Guinea (moeda)

antiga moeda británica de ouro
Para outros significados, véxase a páxina de homónimos Guinea (homónimos).
Guinea (moeda) †
Guinea en Inglés
Guinea (1703)
Raíña Ana
Anverso
Guinea (1703)
Raíña Ana
Reverso
Ámbito:Reino Unido Reino Unido
Australia Australia
Fracción:1 guinea = 21 xilins = 1 libra e 1 xilin.
Moedas:- 1/4 guinea.
- 1/3 guinea.
- 1/2 guinea.
- 2 guineas.
- 5 guineas.
Emisor:Banco de Inglaterra

A guinea foi unha moeda de ouro de aproximadamente un cuarto de onza de peso que se emitiu en Gran Bretaña entre os anos 1663 e 1813. Toma o seu nome da rexión de Guinea en África occidental, de onde procedía gran parte do ouro que se utilizou para a súa cuñaxe.[1] Orixinalmente tiña o valor dunha libra esterlina, igual a vinte xilins, mais os aumentos no prezo do ouro en relación á prata fixeron que o seu valor aumentase, en ocasións ata os trinta xilins. Entre 1717 e 1816, o seu valor fixouse oficialmente en vinte e un xilins.[2][3][4][5]

Cando Gran Bretaña adoptou o padrón ouro, a guinea continuou apenas como unidade de conta, malia non circular a súa especie física, para indicar unha cantidade dunha libra mais un xilin (21 xilins) ou, xa na época decimal, unha libra e cinco peniques.[3][5]

Emitíronse tamén fraccións dun cuarto, un terzo e media guinea, e múltiplos de dúas e de cinco guineas.[4][5][6]

Historia editar

Orixes: século XVII editar

 
Guinea a nome de Carlos II

As primeiras guineas cuñáronse o 6 de febreiro de 1663, en substitución da unite, e unha disposición publicada o 27 de marzo do mesmo ano deulles o status de moeda legal. Estipulouse entón que de cada libra troy (373,24 gramos) de ouro de 22 quilates (916 milésimas) debían saír 44 guineas e media. Xa que logo, o seu peso teórico era de 8,38 gramos.[7]

Carlos II (1600-1685) editar

A variación da paridade entre o valor do ouro e o da prata durante o reinado de Carlos II (1600-1685) supuxo unha alteración do valor da guinea, que orixinariamente era o dunha libra ou vinte xilins, de maneira que na década de 1680 a moeda equivalía a 22 xilins. Como mostra das flutuacións do seu valor, nas súas anotacións no diario do 13 de xuño de 1667, o funcionario inglés Samuel Pepys rexistrou que o seu prezo era daquela de 24 a 25 xilins.[8]

O diámetro da guinea foi dunha polgada (25,4 mm) ao longo de todo o reinado de Carlos II, e a pureza media do ouro era de 0,9100 milésimas (segundo os datos duns ensaios feitos en 1773 sobre exemplares cuñados no ano anterior.[9]

A moeda emitiuse anualmente entre 1663 e 1684. Nalgúns dos exemplares das guineas emitidas en 1663, 1664, 1665 e 1668 aparece gravada baixo o busto a figura dun elefante, ao que se lle engade un castelo nalgunhas moedas de 1674 e 1675. O elefante simbolizaba a Compañía Real Africana (Royal African Company), fundada en 1660, cuxas actividades nas costas do Golfo de Guinea deron como resultado a importación de moito ouro por Inglaterra.[5][10][11][12]

Ambas as faces das guineas de Carlos II foron deseñadas por John Roettier (1631-ca. 1700).[11][13][14] Os anversos amosan un fino busto do rei ollando á dereita cunha coroa de loureiro (emendada varias veces durante o reinado), rodeado pola lenda CAROLVS II DEI GRATIA ("Carlos II pola Graza de Deus"). Nos reversos representáronse catro escudos cruciformes coroados, de Inglaterra, Escocia, Francia e Irlanda, entre os que se amosan catro cetros e, no centro, catro C entrelazados, todo rodeado pola lenda MAG BR FRA ET HIB REX ("Rei de Gran Bretaña, Francia e Irlanda"). O canto é estriado, para evitar o recorte e a extracción do ouro e para distinguir a moeda con respecto á media coroa de prata, que tiña unha inscrición no canto. Ata 1669, as estrías do canto eran perpendiculares ao bordo da moeda, en tanto que a partir de 1670 pasaron a ser diagonais.[15]

Xacobe II (1685-1688) editar

 
Guinea a nome de Xacobe II

O deseñador John Roettier continuou ocupándose dos cuños para as guineas do reinado de Xacobe II (1685-1688). Neste período, as moedas pesaban 8,5 gramos (0,30 onzas) e tiñan un diámetro de entre 25 e 26 mm, cunha pureza media do ouro de 909 milésimas. As moedas destes catro anos emitíronse tanto coa presenza das marcas do elefante e o castelo como sen elas. O busto real olla agora á esquerda e está rodeado pola lenda IACOBVS II DEI GRATIA ("Xacobe II pola Graza de Deus"). Tanto o canto como o reverso son herdados do seu antecesor, agás pola ausencia dos C entrelazados no centro do reverso.[15]

Guillerme e María (1689-1694) editar

 
Guinea a nome de Guillerme e María

Coa destitución de Xacobe II na Revolución Gloriosa de 1688, a súa filla María e o esposo desta, o príncipe Guillerme de Orange reinaron conxuntamente.[16] As súas cabezas amósanse unidas e en estilo romano clásico nas guineas, a de Guillerme na parte dianteira e a de Ana atrás, coa lenda GVLIELMVS ET MARIA DEI GRATIA ("Guillerme e María pola Graza de Deus"). Neste período, o deseño do reverso foi totalmente renovado, cun grande escudo coroado que abrangue os de Inglaterra, Francia, Escocia e Irlanda, e co león rampante de Nassau no centro. A lenda do reverso é MAG BR FR ET HIB REX ET REGINA ("Rei e Raíña de Gran Bretaña, Francia e Irlanda").[15]

Na primeira parte deste reinado o valor da guinea chegou a incrementarse ata chegar aos 30 xilins. O seu peso e o seu diámetro mantíñanse en 8,5 gramos e de 25 a 26 mm, e Roettier seguía a encargarse do seu deseño. As guineas cuñáronse sen interrupción entre 1689 e 1694, en versións coas marcas de elefante e castelo e sen elas (agás en 1692 e en 1694, cando só se usou a marca do elefante).[15]

Guillerme III (1695-1702) editar

 
Ponderal monetario dunha guinea da época de Guillerme III

Logo do falecemento da raíña María por varíola en 1694, Guillerme continuou o seu reinado en solitario. As guineas continuaron cuñándose con regularidade desde 1695 ata 1701, coa marca elefante-castelo e sen ela, e suponse que Johann Crocker, un gravador procedente de Dresden, no Ducado de Saxonia, sucedeu como deseñador a Roettier a partir do falecemento deste en 1698.[15][17]

As guineas do reinado de Guillerme III baixaron o seu peso a 8,4 g, cunha pureza do ouro de 912 milésimas. O seu diámetro mantívose nos 25–26 mm ata 1700 e subiu a 26–27 mm na emisión de 1701. No anverso aparece o busto real ollando á dereita, rodeado pola lenda GVLIELMVS III DEI GRATIA. Para o reverso considerouse que o deseño utilizado no reinado coa súa esposa non tivera éxito e retomouse o que caracterizara as emisións de Carlos II e Xacobe II, aínda que mantendo o pequeno león de Nassau no centro. A lenda do reverso é MAG BR FRA ET HIB REX e o canto é estriado diagonal.[15]

Século XVIII editar

Raíña Ana (1702-1714) editar

 
5 guineas da raíña Ana (1703) coa lenda VIGO baixo o busto, en conmemoración da Batalla de Rande

No período da raíña Ana emitíronse guineas todos os anos bardante 1704. As moedas datadas en 1703 amosan baixo o busto do anverso a palabra VIGO, en conmemoración da procedencia do ouro utilizado para a súa cuñaxe, capturado na ría viguesa na Batalla de Rande.[18][19][20][21]

Coa Lei da Unión de 1707, pola que se crea o Reino unificado de Gran Bretaña, a través da unión dos parlamentos de Escocia e de Inglaterra, modificouse o deseño dos reversos das guineas, as primeiras que se poden considerar propiamente británicas.[22] Ata a unión, os escudos cruciformes do reverso amosaban en orde as armas de Inglaterra, Escocia, Francia e Irlanda, separadas por cetros e cunha rosa no centro, e coa lenda MAG BR FRA ET HIB REG ("Raíña de Gran Bretaña, Francia e Irlanda"). A partir da Lei da Unión, as armas inglesas e escocesas aparecen unidas nun escudo, repetidas no primeiro e no cuarto cuartel. As marcas do elefante e o castelo poden aparecer nas moedas de 1708 e de 1709. O centro do motivo do reverso amosa a estrela da Orde da Xarreteira.[23]

As guineas deste período pesan 8,3 gramos e teñen un diámetro de 25 mm, e están cuñadas en ouro de 913 milésimas. As estrías do canto seguen a ser diagonais.[23]

Os cuños de todas as guineas dos reinados de Ana e de Xurxo I foron gravados por Johann Crocker.[23]

Xurxo I (1714-1727) editar

 
Cuarto de guinea de Xurxo I

As guineas a nome de Xurxo I emitíronse sen interrupción entre 1714 e 1727, e entre elas as marcas do castelo e o elefante aparecen nalgunhas moedas datadas en 1721, 1722 e 1726. O seu peso oscila entre 8,3 e 8,4 gramos, e o seu diámetro entre 25 e 26 milímetros, cunha pureza media do ouro de 913 milésimas.[23]

Unha característica singular deste período foi a utilización de cinco bustos diferentes do monarca durante os anos de emisión. Outro feito rechamante é que nas guineas de 1714 a lenda do anverso declara o rei como Príncipe Elector do Sacro Imperio Romano. Neste anverso obsérvase o busto real ollando á dereita, coa lenda GEORGIVS D G MAG FR ET HIB REX F D ("Xurxo, pola Graza de Deus, Rei de Gran Bretaña, Francia e Irlanda, Defensor da Fe"). Nas datas posteriores, a lenda é GEORGIVS D G M BR FR ET HIB REX F D. Canto aos reversos, estes continúan o mesmo deseño xeral das anteriores, excepto pola orde dos escudos, que pasa a ser Inglaterra e Escocia, Francia, Irlanda e Hannover, coa lenda, en 1714, BRVN ET LVN DUX S R I A TH ET PR EL ("Duque de Brunswick e Lueneburg, Arquitesoureiro e Príncipe Elector do Sacro Imperio Romano"). Para o resto dos anos, a lenda é BRVN ET L DUX S R I A TH ET EL ("Duque de Brunswick e Lueneburg, Arquitesoureiro e Elector do Sacro Imperio Romano"). Os cantos manteñen as estrías diagonais.[23]

Logo das constantes flutuacións do valor da guinea desde o seu nacemento, no comezo deste reinado situábase nos 21 xilins e seis peniques. En 1717, Gran Bretaña adoptou o padrón ouro, sobre a base dunha guinea de 8,38 gramos de ouro de 22 quilates. Unha disposición real de decembro dese mesmo ano fixaba o valor da guinea en vinte e un xilins.[11][24][25]

Xurxo II (1727-1760) editar

 
Guinea a nome de xurxo II

O estudo das guineas de Xurxo II é unha cuestión máis complexa, xa que existiron ata oito anversos e cinco reversos diferentes nos 33 anos do seu reinado. As moedas cuñáronse con todas as datas bardante 1742, 1744, 1754 e 1757. O seu peso oscila entre os 8,3 e 8,4 gramos e o seu diámetro entre os habituais 25 e 26 mm, agás algúns exemplares datados en 1727, que son un milímetro máis pequenos. A pureza media do ouro foi de 914 milésimas.[23]

Algunhas das pezas emitidas entre 1729 e 1739 levan a marca EIC baixo o busto real, para indicar o ouro foi subministrado pola East India Company ("Compañía das Indias Orientais").[26] Ademais, algúns exemplares de 1745 amosan a palabra LIMA nesa mesma posición, o que indicaba que a orixe do ouro, traído desde alí polo almirante George Anson, durante a súa navegación arredor do mundo.[23][27]

Na primeira parte do reinado os cantos mantiveron as estrías diagonais características das etapas anteriores, mais a partir de 1739, para aumentar a seguridade, substituíuse este deseño pola presenza dunhas puntas de frecha.[23]

En 1732 retiráronse da circulación as antigas guineas cuñadas a golpe de martelo.

Os anversos das guineas de Xurxo II amosan o busto real orientado cara á esquerda e coa lenda GEORGIVS II DEI GRATIA ("Xurxo II pola Graza de Deus"; resumido a GEORGIVS II DEI GRA entre 1739 e 1743), en tanto que os reversos presentan un único escudo grande coroado, cuxos cuarteis conteñen as armas de Inglaterra, Escocia, Francia, Hannover e Irlanda, e a lenda MBF ET H REX FDB ET LDSRIAT ET E ("Rei de Gran Bretaña, Francia e Irlanda, Defensor da Fe, Duque de Brunswick e Lüneburg, Tesoureiro Arquiveiro e Elector do Sacro Imperio Romano").[23]

O reinado de Xurxo II foi o derradeiro en cuñarse os múltiplos de dúas e de cinco guineas.[23]

Xurxo III (1760-1820) editar

 
Guinea (spade guinea) de Xurxo III

As guineas a nome de Xurxo III teñen un peso de 84 gramos e un diámetro de 24 milímetros, cunha pureza media do ouro (consonte os ensaios de 1773) de 914 milésimas. Neste período houbo seis anversos diferentes e tres reversos, e as guineas levan as datas de 1761, 1763-1779, 1781-1799 e 1813. Todos os anversos amosan o busto real ollando á dereita, coa lenda GEORGIVS II DEI GRATIA, coas diferentes versións do retrato do monarca. O reverso das guineas emitidas entre 1761 e 1786 exhibe un escudo coroado coas armas de Inglaterra e Escocia, Francia, Irlanda e Hannover, rodeadas da lenda M B F ET H REX F D B ET L D S R I A T ET E ("Rei de Gran Bretaña, Francia e Irlanda, Defensor da Fe, Duque de Brunswick e Lüneburg, Arquitesoureiro e Elector do Sacro Imperio Romano") e a data no exergo. En 1787 implantouse un novo deseño do escudo coa forma dunha pa de punta, o que fai que na numismática anglosaxoa se coñezan estas moedas como spade guinea ("guinea de pa").[5][23][28]

En 1774 fundíronse arredor de 20 millóns de guineas de Guillerme III e da raíña Ana que estaban deterioradas polo uso, para seren cuñadas como novas guineas e medias guineas.

 
Billete dunha guinea e emitido polo Gloucester Old Bank (1813)

Cara á fin do século o ouro empezou a escasear e o seu prezo elevouse. A Revolución francesa e os conflitos bélicos subsecuentes esgotaran as reservas deste metal e a poboación comezou a acumular moedas de ouro. O parlamento aprobou unha lei para pór en circulación billetes de curso legal en calquera cantidade, e en 1799 paralizouse a produción de guineas, aínda que seguiron a cuñarse as medias guineas e os terzos de guinea.[28][29]

Logo da Lei da Unión entre Gran Bretaña e Irlanda de 1800, os títulos do monarca cambiaron e unha Orde do Consello do 5 de novembro dese mesmo ano ordenou a preparación dunha nova moeda. Malia chegar a prepararse os cuños para esta nova guinea, a súa produción non chegou a ser autorizada.

Século XIX editar

 
Reverso da "guinea militar" de 1813

En 1813 fíxose necesario cuñar 80.000 guineas para o pagamento ao exército do Duque de Wellington nos Pireneos, debido a que as poboacións locais só aceptaban o ouro como pagamento. Por este motivo, a emisión deste ano coñécese como "guinea militar". Neses tempos, o ouro aínda era escaso e o guinea valorábase no mercado ata a 27 xilins en billetes. Por tal motivo, a cuñaxe destas moedas para as necesidades especiais do exército non lle resultaba rendible ao Goberno, o que levou á cancelación da súa cuñaxe.[29][30]

Estas "guineas militares" teñen un deseño propio para os seus reversos, cun escudo coroado no interior dunha liga na que se le o lema da Orde da Xarreteira de Inglaterra: HONI SOIT QUI MAL Y PENSE ("Deshonrado sexa quen pense mal"). A lenda que rodea os reversos é BRITANNIARUM REX FIDEI DEFENSOR ("Rei dos Británicos, Defensor da Fe").[28][30][31]

Substitución pola libra editar

En 1816 levouse a cabo en Gran Bretaña un proceso de reorganización do seu sistema monetario logo da inestabilidade xerada nos anos anteriores pola Revolución Francesa e as guerras napoleónicas, que deu como resultado a substitución da guinea pola libra como unidade monetaria, manifestada na moeda polo soberano.[32][33][34]

Malia non existir a súa especie física, a denominación de "guinea" seguiu a utilizarse durante moito tempo para facer referencia a unha cantidade de vinte e un xilins (ou unha libra e 5 peniques, na moeda decimal). A guinea estaba investida dunha consideración aristocrática, polo que mesmo ata a a década de 1970, xa co sistema monetario decimalizado, se seguía a utilizar como unidade de conta para determinados orzamentos e honorarios profesionais, os prezos de terreos, as apostas de cabalos, as poxas de arte e incluso os electrodomésticos e todo o relacionado co luxo.[35] Isto sucedeu tamén en Australia, ata que este país decimalizou o seu sistema monetario en 1966, despois do cal a guinea pasou a representar un valor de dous dólares e dez centavos.

Moeda de dúas libras conmemorativa (2013) editar

En 2013, a Real Casa da Moeda (Royal Mint) emitiu unha moeda de dúas libra para conmemorar o 350º aniversario da primeira emisión da guinea, a primeira vez que no Reino Unido se utiliza unha moeda en lembranza da existencia doutra. A súa tiraxe é de pouco máis de tres millóns de exemplares.[36][37]

O anverso é obra de Ian Rank-Broadley e segue a tipoloxía común ás demais moedas bimetálicas de dúas libras, co busto da raíña Isabel II no centro e rodeado pola lenda ELIZABETH·II·DEI·GRA·REG·FID·DEF ·TWO POUNDS·. O reverso foi expresamente deseñado polo artista Anthony Smith e supón unha reinterpretación da "guinea da pa" de finais do século XVIII. No seu canto gravouse a cita do escritor Stephen Kemble (1758-1822): WHAT IS A GUINEA? ‘TIS A SPLENDID THING ("Que é unha guinea? É unha cousa espléndida").[36][37]

Notas editar

  1. Clayton, T. "Guinea". En Coins of England and Great Britain: "It has been dealt with here as the term guinea originally referred to the place in Africa from which much of the metal was obtained, rather than as a denomination. Its value fluctuated from the original 20 shillings, and it was not fixed at 21 shillings until late in 1717".
  2. "Guinea". No DRAG, no Portal das Palabras e en Digalego.
  3. 3,0 3,1 "The Gold Guinea". The Royal Mint.
  4. 4,0 4,1 "Guinea". En Alfaro Asins, C. et al. (2009). Diccionario de numismática. Ministerio de Cultura. Madrid. ISBN 978-84-8181-405-7
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Chisholm, H. ed. (1911).
  6. "¼ Guinea", "? Guinea", "½ Guinea", "1 Guinea", "2 Guineas" e "5 guineas". Numista.
  7. Stride, H. G. (1955).
  8. "Diary of Samuel Pepys/1667/June". Wikisource.
  9. Hatton, T. (1773).
  10. Homren, W. (2014). "The Royal African Company Mark". En The E-Sylum. Vol. 17. Nº 37. Setembro.
  11. 11,0 11,1 11,2 Venable, S. L. (2011). 0Roettier%22&f=false Páxina 145.
  12. Margolin, S. (2010). "Guineas". En Rice, K. S.; Katz-Hyman, M. B. (eds.). World of a Slave: Encyclopedia of the Material Life of Slaves in the United States. ABC-CLIO. Páxina 259. ISBN 9780313349430. "The coins were named because much of the gold used to produce them came from the Gold or 'Guinea' Coast of West Africa and was provided by the Royal African Company, which had been granted a monopoly of the Africa trade from 1672 until 1698. Coins produced from African gold bore the company's distinctive emblem below the monarch's head: an elephant or elephant and a castellated howdah, an ornate canopied seat used for riding on elephants and camels".
  13. "Roettiers (Roettier, or Rotier), John (or Jan)". En Forrer, L. (1912). Biographical dictionary of medallists [...]. Vol. 5. Spink & Son. Londres. Páxinas 161-173.
  14. "Roettiers, Roettier, or Rotier, John (1631-1703)". En Warwik, W. W. (1885-1900). Dictionary of National Biography. Vol. 49.
  15. 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 15,5 Cuhaj, G. S.; Michael, T. (2014). "Great Britain".
  16. Schöpe, B. (2010). "A Glorious Revolution". En Coins Weekly. 10 de xuño.
  17. "Croker, John (1670-1741)". En Warwik, W. W. (1885-1900). Dictionary of National Biography. Vol. 49.
  18. "Emisións da Raíña Ana de Inglaterra". En Pita Fernández, Ricardo Luís (1999). Numismática galega. A moeda en Galicia e Galicia na moeda. Santiago de Compostela. Páxinas 173-176. ISBN 84-605-9958-2
  19. "VIGO gold 5 guineas sets record for any British coin". En World Coins. 1 de febreiro de 2019.
  20. "As moedas de Vigo de cinco guineas que contou Newton". En La Voz de Galicia. 20 de a gosto de 2018.
  21. Dos monedas de ´Vigo´, adjudicadas por más de un millón de euros en Londres”. En Faro de Vigo. 16 de xaneiro de 2019.
  22. Texto da Lei da Unión de 1707. En Wikisource.
  23. 23,00 23,01 23,02 23,03 23,04 23,05 23,06 23,07 23,08 23,09 23,10 Cu haj, G. S.; Michael, T. (2013). "Great Britain".
  24. Kindleberger, C. P. (1993). A financial history of western Europe. Oxford University Press. Páxinas M1 60-63. ISBN 0-19-507738-5
  25. Newton, I. (1717). Treasury Papers. Vol. CCVIII. 43. Mint Office.
  26. "George II Five Guinea EIC". The Royal Mint.
  27. Chard, J. (2018). "'Lima' issues 1745-1746". En Chards. 3 de decembro.
  28. 28,0 28,1 28,2 Michael, T. (2015). "Great Britain".
  29. 29,0 29,1 Cobbett, W. (1846). Paper against gold, or, the mystery of the Bank of England. 1846
  30. 30,0 30,1 "Coin - 1 Guinea, George III, Great Britain, 1813 Arquivado 16 de xaneiro de 2020 en Wayback Machine.". Museums Victoria Collections.
  31. "1 Military Guinea, England, 1813". Colección Numismática Nacional dos EEUU (Instituto Smithsoniano).
  32. "Currency Reform In England And The Act Of 1816". En Scott, W. A. Money and Banking. Rimbault Press. ISBN 978-1406738575
  33. Clancy, K. (1999). The recoinage and exchange of 1816-17 Arquivado 15 de xaneiro de 2020 en Wayback Machine.. Tese de doutoramento. University of Leeds.
  34. Challis, C. E. (1992). [https://books.google.es/books?id=Zz89AAAAIAAJ&pg=PR4&dq=A+New+history+of+the+Royal+Mint.+Christopher+Edgar+Challis&hl=gl&sa=X&ved=0ahUKEwj4yP-cj4XnAhU3AGMBHW3mCzQQ6AEIJzA A#v=onepage&q=A%20New%20history%20of%20the%20Royal%20Mint.%20Christopher%20Edgar%20Challis&f=false A new history of the Royal Mint]. Cambridge University Press. ISBN 0521240263
  35. Clayton, T. "The Change to Decimal Coinage". En Coins of England and Great Britain: "The term guinea was (and is) used for 21 shillings (£1.05), especially in horse racing and by auction houses, although no coin of that value has been issued since 1813".
  36. 36,0 36,1 "2 Pounds - Elizabeth II 4th portrait; Golden Guinea". Numista.
  37. 37,0 37,1 "2013 Anniversary of the Guinea £2. Celebrating the 350th Anniversary of the Guinea Arquivado 15 de xaneiro de 2020 en Wayback Machine.". The Royal Mint.

Véxase tamén editar

Outros artigos editar

Bibliografía editar

Ligazóns externas editar