Menorquino
Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde febreiro de 2014.) |
O menorquino é o dialecto do catalán falado na illa de Menorca, nas Illas Baleares. Forma parte do catalán balear e pertence ao bloque oriental do catalán.
Ata o século XVII, o menorquino foi unha fala moi uniforme (e, polo tanto, con poucos trazos que o diferenciaran do balear), però a finais do século XIX, coas ocupacións que sufriu, perdeu esa homoxeneidade. O dialecto máis parecido é o mallorquino e, en concreto, a fala de Sóller.
Características editar
Un punto, pero, en que Menorca mantívose á marxe do proceso evolutivo do catalán continental foi no uso do ə tónico, que era xeral en toda a illa. Esta uniformidade mantense ata o final do século XIX. A partir do século XX, a ə tónico pasou a e pechado en Maó, e o mesmo cambio fíxose en Alaior e en Mercadal. Non obstante, en Ferreries e Ciutadella mantívose o son neutro, en parte por motivo psicolóxico, segundo afirmou Francesc de Borja Moll: pola reacción dos ciutadellencs contra os maonesos, consecuencia de antipatias seculares. A pronunciamento de e pechado de Maó foi obxecto de burla por parte de ciutadellencs, e isto inhibiu a progresión do seu uso ao sector occidental da illa.
Outra diferenza notable entre Maó e Ciutadella é a entoación.
Non tan resistente mostrouse o sector occidental da illa coa influencia chegada dende Cataluña a Maó dos morfemas flexivos -és, -essis, -essin. Hai sesenta anos as primitivas formas -às, -assis, -assin foron substituídas en Ciutadella.
No tratamento do grupo átono ua, o menorquino segue o exemplo do mallorquino e elimina a última vogal, que tamén cambia por unha o pero que se neutraliza e se pronuncia u: aigu, llengu, Pascu.
O i débil entre vogais pérdese, aínda que no pretérito imperfecto aínda queda xente que dexa oír dito i, pronunciando deia, veia... Este enmudamento do ll tamén dáse: gúə (agulla), véə (vella), fúə (fulla), uréə (orella), páə (palla). Este mesmo fenómeno prodúcese en certas vilas de Mallorca, especialmente en Sóller, Alcúdia e Capdepera.