Kinshasa

Kinshasa (antigamente Léopoldville) é a capital e maior cidade da República Democrática do Congo. Cunha poboación de 8,5 millóns, é tamén unha das máis poboadas da África subsahariana. Cidade de contrastes, con zonas residenciais, comerciais e universitarias xunto a barrios de chabolas.

Kinshasa

Nomeado en referencia a	Leopoldo II de Bélxica
Localización
4°19′19″S 15°18′43″L
Estado	República Democrática do Congo
Provincia	Kinshasa (en)
Capital de	Q60852075 Congo Belga República do Congo (Léopoldville) (pt) Zaire (1971–1997) República Democrática do Congo (1997–)
Contén a división administrativa	Bandalungwa (pt) Barumbu (pt) Bumbu (pt) ../... 24+
Poboación
Poboación	11.855.000 (2016) (1.189,66 hab./km²)
Lingua oficial	lingua francesa
Xeografía
Superficie	9.965 km²
Bañado por	Río Congo
Altitude	240 m
Comparte fronteira con	Kongo-Central Cuílo (pt) Mai-Ndombe Brazzaville Kwango
Datos históricos
Fundador	Henry Morton Stanley
Creación	1881
Organización política
Membro de	Rede de cidades creativas (2015–)
Identificador descritivo
Fuso horario	UTC+01:00
Prefixo telefónico	0987-
ISO 3166-2	CD-KN
Outro
Irmandado con	Teherán Bruxelas-Capital Utrecht Ancara Incheon (pt) (2007–) Brazzaville (2015–) Dakar (2015–)
Páxina web	kinshasa.cd

Kinshasa está situada na ribeira sur do río Congo, en fronte da cidade de Brazzaville, capital da República do Congo. Fundada como posto comercial por Henry Morton Stanley en 1881 chamándolle Léopoldville en honra do rei Leopoldo II de Bélxica, a quen se lle dera a título persoal todo o país. A cidade sitúase xusto antes das cataratas Livingstone, polo que o Congo só é navegábel até Kinshasa. En 1898 construíuse un ferrocarril até a costa.

En 1965 Mobutu Sese Seko alcanzou o poder, e na súa política de "africanización" cambiou os nomes de persoa e lugar en todo o país, que se chamaría Zaire. En 1966 Léopoldville foi chamado Kinshasa, por unha aldea que estaba nas proximidades. A cidade creceu rapidamente, até o punto en que a tradicional lingua local, o congo, foi desprazada polo lingala.

Kinshasa sufriu gravemente polo nepotismo do goberno de Mobutu e pola Primeira guerra do Congo. Mais aínda así, a cidade é un dos principais centros culturais da África Central, cunha crecente comunidade de músicos e artistas. Tamén é o principal centro industrial do país, onde se procesan moitas das materias primas que chegan do interior do país.

Estimacións do 2009 cifraban en 9 518 988 o número de habitantes da cidade. Xunto á capital da República do Congo, que conta cunha poboación na súa área metropolitana de 1,5 millóns de habitantes, forma a Área metropolitana de Kinshasa-Brazzaville, que conta cunha poboación estimada no 2009 de máis de dez millóns de habitantes, a terceira conurbación máis grande de África. É a cidade máis poboada de África tras Lagos.

Esténdeso sobre máis de 30 km de leste a oeste e sobre máis de 15 km de norte a sur. Unha parte importante da superficie da rexión de Kinshasa é rural, cuberta por unha sabana arborada con algúns arbustos. A comuna rural de Molucas, na parte oriental da provincia, ocupa o 79% do territorio.

Mapa resaltando Kinshasa.

Boulevard du 30 juin, no centro de Kinshasa.

Historia

Véxase tamén: Historia urbana de Kinshasa.

Os trazos de ocupación humana na África central remóntanse ao primeiro milenio antes de Cristo. Os séculos previos á colonización europea ven a instalación dos pobos bantús instalarse na rexión do medio e baixo Congo, previamente ocupado exclusivamente por pigmeos. Diferentes tribos e pobos compoñían a nova poboación. Á altura do Estanque Malebo os tio poboaban a ribeira dereita (norte) do río, mentres que pobos asimilados aos tio, humbu e mfinu poboaban a ribeira esquerda (sur). A rexión foi vítima da trata de escravos e protagonista do comercio de marfil; ambas actividades enriqueceron ao pobo tio, entón erixido no Reino Tio.

Colonización europea

Sir Henry Morton Stanley, fundador da cidade.

Sir Henry Morton Stanley foi o primeiro europeo en visitar o enclave no que actualmente se sitúa a cidade ao chegar a Ntamo o 12 de marzo de 1878, no medio da súa travesía polo continente africano, cando planeaba recorrelo desde a costa atlántica oeste até o océano Índico no leste. En 1881, firmou o «Tratado da amizade» cun xefe tio, Ngalyema, obtendo así o dereito de construír un campamento en Stanley Pool. Despois de catro meses de ter rematado o camiño que rodeaba as cataratas Livingstone e enlazaba co campamento de Manyanga, acabárase de construír o novo campamento. Este encontrábase na actual comuna de Kintambo, sobre os bordos da baía de Ngaliema, entre as aldeas de Ntamo e Kinshasa. Foi chamado Leopoldville na honra do rei Leopoldo II de Bélxica, que pagara a expedición de Stanley. Leopolville era o maior campamento que se construíra até aquel momento e contaba coa vantaxe de estar situado no estreito onde o río Congo empeza a ser navegable até 1.500 km río arriba. O sitio, grande e fácil de defender xa estaba poboada por 66 aldeas antes da chegada de Stanley cunha poboación total estimada en 30.000 habitantes. Stanley fundou así mesmo outra estación, ao lado da aldea de Kinshasa (nshasa significa «mercado»), cun acordo co xefe Ntsuvila. Este pobo doulle o nome á cidade actual, desenvolvéndose co aumento da aldea Mpumba, onde hoxe se localiza o distrito de negocios. Cando Stanley regresou ao Congo en 1882 o campamento atopábase en condicións lamentables e tivo que reconstruílo durante varios meses.

Leopoldville en 1896.

O posto prosperou ao ser o primeiro porto fluvial navegable do río Congo augas arriba das cataratas Livingstone -unha serie de rápidos que se estenden por máis de 300 quilómetros río abaixo de Kinshasa. Nun principio, todas as mercancías que desde o interior eran levadas ao mar e viceversa debían ser cargadas por persoas entre Leopoldville e a cidade de Matadi, un porto fluvial situado río abaixo dos rápidos, a uns 150 quilómetros da costa. Os investidores e comerciantes europeos crearon unha agrupación internacional para construír un ferrocarril que rodeara as cataratas Livingstone e que unira Matadi con Livingstone. A liña empezouse a construír en 1890 e en 1898 foi rematada. A súa importancia económica incrementouse e o ferrocarril impulsou definitivamente o crecemento da cidade, que, en 1910, tiña apenas 10.000 habitantes.

Crecemento da capital

En 1929, a cidade foi nomeada capital do Congo Belga, sucedendo á cidade que até ese momento era a capital, Boma, situada no estuario do río Congo. Este cambio ocorreu despois da aplicación do Real Decreto do 1 de xullo de 1923 emitido en Bruxelas. Nesta época, Leopoldville estaba confinada ás comunas de Kintambo e do Gombe actual, desenvolvidas arredor da Baía de Ngaliema, logo adheríronse os municipios de Kinshasa, Braumbu e Lingwala. Nos anos 1930 construíronse a maioría das vivendas para os empregados da Chanic, a Filstisaf e a Utex Africa.

Mapa da rexión de Kinshasa e do Estanque Stanley no século XIX. Xa poden identificarse notablemente Kintambo, Lemba, Kallina (actual Gombe) e a comuna de Kinshasa. Pode verse tamén o pobo de Kindolo.

Leopoldville non se converteu en cidade dende o punto de vista xurídico até o 25 de xuño de 1941 (con 5.000 hectáreas e 53.000 habitantes). Dende 1923 era un mero « distrito urbano ». Na mesma ocasión converteuse na capital da colonia, cabeceira da provincia do Congo-Kasai e do distrito de Medio-Congo. Estaba dividida en dúas zonas: a zona urbana, partida á súa vez en Léo (abreviatura de Léopold, evocando aos diferentes reis dos belgas) II, Léo-Ouest, Kalina, Léo-I ou Léo Est e Ndolo, e a zona indíxena no sur.

O crecemento da cidade comezou en 1945, tralo cesamento dos traballos forzosos que os belgas realizaron, que permitiu que aumentase a poboación negra. A cidade converteuse así no destino de numerosos habitantes dos sectores rurais na procura dun emprego, que se asentaron nas casas da zona indíxena. A cidade comezou a poboarse sobre todo de membros do pobo congo.

Na década de 1950 as cidades planificadas de Lemba, Matete e unha parte de Ndjili foron deseñadas para acoller aos empregados da zona industrial de Limete.

En 1954, a cidade abriu a Universidade de Lovanium, institución especial para os nativos e que estaba fiscalizada para evitar que aos seus alumnos lles chegaran influencias estranxeiras. En 1955, o rei Balduíno de Bélxica visitou Leopoldville e afirmou «Chegará o momento no que se lle garanta a todos, brancos ou negros, a parte que lle corresponde no goberno do país, segundo as calidades e capacidades que posúa».

A cidade tiña 11 comunas e 6 zonas anexas en 1957: as comunas de Kalamu, Dendale (actual Kasa-Vubu), San Xoán (actual Lingwala), Ngiri-Nigiri, Kintambo, Limete, Bandalungwa, Léopoldville (actual Gombe), Barumbum, Kinshasa e Ngaliema; as zonas anexas eran Lemba, Binza, Makala, Kimwenza, Kimbanseke e Kingasaani, ás que se lles sumaron Ndjili e Matete.

Cos disturbios de xaneiro de 1959 a independencia política comezou a tomar solidez. As eleccións municipais, parlamentarias e presidenciais deron lugar a tensións étnicas que implicaron a intervención da forza pública. Os congo venceron nas eleccións municipais e presidenciais. A guerra civil que seguiu á independencia en 1960 reforzou a inmigración dos balubas.

Mapa de Kinshasa, 2001.

Foi nesta cidade onde se produciu a primeira infección documentada do VIH, o cal ocorreu en 1959. A enfermidade foi descuberta no sangue preservado dun residente local.

En 1965 Mobutu Sese Seko tomou control do país trala Crise do Congo e o seu segundo Golpe de Estado e iniciou unha política de africanización que promovía o cambio de nomes de persoas e lugares do país. Así, en 1966 a cidade cambiou o seu nome polo de Kinshasa, tomando o nome a poboación de Kinchassa, unha poboación situada a unhas dúas horas ao leste de Leopoldville e onde a Compañía Comercial Belga creara o seu principal posto comercial.

A cidade creceu rapidamente baixo o goberno de Mobutu, atraendo xente de todo o país que chegaba en busca de fortuna ou tratando de escapar de conflitos étnicos doutras zonas. Isto trouxo un inevitable cambio na composición étnica da cidade. Aínda que Kinshasa se sitúa nun territorio que tradicionalmente pertence aos bateke e aos bahumbu, a lingua franca en Kinshasa hoxe en día é o lingala.

Xeografía

A cidade-provincia cobre unha área de 9.965 km². Componse dun gran altiplano (meseta Kwango), unha cadea montañosa (montañas Ngaliema, Amba, Ngafula), un terreo chairego, e as zonas húmidas no bordo de Pool Malebo (antigamente coñecido como Stanley Pool). A chaira é a máis poboada e esténdese en forma de media lúa dende a baía, no leste, até a meseta Kwango Ngaliema, ao oeste de Pool Malebo. A cidade desenvolveuse entre o promontorio de Gombe, o Pool Malebo e a baía de Ngaliema antes das cataratas Livingstone e os montes do sur situados preto do río (ao oeste do Monte Ngaliema), quince quilómetros ao sur de Pool Malebo.

Clima

Táboa de temperaturas e precipitacións de Kinshasa

Meses	xan	feb	mar	abr	mai	xuñ	xul	ago	set	out	nov	dec	Anual
Temperaturas máximas (°C)	31	31	32	32	31	29	27	29	31	31	31	31
Temperaturas mínimas (°C)	21	22	22	22	22	19	18	18	20	21	22	21
Precipitacions medias (mm)	135	145	196	196	159	8	3	3	30	119	222	142

Demografía

Evolución da poboación de Kinshasa

Ano Habitantes 1920* 1.600 1936 40.300 1938 35.900 1939 42.000 1947 126.100 1957 299.800 1959 402.500 1967 901.520 1968 1 052 500	Ano Habitantes 1970 1 323 039 1974 1 990 700 1976 2 443 900 1984 2 664 309 1991 3 804 000 1994 4 655 313 2003 6 786 000 2005 7 500 000 2015 est. 12 000 000
Fonte: Populstat, World Gazetteer Arquivado 25 de outubro de 2007 en Wayback Machine. (*) só se teñen en conta as comunas que pertencían en cada época a Leopoldville

En 1945, sendo capital do Congo Belga, Leopoldville tiña uns 100.000 habitantes. Trala independencia do país, en 1960, esa cifra elevouse a unhas 400.000 persoas, sendo a principal cidade de África central. Quince anos máis tarde, despois de que a cidade fose rebautizada como Kinshasa en 1966, a súa poboación alcanzou unha cifra que rondaba os dous millóns de habitantes. A cidade creceu de forma considerable, pasando de medio millón de habitantes a finais dos anos 1960 a 4 787 000 en 1998. As últimas estimacións de 2005 calculaban os 7 500 000 habitantes.

Segundo cálculos, podería superar os 10 millóns de habitantes en 2015, situándose entre as 30 maiores cidades do mundo. Segundo o Banco Mundial, o volume dos empregos creados de forma ilegal é inigualable no resto de zonas urbanas de África, cun 95% (contra o 45 e o 50% de cidades como Freetown ou Uagadugú).

Segundo un estudo da Rede de educadores de nenos e mozos da rúa (Réseaux des éducateurs des enfants et jeunes de la rue, REEJER) elaborado en 2006, 13.877 cativos vivían e traballaban nas rúas de Kinshasa, principalmente nas comunas de Masina, Kimbanseke e Limete

Organización territorial

Provincia de Kinshasa na República Democrática do Congo.

Segundo o artigo 2 da Constitución da República Democrática do Congo de 2006, Kinshasa posúe o status administrativo de cidade (ville en francés) e o de provincia (province).

División administrativa

A cidade-provincia de Kinshasa está dividida en 4 distritos e 24 comunas ou municipios. O centro comercial e administrativo da capital congolesa é La Gombe. O concello de Kinshasa presta o seu nome a toda a cidade, mais non é nin centro comercial nin administrativo da metrópole.

Distrito	Comunas
Funa	Bandalungwa, Bumbu, Kalamu, Kasa-Vubu, Makala, Ngiri-Ngiri e Selembao
Lukunga	Barumbu, La Gombe, Kinshasa, Kinshasa, Kintambo, Lingwala, Mont Ngafula e Ngaliema
Mont Amba	Kisenso, Lemba, Limete, Matete e Ngaba
Tshangu	Kimbanseke, Maluku, Masina, Ndjili e Nsele

As 24 comunas de Kinshasa

Brazzaville Río Congo Pool Malebo Baía de Ngaliema Gombe Barumbu Kin. Ling. K.-V. Ng.-Ng. Kal. Banda- lungwa Kintambo Ngaliema Selembao Bumbu Makala Ngaba Lemba Limete Matete Kinsenso Masina Ndjili Kimbanseke Nsele Mont Ngafula Nsele Maluku

abreviacións: Kalamu (Kal.), Kinshasa (Kin.), Kasa-Vubu (K.-V.), Lingwala (Ling.) e Ngiri-Ngiri (Ng.-Ng.)

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Páxina oficial da cidade de Kinshasa (en francés)