Das Kunstwerk im Zeitalter seiner technischen Reproduzierbarkeit

Das Kunstwerk im Zeitalter seiner technischen Reproduzierbarkeit (en galego, A obra de arte na era da súa reprodutibilidade técnica) foi un ensaio publicado por primeira vez en 1936 e máis tarde reeditado en 1955, do crítico cultural, filósofo e sociólogo Walter Benjamin, quen influíu nas áreas de Estudos Culturais, influencia dos medios, teoría da arquitectura e historia da arte. O ensaio produciuse nun esforzo por describir unha teoría materialista da arte, que sería "útil para formular as demandas revolucionarias na política artística". Argumentou que, en ausencia de calquera valor ritual tradicional, a arte na época da reprodución mecánica basearíase inherentemente na práctica da política. Para iso, o autor reflexionou sobre como a reprodutibilidade técnica provocou unha deterioración da "aura", que estaría ligada ao aquí e agora da obra de arte; a partir da chegada de tal reprodutibilidade técnica, o obxecto artístico acaba perdendo a súa "singularidade", "singularidade" e "autenticidade", e o seu valor de culto vese drasticamente alterado grazas á tecnoloxía industrial imperante. Neste escenario, ábrense as portas ao valor da exposición, onde o fundamental é distribuír copias e gañar cartos coa distribución da arte.

Arte: reflexións ao longo da historia

A arte está ligada a manifestacións estéticas que proveñen das percepcións, emocións e ideas dos artistas. É extremadamente difícil, quizais incluso impracticábel, establecer unha definición de arte. Diferentes teóricos fixeron este intento ao longo da historia, pero atopáronse coa dependencia da arte dunha enorme profusión de circunstancias que a impregnan, xa sexan históricas, sociais, políticas, xeográficas, lingüísticas, económicas, etc. Polo tanto, chégase á conclusión de que a definición de arte varía segundo o tempo e a cultura.

Aínda que estas variacións sexan o foco de varios teóricos do tema até os días de hoxe, as características da produción artística e a súa colocación en diferentes contextos históricos e culturais tamén son preocupacións dalgúns destes estudosos. Walter Benjamin, por exemplo, procuraba entender de que modo a produción artística foi afectada pola chegada da reprodutibilidade técnica das formas simbólicas, especialmente a partir da entrada do proceso industrial nesa produción. Benjamin afirma que, en principio, aínda que a reprodutibilidade técnica cambiou as condicións de produción / reprodución nos dominios da cultura, a obra de arte sempre foi reproducíbel. Non obstante, á hora de reconstruír a historia da arte considéranse dous aspectos: o "valor de culto" e o "valor de exposición" da obra de arte.

Para o autor, “a produción artística comeza con imaxes ao servizo da maxia. O importante, nestas imaxes, é que existan, non que se vexan". Noutras palabras, en relación co "valor culto", a importancia dunha obra de arte baseábase na súa función ritual, antes máxica e logo relixiosa e, polo tanto, ligada á singularidade das obras de arte. Desde a chegada á reprodutibilidade técnica das formas simbólicas, estas obras acaban emancipándose da súa función ritual e, polo tanto, da súa existencia única, a súa "aura", e pasan a ser exhibidas e a estaren dispoñíbeis, alcanzando unha enorme escala de exposición.

Benjamin sinala a aparición da fotografía como o momento en que o valor de culto das obras de arte comeza a recuar. Non obstante, cómpre sinalar que, ao mesmo tempo, é na fotografía que este valor aínda pode atopar algún remanente, xa que as fotografías de rostros humanos poden chegar a afectar a aqueles que terían algunha conexión con quen está retratado nesas fotografías, traéndolles unha saudade ou un anceio que podería estar relacionado co valor do culto.

O "valor de culto", entón, dá paso ao "valor de exposición": se antes a produción artística estaba ao servizo do ritual, baseada en técnicas de reprodución en serie, a súa exposición dá lugar a unha necesidade crecente de maior dispoñibilidade de obras de arte. Este cambio de valores, polo tanto, leva a unha verdadeira "refuncionalización" da arte.

Aura da obra de arte: o aquí e o agora

A cámara fotográfica, un fito importante na era da reprodutibilidade técnica.

O concepto de aura, apropiado por Benjamin, defínese como "unha figura singular, composta de elementos espaciais e temporais: a aparición única dunha cousa distante por moi preto que ela estea". Este concepto comprende basicamente tres nocións relativas á obra de arte: orixinalidade, autenticidade e singularidade, que se corresponden con certos principios. En relación co principio de "aquí e agora", "hic et nunc", considérase a presenza física e o lugar de orixe que garanten a singularidade da obra de arte, que tamén se relaciona coa súa duración material, a súa inserción na tradición e o seu testemuño histórico. Tamén está directamente ligada a unha idea relixiosa de aura, dando á obra de arte o carácter dun obxecto a ser adorado ou un obxecto de culto. Noutras palabras, o concepto de aura refírese basicamente a unha existencia única da obra de arte; polo tanto, conclúese que non existe nunha reprodución.

Walter Benjamin, cando presenta a discusión entre as obras de arte e os efectos que a reprodutibilidade técnica ten sobre elas, busca analizar a entrada do proceso industrial na produción artística; relacionado con esa produción, este proceso industrial está relacionado con innovacións técnicas nos medios de comunicación, que permitiron unha expansión da información producida a grande escala. Ao facer consideracións sobre a obra de arte, Benjamin afirma que sempre foi obxecto de imitación e, polo tanto, reproducíbel pero, coa chegada da reprodutibilidade técnica, o proceso de "imitación" - ou reprodución - dunha obra de arte foi extremadamente acelerado e mellorado, chegando á posibilidade de crear copias case perfectas desta obra.

Cámara cinematográfica "Kino-eye" moi empregada polos cineastas soviéticos.

Co advento da fotografía e o cine no século XIX, xurdiu a grande escala a capacidade de reproducir imaxes e proxectalas e / ou difundilas, para toda unha comunidade de persoas, facendo que a reprodutibilidade técnica das formas simbólicas gañase unha proporción aínda maior. A partir desta reprodutibilidade en serie e en masa, foi posible chegar a unha parte maior da poboación, creando unha integración entre os medios de comunicación e a sociedade. Non obstante, ademais desta posibilidade de integración, tamén xorden problemas relacionados coa "aura" da obra de arte. Ao estimular esta "copia do real" a niveis tremendos, eses medios acabaron converténdose na principal causa da perda da "aura" da obra de arte, que, polo tanto, se converte en algo común e xa non é algo único, digno dun pedestal.

"Das Kunstwerk im Zeitalter seiner technischen Reproduzierbarkeit"

Walter Benjamin non adopta un pensamento pesimista sobre o feito, senón unha postura de observador e o seu principal propósito é estudar as transformacións que está a pasar a sociedade a principios do século XX. Tales transformacións son o resultado dunha serie de cambios socioeconómicos, políticos e culturais que Europa experimentou no século XIX, onde a produción capitalista xunto co apoxeo do liberalismo máis as transformacións tecnolóxicas abriron as posibilidades para a aparición ou desenvolvemento de determinados medios de comunicación. Estes medios técnicos servirían máis tarde como expoñentes do mundo da arte, como o cine e a fotografía. Ambos desenvolveron as súas propias características ao longo dos seus procesos inventivos que abarcan o mundo comunicativo e o mundo da arte. Non obstante, Benjamin aborda no seu ensaio precisamente a veracidade do cine e a fotografía sendo considerados como obras de arte, xa que son o resultado dunha mentalidade capitalista en alza. Benjamin fai unha comparación entre teatro e cinema, fotografía e pintura, de como se distorsionou a aura ao longo dos anos e como se perdeu a existencia parasitaria no ritual coa ideoloxía burguesa.

Análise da imaxe cinematográfica

Benjamin establece, con A obra de arte na era da reprodución mecánica, unha análise do cine e das imaxes que permite ver. Para el, o actor de cine perde a súa aura, o seu corpo é coma se fose utilizado polo aparello cinematográfico, e tórnase só unha imaxe sometida á mirada do público ou, segundo o define Rudolf Arnheim, citado por Benjamin, nun simple accesorio.

A Benjamin interésalle o xeito en que o espectador percibe a imaxe cinematográfica: para el, o espectador está hipnotizado ante esta imaxe que ofrece unha representación do real. Ao mesmo tempo, esta imaxe permítelle acceder a unha nova forma de percibir o mundo, un espazo ao que o espectador non era consciente de pertencer.

A aura desaparece coa reprodución técnica, pero é, ao mesmo tempo, a aparición desta que mostra a ausencia desta aura, que a revela; como di Bruno Tackels: "A aura non existe antes da reprodución, que sería como o momento da súa destrución. A aura en realidade só toma forma ... co seu esgotamento, provocado polo inevitábel desenvolvemento das técnicas de reprodución. É no momento en que o reproducíbel invade o campo anteriormente ocupado pola aura, no momento da súa destrución radical, cando a aura pode facerse visíbel aos ollos modernos. "

O cine, arte de masas, ten unha dimensión política e social

Benjamin non ten nostalxia do declive da aura, para el esta perda está na orixe mesma da creación da obra de arte. As obras que aínda dependen desta noción de aura están realmente ligadas ao fascismo ou a algunha outra forma de dominación que promova a estetización da política. A idea de Benjamin é que, en todas as épocas, a arte nunca foi autónoma e sempre estivo baixo o control de valores externos, como os da relixión; a aura da obra de arte, de feito, nunca existiu e non é máis que a "intromisión dunha forza esóxena decidida a penetrar no campo da arte para someter mellor o mundo". A perda da aura non significa a desaparición da obra de arte senón, pola contra, a súa verdadeira existencia.

Para Benjamin, a aparición do cine cambiou o comportamento do espectador cara á arte. Os espectadores xa non están en pasividade e retirada, as masas fanse activas, participan na arte e no seu funcionamento. É o xurdimento das masas, provindo das técnicas de reprodución, o que fai posible a transformación da arte e o xeito de percibila. Segundo Benjamin, o fenómeno das masas e a gran cantidade de obras de arte permiten á arte liberarse de todo poder fascista e de toda alienación das masas.

Pero, entón, con esta teoría desenvolvida por Benjamin, cabe preguntar se a apropiación da arte por parte das masas non leva a transformar a obra de arte en mercadoría e fetiche. Así, para o filósofo Theodor Adorno, estas novas formas artísticas liberan sen dúbida a obra de arte do dominio político e relixioso, pero o uso que as masas fan da arte desencadea, ao mesmo tempo, o seu fin a través dun proceso de mercantilización.

Véxase tamén

Bibliografía

• Arnheim, Rudolf (1932). Film als Kunst (en alemán). Berlín: Ernst Rowohlt Verlag. 
• Elliott, Brian (2011). Benjamin for Architects (en inglés). Londres: Routledge. ISBN 9780415558150. 

Outros artigos

• Walter Benjamin
• Theodor Adorno
• Max Horkheimer
• Escola de Frankfurt
• Aura

Ligazóns externas

• Das Kunstwerk im Zeitalter seiner technischen Reproduzierbarkeit (en portugués)
• Texto orixinal completo "Das Kunstwerk im Zeitalter seiner technischen Reproduzierbarkeit" (en alemán)
• [1]Das Kunstwerk im Zeitalter seiner technischen Reproduzierbarkeit (en inglés)
• Zeitschrift für Sozialforschung (1932-1941) - Arquivado 17 de xullo de 2021 en Wayback Machine. (en alemán)
• http://www.revistas.ufg.br/index.php/fef/article/view/130/1487 (en portugués)
• Walter Benjamin e o concepto da posmodernidade (en inglés)