Comandanta Ramona
A Comandanta Ramona, nada en 1959 no estado mexicano de Chiapas e finada o 6 de xaneiro de 2006 en San Cristóbal de Las Casas, foi unha muller indíxena tzotzil e comandante do Exército Zapatista de Liberación Nacional de Chiapas, México, que finou o 6 de xaneiro de 2006 por causa de cancro no ril. O termo "comandanta" era o nome do seu cargo no EZLN, para referirse a ela en particular. Foi unha das figuras públicas máis importantes da primeira etapa do levantamento zapatista e central para o Movemento de mulleres zapatistas.
  | |
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | 1959 Chiapas, México |
| Morte | 6 de xaneiro de 2006 (46/47 anos) San Cristóbal de las Casas, México, preto do lugar |
| Causa da morte | Morte natural (Insuficiencia renal e tuberculose ) |
| Datos persoais | |
| País de nacionalidade | México |
| Actividade | |
| Ocupación | política , revolucionario |
| Período de actividade | 1994 - |
| Carreira militar | |
| Lealdade | Exército Zapatista de Liberación Nacional |
| Rama militar | Exército Zapatista de Liberación Nacional |
Foi unha das representantes máis destacadas do EZLN durante os primeiros anos de vida pública do movemento. O grupo musical Quetzal dos Ánxeles gravou o tema Todos somos Ramona na súa honra.
Traxectoria editar
Nada en 1959 nunha comunidade tzotzil dos altos de Chiapas chamada San Andrés Sacamch’en de Los Pobres, Ramona foi unha das sete comandantas encargadas de dirixir o exército, previo ao seu involucramento co EZLN.
Participación no EZLN - Comité Clandestino Revolucionario Indíxena CCRI editar
Ramona participou durante máis de vinte anos no EZLN, o seu labor de defensa dos dereitos das mulleres indíxenas[1] á saúde, a educación e o pagamento xusto polo traballo artesanal, fixérona célebre nas comunidades dos altos de Chiapas. Traballou en profundidade no CCRI planeando o levantamento do 1 de xaneiro de 1994, formou parte activa da toma de San Cristóbal de las Casas.
Lei Revolucionaria de mulleres editar
Un ano antes do levantamento armado, a Comandanta Ramona e a Maior Ana María realizaron unha consulta[2] a mulleres habitantes das comunidades baixo o control do EZLN, a información que obtiveron cristalizaría na Lei Revolucionaria de mulleres.[3]
A lei aprobouse polas comunidades indíxenas o 8 de marzo de 1993 e foi publicada xunto coa Primeira Declaración da Selva Lacandona, a súa función é garantir os dereitos reprodutivos, educativos, políticos e laborais das mulleres.
Participación nas negociacións con Ernesto Zedillo editar
O 21 de febreiro de 1994 comezaron oficialmente as negociacións entre o EZLN e o goberno do, daquela presidente, Ernesto Zedillo. Ramona formou parte dos Diálogos de Catedral[4] en San Cristóbal.
Case un ano despois, o 9 de febreiro de 1995, Zedillo ordenou unha avanzada militar contra as comunidades zapatistas, rompendo a tregua estabelecida como parte das negociacións e cercando as milicias indíxenas na selva. O 9 de outubro a Comandanta Ramona rompeu o cerco para dirixirse á Cidade de México onde participaría na Convención Nacional Indíxena.[5] Foi a primeira viaxe fóra de Chiapas que realizaba un membro do EZLN e a súa aparición pública foi aclamada por milleiros de persoas na Praza da Constitución da Cidade de México.
Trasplante de ril e diagnóstico de cancro editar
Durante 1996 Ramona foi diagnosticada cun fallo renal causado por cancro, e a súa saúde era precaria durante gran parte das negociacións. Na súa viaxe á Cidade de México recibiu un transplante de ril grazas a unha doazón do seu irmán, a pesar do seu delicado estado de saúde logrou recuperarse e continuar participando activamente como representante pública do EZLN.
Última aparición pública e falecemento editar
A última vez que apareceu en público foi durante as reunións preparatorias de La Otra Campaña, o 16 de setembro do 2005, no Caracol de La Garrucha. Daquela xa fora operada e a súa saúde estaba moi deteriorada. Nove anos despois do transplante regresou o cancro dun xeito máis agresivo.
O 6 de xaneiro de 2006, o Subcomandante Marcos anunciou o falecemento da Comandanta Ramona durante un evento parte da Otra Campaña, sinalou que morreu de camiño a San Cristóbal. Con motivo da súa morte, o Subcomandante Marcos suspendeu as actividades de "La Otra Campaña" durante varios días para estar presente no servizo funerario de Ramona, na zona selva do estado.
Notas editar
- ↑ Padierna Jiménez, María del Pilar (2013-12). "Mujeres Zapatistas: la inclusión de las demandas de género". Argumentos (México, D.F.) (en castelán) 26 (73): 133–142. ISSN 0187-5795.
- ↑ "El zapatismo y el movimiento de mujeres indígenas en México" (PDF).
- ↑ Ley Revolucionaria de Mujeres
- ↑ "Diálogos de Catedral". Arquivado dende o orixinal o 05 de decembro de 2018. Consultado o 13 de marzo de 2020.
- ↑ "Convención Nacional Indígena". Arquivado dende o orixinal o 06 de xullo de 2016. Consultado o 13 de marzo de 2020.