Fernando Rodríguez de Castro

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Fernando Ruiz de Castro (homónimos).

Fernando Rodríguez de Castro ou Fernando Ruiz de Castro, nado no 1280 e finado en Monforte de Lemos no 1304 ou 1305, foi un nobre galego da casa de Castro. Señor de Lemos e Sarria e de Cabreira e Ribeira e desempeñou os cargos de Adiantado maior de Galicia, pertegueiro maior de Santiago e comendeiro da Igrexa de Lugo.

Fernando Rodríguez de Castro
Señor de Lemos e Sarria,
Escudo da casa de Castro.
Outros títulos	Señor de Cabreira e Ribeira
Falecemento	1304 ou 1305 Monforte de Lemos
Herdeiro	Pedro Fernández de Castro
Cónxuxe/s	Violante Sánchez de Castela
Descendencia	Véxase Descendencia
Casa real	Casa de Castro
Proxenitores	Esteban Fernández de Castro Aldonza Rodríguez de León
Na rede

Orixes familiares

Fernando Rodríguez de Castro foi fillo de Estevo Fernández de Castro e de Aldonza Rodríguez de León. Por parte paterna era neto de Fernando Gutiérrez de Castro, alférez do rei Afonso IX de León, e de Emilia Íñiguez de Mendoza, e por parte materna era neto de Rodrigo Alfonso de León, fillo de Afonso IX de León, e de Inés Rodríguez de Cabrera.

Traxectoria

Vista xeral do castelo de Monforte de Lemos.

Castelo de Ucero.

Fernando Rodríguez de Castro naceu en 1280. O seu pai foi señor de Lemos e Sarria, adiantado e meiriño maior de Galicia e pertegueiro maior de Santiago. Algúns autores sinalaron equivocamente que en 1285 Fernando Rodríguez de Castro contraeu matrimonio con Violante Sánchez de Castela, filla ilexítima do rei Sancho IV de Castela e de María de Meneses, pero o historiador Luis de Salazar y Castro demostrou que o matrimonio se celebrou en 1293, segundo se deduce dun documento outorgado en Layosa o día 17 de abril dese mesmo ano por Fernando Rodríguez de Castro, no que revalidou a carta de arras que o seu pai, Estevo Fernández de Castro, outorgara en 1291 en nome do seu fillo por ser aquel menor de idade.

En devandita carta de arras, Estevo Fernández de Castro cedeu ao seu nora Violante a vila e o castelo de Villamartín de Valdeorras, situados na provincia de Ourense, e os cotos de Arcos da Condesas, Sauceda, Valladares, Gullaes, Noguera, Caldelas e Pías, que estaban situados en terras de Santiago de Compostela e Turonio, e aos que se sumaron os estados de Ucero e de Traspinedo, no Val do Esgueva, que Violante Sánchez herdou da súa nai, e outras posesións que herdou da mesma en Burgos, Sahagún e Villafamor. E á morte do seu pai, ocorrida logo de xuño de 1291, Fernando Rodríguez de Castro herdou as súas posesións e pasou a ser o nobre galego máis poderoso durante os reinados de Sancho IV e Fernando IV.

Durante o reinado do seu sogro, Sancho IV, apoiou a este último e combateu contra os infantes de la Cerda, aínda que en 1296, durante a minoría de idade de Fernando IV de Castela, suscitou numerosas demandas á raíña María de Molina e, debido á negativa desta a concederllas, abandonou a Corte e rompeu os seus vínculos vasaláticos co monarca. Retirouse entón a Galicia, acompañado por Xoán Afonso de Alburquerque, e comezou a apoiar as pretensións do infante Xoán Afonso de Borgoña, aspirante ao trono castelán. En 1298 suscitou novas reclamacións á raíña María de Molina, e posteriormente levantouse en armas contra Fernando IV de Castela.

Na Crónica de Fernando IV consta que en 1304 o infante Felipe de Castela, irmán de Fernando IV, cercou a vila de Monforte de Lemos por orde do seu irmán o rei, malia que aínda era un neno, xa que soamente tiña uns doce anos de idade. E cando Fernando Rodríguez de Castro foi informado de que o infante Felipe cercara a súa vila de Monforte de Lemos, acudiu coas súas mesnadas a socorrela, aínda que os acompañantes e conselleiros do infante Felipe intentaron persuadir a Fernando Rodríguez de Castro para que depuxese a súa actitude e aceptase chegar a un acordo de paz coa súa cuñado o infante, xa que este era medio irmán da súa esposa Violante Sánchez de Castela. Porén, non alcanzaron ningún acordo e tivo lugar unha batalla na que perdeu a vida Fernando Rodríguez de Castro Porén, outros historiadores como Antonio López Ferreiro argumentaron que en realidade o cerco de Lemos e a morte de Fernando Rodríguez de Castro deberon ocorrer en 1305, baseándose no testamento que este outorgou o día 17 de decembro de 1305 e que foi consignado no Tombo B da catedral de Santiago de Compostela.

Trala morte de Fernando Rodríguez de Castro os seus bens foron confiscados por Fernando IV e entregados no seu maior parte ao medio irmán de Violante, o infante Felipe, que pasou a ser, entre outras cousas, señor de Lemos e Sarria, pertegueiro maior de Santiago, adiantado maior de Galicia e comendeiro da Igrexa de Lugo.

Matrimonio e descendencia

Froito do seu matrimonio con Violante Sánchez de Castela, filla ilexítima de Sancho IV de Castela, naceron dous fillos:

• Pedro Fernández de Castro (m. 1343). Señor de Lemos, Monforte e Sarria.
• Xoana Fernández de Castro.

Véxase tamén

Bibliografía

• Benavides, Antonio (1860). Memorias de Don Fernando IV de Castilla. Tomo I (1ª ed.). Madrid: Imprenta de Don José Rodríguez. OCLC 3852430. 
• Echániz Sans, María (1993). El monasterio femenino de Sancti Spíritus de Salamanca: colección diplomática (1268-1400). Volumen 19 de Textos medievales / Universidad de Salamanca (1ª ed.). Salamanca: Ediciones Universidad de Salamanca. ISBN 84-7481-748-X. 
• González López, Emilio (1963). La insumisión gallega, mártires y rebeldes. Galicia y Portugal en la Baja Edad media (siglos XIV y XV) (PDF). Colección Idacio (1ª ed.). Buenos Aires: Editorial Citania. OCLC 12361225. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 25 de febreiro de 2014. Consultado o 06 de xaneiro de 2016. 
• López Ferreiro, Antonio (1902). Historia de la Santa A. M. Iglesia de Santiago de Compostela. Tomo V. Santiago de Compostela: Impresión y encuadernación del Seminario Conciliar Central. OCLC 682842812. 
• Moxo, Salvador de; VV.AA. (1969). "De la nobleza vieja a la nobleza nueva. La transformación nobiliaria castellana en la Baja Edad Media". En Instituto Jerónimo Zurita. Estudios sobre la sociedad castellana en la Baja Edad Media. Cuadernos de Historia: Anexos de la Revista Hispania Volumen 3 (1ª ed.). Madrid: Consejo Superior de Investigaciones Científicas, CSIC. pp. 1–211. OCLC 462164146. 
• Pardo de Guevara y Valdés, Eduardo (2000a). Los señores de Galicia: tenentes y condes de Lemos en la Edad Media (Tomo I). Edición preparada por el Instituto de Estudios Gallegos «Padre Sarmiento» (CSIC) (1ª ed.). Fundación Pedro Barrié de la Maza. ISBN 84-89748-72-1. 
• Salazar y Acha, Jaime de (2000). Centro de Estudios Políticos y Constitucionales, ed. La casa del Rey de Castilla y León en la Edad Media. Colección Historia de la Sociedad Política, dirigida por Bartolomé Clavero Salvador (1ª ed.). Madrid: Rumagraf S.A. ISBN 978-84-259-1128-6. 
• Sotto Mayor Pizarro, José Augusto de (1987). Os Patronos do Mosteiro de Grijo (Evolução e Estrutura da Familia Nobre - Séculos XI a XIV) (en portugués). Tesis doctoral. Porto. ISBN 978-0883-1886-37. 

Outros artigos

• Pertegueiro maior de Santiago

Ligazóns externas

• Xenealoxía de Fernando Rodríguez de Castro (en inglés).

Predecesor: Estevo Fernández de Castro	Señor de Lemos e Sarria c.1291 - c.1305	Sucesor: Felipe de Castela
Predecesor: Estevo Fernández de Castro	Pertegueiro maior de Santiago 1295 - c.1305	Sucesor: Felipe de Castela