Parentesco

O parentesco é o vínculo que existe entre dúas persoas por consanguinidade, afinidade, adopción, matrimonio ou outra relación estable de afectividade análoga a esta.

Unha familia

Concepto

En sentido estrito, é o vínculo que une ás persoas que descenden unhas doutras ou que teñen un ascendente común, isto é, que se achan unidas por unha comunidade de sangue. En sentido amplo, parentesco é a relación ou unión de varias persoas por virtude da natureza ou a lei. En particular, pódese sinalar que o parentesco é común en todas as familias do mundo.

(...) é o nexo xurídico que existe entre os descendentes dun proxenitor común, entre un cónxuxe e os parentes doutro consorte, ou entre o adoptante e o adoptado.

Gallegos, 2006, páx. 65

Formas de parentesco

O parentesco entre dúas persoas pódese producir de tres formas diferentes:

Relacións de parentesco en español. Os sistemas terminolóxicos de parentesco poden ser completamente diferentes en distintas sociedades. Dentro desa clasificación antropolóxica, o sistema castelanfalante corresponde ao sistema esquimó de parentesco.

Parentesco de consanguinidade

O parentesco de consanguinidade é a relación que existe entre as persoas unidas por un vínculo de sangue, é dicir, que teñen polo menos un ascendente en común. A proximidade no parentesco por consanguinidade determínase polo número de xeracións que separan aos dous parentes, e mídese en graos, correspondendo cada grao á separación entre unha persoa e os seus pais ou fillos.

Estes vínculos de parentesco consanguíneo organízanse en liñas de parentesco, formadas por unha serie consecutiva de graos, entre as que se poden distinguir:

• Liña recta: a serie de graos existente entre persoas que descenden unha da outra.
  • Liña recta ascendente: une a alguén con aqueles dos que descende de maneira directa: pais, avós, bisavós, tataravós,
  • Liña recta descendente: liga ao devanceiro cos que descenden sucesivamente del de maneira directa: fillos, netos, bisnetos, tataranetos,
• Liña colateral: a serie de graos existente entre persoas que teñen un ascendente común, sen descender unha da outra: irmáns, tíos, curmáns...

Isto atópase regulado nos artigos 915 a 918 do Código civil español, no artigo 27 do Código civil chileno, nos artigos 190 a 198 do Código civil guatemalteco e nos artigos 37 a 39 do Código Civil venezolano.

Parentesco de afinidade

A afinidade é o vínculo que se establece entre un cónxuxe e os parentes consanguíneos do outro, ou ben, reciprocamente, entre unha persoa e os cónxuxes dos seus parentes consanguíneos. O grao e a liña da afinidade determínanse segundo o grao e a liña da consanguinidade. É dicir, unha persoa é parente por afinidade de todos os parentes consanguíneos do seu cónxuxe na mesma liña e grao que este o é deles por consanguinidade. Reciprocamente, os cónxuxes dos parentes consanguíneos dunha persoa son parentes por afinidade desta na mesma liña e grao que o parente consanguíneo do que son cónxuxes.

A relación existente entre un grupo de parentes consanguíneos e os parentes consanguíneos do cónxuxe dun deles, que podería denominarse «dobre afinidade» (por exemplo, a relación existente entre os consogros ou os concuñados, non xera parentesco no Dereito hispano. É dicir, o matrimonio non crea parentesco entre os consanguíneos dun dos cónxuxes e os do outro.

Tamén existe o termo «contraparente», que significa "parente de parentes": 'Non é curmán directo meu; é un contraparente porque é curmán do meu cuñado.'

Parentesco civil

Entre os romanos coñecíase como agnatio ao vínculo puramente civil existente entre persoas suxeitas a unha mesma patria potestade, fosen ou non descendentes de quen a ostentaba. A natureza deste vínculo non residía no sangue, senón no poder.

A adopción tamén crea un tipo especial de parentesco, chamado «parentesco civil» ou «parentesco por adopción», entre o adoptado e o adoptante, así como entre o adoptado e a familia do adoptante. En xeral, o parentesco entre un adoptado e a súa familia adoptante considérase exactamente igual que o dun membro familiar de orixe consanguíneo.

Graos de parentesco

Estes son os graos de parentesco:

• De primeiro grao:
  • Consanguinidade: pais
  • Consanguinidade: fillos
  • Afinidade: cónxuxes
  • Afinidade: xenro/nora
  • Afinidade: sogros
• De segundo grao:
  • Consanguinidade/Afinidade: avós
  • Consanguinidade/Afinidade: netos
  • Consanguinidade/Afinidade: irmáns
  • Afinidade: cuñados
• De terceiro grao:
  • Consanguinidade : Bisavós e bisnetos
  • Consanguinidade/Afinidade: Tíos e sobriños
• De cuarto grao:
  • Consanguinidade/Afinidade: Curmáns e Tíos avós.

Efectos de parentesco

Serve para ampliar a esfera de dereitos entre parentes.

Dereitos que derivan do parentesco

Os principais dereitos que derivan do parentesco son: a pensión alimenticia, a patria potestade e a herdanza.

Obrigacións que nacen do parentesco

A pensión alimenticia, no seu aspecto pasivo; o respecto e a consideración que os descendentes deben aos seus ascendentes, e a tutela lexítima.

Incapacidades que derivan do parentesco

A incapacidade para contraer matrimonio entre parentes próximos; a prohibición que impón a lei, en determinados casos, para servir como testemuñas, en xuízo, a un parente, e a incapacidade para ocupar determinados cargos da administración pública, cando un aspirante a devanditos cargos xa ocupa outros dentro da propia administración.

A obrigación alimenticia. Entre as obrigacións derivadas do parentesco figura, de modo preeminente, a obrigación alimenticia, que é recíproca, pois o que a cumpre ten, á súa vez, o dereito de esixila (Artigo 301 do Código Civil). En virtude desta obrigación, o debedor debe procurar ao acredor todos os medios necesarios para que este non careza de alimentos, habitación, medicamentos, educación, etcétera, é dicir, o necesario para vivir decorosamente.

Bioloxía evolutiva

En evolución, parentesco significa parentesco evolutivo, é dicir, dous taxons relacionados filoxeneticamente.

Véxase tamén

Outros artigos

• Xenealoxía
• Herdanza xenética