír a comer chourizo ao campo. Este costume forma parte do ritual da matanza do porco. Se instituyó para celebrar a onomástica do Rei Afonso XIII, que elevou a Puertollano ao rango de Cidade, por iso é polo que se celebre a festa o día da festividade de San Ildefonso.
• Día do Hornazo. Celébrase o domingo seguinte ao de Resurrección, a case totalidade da poboación cumpre co costume de saír ao campo a tomar o hornazo, a tradición era comelo no Cerro de Santa Ana subindo á "Cheminea Cuadrá" (agora a maioría faio ao piñeiral da Dehesa Boyal antes do Porto de Mestanza, pasada a térmica de ENEL-VIESGO), trátase dun delicioso sopapo doce de bollería con ovos que a adornan.
• Entroido. Moi enraizados en Puertollano, os entroidos mobilizan a un gran número de veciños, polos seus concursos de disfraces, desfiles de carrozas, comparsas e charangas.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Puertollano Virtual Arquivado 04 de xullo de 2008 en Wayback Machine.
• Descrición de Puertollano
• IES Virgen de Gracia
• Diario La Comarca de Puertollano
• Flora e vexetación de Serra Madrona e o Val de Alcudia