Wikipedia

Muralla da Coruña

A muralla da Coruña é un conxunto de fortificacións que se construíron na Coruña entre os séculos XIV e XVIII. Foron declaradas Ben de Interese Cultural en 1949.[1]

Muralla da Coruña
Ben de Interese Cultural
Muralla do Xardín de San Carlos
Localización
PaísGaliza Galiza
ConcelloA Coruña
ParroquiaA Coruña
Datos xerais
Data09-11-1944
CategoríaMonumento
CódigoRI-53-0000011
ConstruciónSéculo XIV - Século XVIII
Mapa de localización

Historia editar

 
Muralla dos séculos XVI-XVII.

A orixe das murallas da Coruña é a repoboación ordenada por Afonso IX en 1208.[2] Nos anos 1370 e 1386 a cidade foi atacada polos portugueses e os ingleses e as murallas tiveron que ser reparadas en 1397.[3] Esta segunda muralla permaneceu inalterada ata o ataque de Drake en 1589[2] decidiuse construír o castelo de Santo Antón e arranxar as murallas. Construíuse o novo baluarte do Santo Espírito (sobre o que se levantou o Hospital Real entre 1608 e 1612) e derrubouse parte da antiga muralla.[2]

En 1625 comezou a construción da Fronte de Terra, no barrio da Pescadería segundo o proxecto de Tiburcio Spanochi, formado por cinco baluartes. Este proxecto non se completaría por falta de fondos.

O 3 de abril de 1658 estoupou a polvoreira da Fortaleza Vella, matando máis de duascentas persoas e destruíndo ademais outros edificios próximos, coma o Convento de San Francisco e o Hospital do Bo Suceso.[2] A fortaleza non se reconstruíu e sobre os restos da polvoreira creouse o Xardín de San Carlos.

 
Plano da Fronte de Terra (1810).

A principios do século XVIII iniciouse unha fase de mellora e ampliación das murallas seguindo a idea de B. Renau,[3] dándoselle a esta área o nome de Fronte da Pescadería. O director do novo Corpo de Enxeñeiros Francisco Montaigú iniciou as obras entre 1721 e 1731 dun proxecto máis simplificado.[2] O seu sucesor, La Ferriere, continuou o proxecto modificado, que foi completado en 1746 cando se temía un novo ataque inglés. Sete anos despois Francisco Llovet proxectou por primeira vez a enchedura da praia do Parrote para a construción de estruturas militares, mais non se levou a cabo ata o século XX.[2]

Os proxectos de amurallamento continuaron ata 1776-1779 coa muralla da Dársena que non se rematou.[4] En 1840 a raíña Isabel II autorizou o derribo da Fronte da Pescadería, que separaba a Cidade Vella da Pescadería. Este proceso durou dúas décadas.[2] Sobre os restos da antiga muralla levantouse a praza de María Pita.

En 1869 comezou o derrubamento da Fronte de Terra, facilitando a unión do Cantón Pequeno e Garás e o deseño do Primeiro Ensanche.[5]

Descrición editar

 
Muralla inacabada na dársena.

Consérvanse varios tramos da muralla:

  • O tramo que serve de base ao Xardín de San Carlos é o máis antigo e foi levantado no século XIV.[3] Formaba parte da chamada Fortaleza Vella[6] e nela instalouse en 1954 a porta do antigo Hospital de San Andrés.[7] Tamén é da mesma época unha parte da muralla do xardín do Palacio de Capitanía.[2]
  • Dende a Capitanía Xeneral existe un lenzo no que se abren as Portas do Parrote e do Cravo. Estas portas foron mandadas abrir polo Capitán Xeneral Pedro Pablo Jiménez de Urrea, conde de Aranda en 1676.[8] A porta do Parrote está decorada co escudo real e mais coas armas do Conde de Aranda. Nela aparecen as datas de construción e reforma (1749)[2] e unha cruz que a remata é dun calvario construído polos monxes franciscanos.[3] Famosos personaxes coma Carlos I e Filipe II atravesaron a Porta do Parrote[Cómpre referencia].
  • O último tramo rodea o Hospital Abente y Lago. Nel ábrese a porta de San Miguel (1607),[6] que foi levantada no lugar que ocupou outra porta anterior do século XIV. Está decorada cos escudos do Reino de Galicia, o escudo real e o de don Diego das Mariñas.[3]
  • Existen outros tramos na "Maestranza de Artillería", no Campo da Estrada e nos Pelamios.[2]
  • Da Fronte de Terra consérvase o baluarte do Caramanchón, coiraza que separa as praias do Orzán e de Riazor.

Outras estruturas defensivas editar

 
Batería de Oza.

No Inventario de Monumentos de Arquitectura Militar de 1968 recóllense na Coruña, ademais das murallas, o castelo de Santo Antón (cárcere militar), o castelo de Santo Amaro, o castelo de San Diego e a batería de Durmideiras. Porén, ningún dos tres últimos se conserva:[2]

  • O castelo de Santo Amaro, posiblemente construído despois do ataque de Drake, estaba en ruínas xa no século XVIII; sobre os restos construíuse o "Club del Mar de San Amaro".[9][10]
  • A batería de Durmideiras, formada por oito canóns e dependencias para a tropa foi destruída pola canteira que se explotou para construír o dique de abrigo (1948).[9]
  • O castelo de San Diego, construído na década de 1630, foi derruído en 1963 para ampliar o porto.[11] Para protexer o castelo construíuse no século XVII o Forte Valparaíso, que foi confundido co castelo de Eirís e que posiblemente estaba situado no Montiño.[12]

Na área próxima á Torre de Hércules existían tamén a batería de Pragueiras (posiblemente só unha zona explanada), a batería da Costa Oriental da Enseada do Orzán (abandonada a finais do século XIX ou principios do XX, e situada onde hoxe está o Aquarium Finisterrae) e unhas trincheiras que aparecen recollidas en mapas dos séculos XVIII e XIX e que serían simples gabias escavadas no terreo.[9]

A batería de Oza aparece citada en 1639, mais os restos conservados foron construídos cara a 1797 segundo o proxecto de Blas Gil de Bernabé. Sobre a batería construíuse posteriormente o faro.[13]

O castelo de Santa Cruz, en Liáns, Oleiros tamén formaba parte da defensa da praza forte.[14]

Galería de imaxes editar

  •  
    Porta do Parrote
  •  
    Porta do Cravo
  •  
    Porta de San Miguel
  •  
    Cartel informativo sobre a Porta de San Miguel
  •  
    Muralla de Mar
  •  
    Baluarte do Caramanchón, entre as praias de Riazor e o Orzán

Notas editar

  1. ↑ Relación de bens de interese cultural de Galicia
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 Soraluce Blond, José Ramón (2013). Estudio de identificación, definición histórica y acotación material de las murallas de la Ciudad Vieja de A Coruña. Criterios de actuación (en castelán). Concello da Coruña. Arquivado dende o orixinal o 16 de abril de 2016. Consultado o 24 de decembro de 2015. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Álvarez-Ossorio, Francisco (1944). Murallas y Jardín de San Carlos de la ciudad de La Coruña (en castelán). Boletín de la Real Academia de la Historia. Consultado o 24 de decembro de 2015. 
  4. ↑ "Revisión e adaptación do PEPRI". Concello da Coruña. xaneiro de 2015. Consultado o 24 de decembro de 2015. 
  5. ↑ Reiriz, Jesús (16 de marzo de 2014). "La coraza del Orzán como ya no la vemos" (en castelán). Consultado o 24 de decembro de 2015. 
  6. ↑ 6,0 6,1 "Murallas da Cidade Vella". Concello da Coruña. Consultado o 24 de decembro de 2015. 
  7. ↑ Murallas da Coruña en Turgalicia
  8. ↑ Verdera Franco, Leoncio. La Capitanía General de Galicia como promotora de patrimonio (PDF) (en castelán). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 25 de decembro de 2015. Consultado o 24 de decembro e 2015. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Arqueoloxía no plan xeral da Coruña
  10. ↑ Fernández, Carlos (1 de marzo de 2003). "El castillo chivato". La Voz de Galicia (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 04/02/2016. Consultado o 8 de xaneiro de 2016. 
  11. ↑ "El castillo de San Diego fue demolido hace 35 años para ampliar los muelles". La Voz de Galicia (en castelán). 2000-12-23. Consultado o 2021-03-18. 
  12. ↑ Gutierrez, José Manuel (28 de maio de 2015). "Una lección de historia al aire libre". La Opinión de A Coruña (en castelán). Consultado o 11 de xaneiro de 2016. 
  13. ↑ PXOM
  14. ↑ "Castillo de Santa Cruz". Arquivado dende o orixinal o 26 de decembro de 2015. Consultado o 25 de decembro de 2015. 

Véxase tamén editar

Ligazóns externas editar

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Muralla_da_Coruña&oldid=6519080»