Pruna
Pruna é un concello español da provincia de Sevilla, Andalucía. No ano 2016 contaba cunha poboación de 2 664 habitantes. A súa extensión superficial é de 100 km² e ten unha densidade de 27,23 hab/km². As súas coordenadas xeográficas son 36º 58' N, 5º 13' O. Atópase situado a unha altitude de 663 metros e a 106 quilómetros da capital de provincia, Sevilla. Nel atópase situado o cume máis alto da provincia de Sevilla, o Pico del Terril, cunha altura de 1 129 metros.
| |||||
| Localización | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Estado | España | ||||
| Comunidade autónoma | Andalucía | ||||
| Provincia | Provincia de Sevilla  | ||||
| Capital | Pruna (en)  | ||||
| Poboación | |||||
| Poboación | 2.542 (2023) (25,26 hab./km²) | ||||
| Xeografía | |||||
| Parte de | |||||
| Superficie | 100,64 km² | ||||
| Altitude | 663 m | ||||
| Comparte fronteira con | |||||
| Organización política | |||||
| • Alcalde | Francisco López Sánchez (en) | ||||
| Identificador descritivo | |||||
| Código postal | 41670 | ||||
| Fuso horario | |||||
| Código INE | 41076 | ||||
| Páxina web | pruna.es… | ||||
.svg)
.svg)
.PNG)
Historia editar
Os primeiros asentamentos remóntanse a un poboado túrdulo achado no chamado "castelo", a un quilómetro da actual Pruna, e que se relaciona coa Callet do conventus Astigitanus documentada por Plinio, e que puido estar por esta zona.[1]
Tamén chegaron a estas terras os fenicios e os gregos, os cales chamaron á cidade Prunna, de onde deriva a súa actual denominación.
Na época romana, a cidade foi anexionada ao Imperio Romano na primeira etapa da conquista da península, integrándose na provincia Ulterior.
Durante o período da Al-Andalus, foi unha alqueiría dedicada á agricultura e gandaría. Pertenceu ao reino de Sevilla.
A conquista cristiá foi levada a cabo por Afonso X que a cedeu á Orde de Calatrava. No ano 1457 foi cedida por Henrique IV a Rodrigo de Rivera para que a defendese dos ataques dos musulmáns. Nestes anos a cidade pasaba de mans cristiás a musulmás alternativamente.
No ano 1482 Pruna foi vendida a Rodrigo Ponce de León. Posteriormente pasaría sucesivamente ao ducado de Arcos no século XVI, época na que lle foi outorgado o rango de vila, e no XVIII ao ducado de Osuna.
Durante a invasión francesa a cidade foi incendiada.
O 25 de outubro de 2019 en Pruna localizouse o epicentro dun terremoto de magnitude 4,7 na escala Richter.[2]
Demografía editar
| Ano | 1996 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Poboación | 3475 | 3354 | 3294 | 3264 | 3219 | 3145 | 3067 | 3057 | 3060 | 3006 | 2950 | 2955 | 2913 | 2892 | 2853 | 2836 | 2788 | 2740 | 2696 | 2664 | 2671 | 2658 | 2603 |
Lugares de interese turístico editar
Castelo de El Hierro editar
Localización editar
O castelo de El Hierro álzase sobre un cerro rochoso de 663 metros preto da poboación de Pruna, o que lle proporciona unhas incomparables vistas e gran riqueza paisaxística. Tamén se divisan os castelos de Olvera e de Vallehermoso conectados visiblemente con este. O acceso ao camiño de subida á cima do cerro atópase na estrada A-363 Olvera-Pruna, á altura da Fonte de El Pilarillo, a aproximadamente 7 quilómetros de Olvera e a 1 de Pruna.
⇒ Coordenadas: 36°57'59.4"N 5°13'55.0"W
O primeiro asentamento estable parece corresponder aos túrdulos, que fundaron un poboado chamado Callet onde agora se levanta o castelo. Posteriormente foi un dos primeiros campamentos romanos nas constantes loitas pola dominación de Hispania.
Desde o século XIII coñecíase como "a Fronteira" a toda a franxa de separación entre cristiáns e granadinos: o territorio que correspondía aos antigos reinos de Xaén, Córdoba e Sevilla, nacidos das conquistas de Fernando III e Afonso X o Sabio. No século XIV acuñouse a expresión Banda Mourisca para referirse á parte desta ampla fronteira que discorría no sector fronteirizo do Reino de Sevilla, a formada polo conxunto de territorios fronteirizos que dependeron da xurisdición de Sevilla durante todo o período de inestabilidade comprendido entre mediados do século XIII e finais do XV. Pruna estaba situada en plena Banda Mourisca e por iso a atalaia (torre de vixilancia) foi reforzada polos musulmáns cunha pequena muralla para defendérense do ataque das tropas castelás.
A localidade de Pruna pasou a mans cristiás cando Fernando III conquistou Sevilla. En 1253, Afonso X o Sabio doa o castelo de Pruna á Orde de Calatrava, pero pouco despois localidade e castelo son novamente conquistados polos musulmáns.
Os cristiáns, ao non poder facerse coa vila debido á gran resistencia dos musulmáns, retiráronse cara ao monte de Los Alcornocales e alí colleron castróns a cuxos cornos ataron fachos, levándoos ao pé do castelo, onde os prenderon. Asustados polo lume prendido nos seus cornos, subiron como tolos polos penedos e irromperon de noite no castelo incendiando todo o que achaban ao seu paso. Os moradores fuxiron aterrados á beira oposta da fortaleza onde se despenaron por unha impoñente escarpa que dá a un regato denominado desde entón “Sanguino”, porque foi tal a cantidade de sangue derramado que o seu curso se tinguiu de vermello.
En 1407, Pruna foi conquistada definitivamente polos cristiáns, volvendo o castelo a mans dos cabaleiros da Orde de Calatrava. En 1457, Henrique IV concede a custodia de Pruna a Rodrigo de Rivera, Cabaleiro XXIV de Sevilla. En 1482 é vendida a Rodrigo Ponce de León; no século XVI pasa a depender do Ducado de Arcos e no XVIII ao Ducado de Osuna, até o século XIX que son abolidos os señoríos.
Descrición editar
A súa estrutura principal consistía nunha gran torre de planta rectangular. Na torre diferéncianse dúas fases construtivas: a inicial (cunha planta de 8 por 5,80 metros) do século XIV e unha posterior (na que pasa a medir 11,90 por 9,50 metros e engádeselle a camisa) do século XV. O seu interior presenta dúas cámaras superpostas, unha á altura do chan e a outra á altura do adarve da muralla. A cuberta consiste nunha bóveda vaída apoiada mediante pendentes nun resalte dos muros da torre.
Restauración editar
Tras a súa recente restauración recuperáronse e consolidáronse a estrutura principal do castelo (a torre da Homenaxe) así como os restos que quedaban da camisa, da muralla exterior e o alxibe da fortificación. Pode accederse facilmente, mediante unha escaleira metálica, á cuberta da torre. Tamén se acondicionou a subida á cima, de maneira que esta, a pesar de seguir sendo longa e pronunciada, pode realizarse máis comodamente.
Fonte de El Pilarillo editar
Esta fonte está situada nas saias do castelo de El Hierro, a 1 km do casco urbano tomando a estrada A-363 con dirección a Olvera. A súa auga mana desde hai séculos e crese que vén dun manancial existente dentro do castelo. A natureza das rochas por onde se supón que circula a auga subterránea son de tipo carbonatadas. Consta de tres pías e o seu caudal é moi baixo, aínda que constante. O uso desta auga é rural e gandeiro.
⇒ Coordenadas: 36.963320, -5.231204
Fonte de El Molino Cegato editar
Na base dunhas rochas sobre a canle do regato El Salado aflora un manancial de augas sulfurosas que tradicionalmente se utilizou para curar as enfermidades dos ollos -de aí o seu nome- e as erupcións da pel. Para visitala hai que saír de Pruna pola rúa Culata e pasado El Molinillo, continuar polo carril das canteiras de xeso aproximadamente uns 3 km. Despois dun tramo a pé, chégase á leira de La Laina onde se atopa dita fonte.
Fonte de El Duque editar
O seu manancial procede da Serra do Tablón cunha auga fresca no verán e morna no inverno de moi bo sabor que, despois de servir de pía para animais, emprégase para regar unha horta. O seu nome vén polo Duque de Osuna, propietario destes pagos séculos atrás.
Para visitala hai que ir pola estrada de Pruna a Algámitas, a uns tres quilómetros, tomar un carril á esquerda e a dous quilómetros atópase unha fonte con catro pías talladas en pedra.
⇒ Coordenadas: 37.005309, -5.220579
Igrexa de Santo Antonio Abade editar
O edificio é do século XVII, unha construción barroca, probablemente levantado sobre unha ermida anterior, tras unhas obras que duraron un século. Gran parte do patrimonio artístico desta igrexa perdeuse durante a Guerra Civil no século XX.
A súa planta é rectangular, e consta de tres naves de cinco tramos compartimentados por arcos de medio punto que apean sobre piares de sección elíptica, cruceiro e cabeceira plana, á que, a mediados do século XVIII, se apeou un camarín de planta cadrada, cuberto con bóveda semiesférica sobre cunchas.
Ademais das imaxes da Inmaculada, do Santo Antón, da Virxe do Carme e dun Xesús Nazareno, tamén son de grande mérito artístico as pinturas que decoran a cúpula do cruceiro, do ano 1665, pero que as terminou Antonio Francisco Frausto en 1750.
⇒ Coordenadas: 36.972652, -5.221975
Ermida da Pura e Limpa Concepción editar
A ermida da Pura e Limpa (tamén é coñecida como ermida de El Navazo) é unha pequena igrexa situada a uns 4 km de Pruna, na estrada de Pruna-Algámitas. A súa construción é de 1968 e o primeiro domingo de maio celébrase a Romaría da Pura e Limpa Concepción, unha das celebracións máis antigas da provincia de Sevilla.
⇒ Coordenadas: 36.994456, -5.210898
Piar Lejos editar
Trátase dun antigo bebedoiro de gando e onde as mulleres de Pruna ían lavar a roupa. Tamén hai uns pozos, actualmente secos, de onde se fornecía a poboación de auga e se regaban unhas hortas.
Para chegar saímos da localidade pola rúa Cruces en dirección ao cemiterio. No próximo cruzamento de camiños, continuamos recto en dirección á Serra de El Tablón e a uns dous quilómetros atopamos un bebedoiro con pías rusticamente talladas en pedra.
A Fervenza editar
Trátase dunha fervenza coñecida como La Cascada duns 25 ou 30 metros aproximadamente. Está situada a 1 km de Pruna e para visitala hai que saír da poboación pola rúa Culata dirección ao Molinillo e á dereita hai unha pena por onde se descolga en forma de fervenza a auga.
Os Nacementos editar
Los Nacimientos trátase dun nacemento de auga que foi utilizado tradicionalmente para regar hortas. O acueduto servía para que a auga gañase altura e así poder mover a pedra que servía para moer o gran. A data da súa construción poderíamos situala no período de dominación almohade, polo material construtivo utilizado e estivo en funcionamento ata finais do século XIX ou principios do XX.
Para acceder, partimos desde a rúa Cruces e tomamos o camiño de Almargen onde chegaremos ao Puerto de la Berruga. Tomamos o carril da esquerda dirección á Serra do Tablón pola verea de Algámitas. Aproximadamente a uns 4 km de Pruna e tras pasar un pequeno regato, Botón de Gallo, á esquerda atopamos os restos dun acueduto, en moi bo estado de conservación, estando “in situ” mesmo a pedra de moenda, que conducía a auga ata un muíño e un pouco máis arriba, na aba da serra atopámonos co nacemento da auga, de aí o seu nome, que fornece a poboación na actualidade.
⇒ Coordenadas: 36.986503, -5.184531
Serra de Las Harinas editar
Unha serra coas súas faldras de oliveirais e onde se atopan franxas de albelo branco, con fósiles de amonitas e de belemnites en negativo e outras franxas de terra avermellada onde estes fósiles están en positivo.
Para chegar imos pola antiga estrada de Morón de la Frontera. A uns tres quilómetros do pobo tomamos o carril de El Molino de la Fuente Vieja ata a faldra desta serra duns 780 metros.
Serra de El Tablón e pico de El Terril editar
Ten a máxima altura provincial cunha frondosa vexetación, na cara norte hai aciñeiras, xara, toxos etc. Enfronte atópase El Peñón de Algámitas coa Cova de San Doroteo e entre ambos o Porto de El Zamorano con 700 metros de altitude.
Para chegar, tras pasar a Ermida da Pura e Limpa, a uns tres quilómetros e medio atopámonos cunha inmensa mole da Serra do Tablón. Existe un carreiro que permite subir ata a cima onde nos atopamos co Terril (1 129 metros), punto cume da provincia de Sevilla, tendo como testemuño un monólito alí colocado.
⇒ Coordenadas: 36.998863, -5.173127
Notas editar
- ↑ Pascual Barea, Joaquín (2004). "Callet y Callenses Aeneanici (Montellano, Morón): la ceca, el topónimo, el territorio y los oppida". Moneta qua scripta: la moneda como soporte de escritura. Actas del III Encuentro Peninsular de Numismática Antigua. Anejos de AEArq, 33 (Madrid: CSIC): 23–39 (p. 28). Arquivado dende o orixinal o 04 de maio de 2021. Consultado o 02 de maio de 2021.
- ↑ "Un terremoto de magnitud 4,7 en Pruna se siente con intensidad en la provincia de Málaga". Diario Sur. 25 de outubro de 2019. Consultado o 2 de maio de 2021.
Véxase tamén editar
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Pruna  |
Ligazóns externas editar
- Ruta subida ao Terril - Club Montañeiro Oito Miles Suabía
- Pruna - Sistema de Información Multiterritorial de Andalucía
- Páxina web da Fundación Vía Verde da Serra
- Patrimonio cultural de Pruna na Base de datos do Patrimonio Inmoble de Andalucía.IAPH
- Ruta "A cor da arquitectura vernácula: serranía sorueste andaluza.[1]IAPH (enlace roto dispoñible en Internet Arquive; véxase o historial e a última versión).