Compás (debuxo)

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Compás.

Un compás é un instrumento de debuxo técnico que se pode utilizar para realizar círculos ou arcos. Tamén se pode utilizar como unha ferramenta para medir distancias, en particular nos mapas. Os compases empréganse en matemáticas, para debuxo, navegación e outros fins.

Debuxando un círculo cun compás.

Os compases fabrícanse xeralmente de metal, e constan de dúas partes unidas por un gonzo, palmela ou bisagra que se pode axustar. Normalmente, unha parte ten unha punta no seu extremo, e a outra un lapis ou, ás veces, un bolígrafo. Os círculos poden facerse apertando a punta do compás no papel, apoiando o lapis no papel e movéndoo ao redor mentres se mantén a bisagra coa mesma apertura. O raio do círculo pode axustarse cambiando a apertura da bisagra.

As distancias pódense medir nun mapa utilizando compases con dúas puntas. A bisagra axústase de tal maneira que a distancia entre as puntas no mapa representa unha certa distancia na realidade, e medindo cantas veces o compás se axusta entre dous puntos no mapa pódese medir a distancia entre ditos.

En cantería e escultura utilízase un compás de canteiro para copiar as dimensións dunha escultura ou dunha pedra tallada e poder reproducila. Existen tanto compases para copiar dimensións exteriores como para copiar dimensións interiores.

Etimoloxía

Púidose tomar dunha forma francesa ou derivar do verbo compasar, formado a partir de paso, do latín passus, -us.

Clasificación por deseño

Un compás sempre ten unha punta que corresponde ao centro do círculo e a outra ten xa sexa un lapis ou outra punta (en tal caso dise que é de "punta seca"). O lapis pode debuxar circunferencias ou arcos. Tamén pode utilizarse para marcar un círculo, un arco o unha lonxitude sobre unha superficie dalgún material, como por exemplo metal. Esta clase de compases son utilizados xeralmente para mecanizado ou por carpinteiros, picapedreiros etc. ou para coñecer unha distancia.

• 
  Compás con lapis. Este compás sempre ten unha extensión.
• 
  Compás portalapis. Este permite adaptar distintos lapis. Aquí aparece cun para debuxar.
• 
  Compás de puntas secas.
• 
  Compases de canteiro para copiar dimensións exteriores.

• Compás de bisagra: É o compás máis simple. Componse de dous brazos articulados por unha bisagra. Ás veces está equipado cunha zona para manter o brazo na súa posición cun parafuso. Dependendo do tamaño do sector, pódese chamar compás de 1.4 círculo.
• Compás de resorte: A articulación do compás está equipada cun resorte que move os dous brazos. O compás axústase cun parafuso e unha perilla que permite mantelo nunha posición determinada. A precisión é mellor que a do compás de articulación. Tamén se chama compás balaústre.

• 
  Compás de sector.
• 
  Compás de resorte moderno con lapis.
• 
  Compás de resorte. Ilustración do século XIX.

O compás como símbolo

O compás tamén se utiliza con frecuencia como símbolo de precisión e das ciencias exactas. Como tal, podémolo encontrar en logotipos e símbolos como a escuadra e o compás da francmasonería e en varios símbolos de computadoras.

• 
  Orde de Free Gardeners (Escocia).
• 
  Na Idade Media, representábase co compás o acto da creación de Deus.
• 
  Un compás de computadora, utilizado como símbolo de deseño preciso de aplicacións.
• 
  Un compás no escudo de armas de Alemaña do Leste (República Democrática Alemaña).