Wikipedia

Cangrexo común

especie de cangrexo

O cangrexo común, ou cangrexo verde,[2] ou simplemente cangrexo,[3][4] Carcinus maenas (Linnaeus, 1758), é unha especie de crustáceo decápodo braquiúro da familia dos portúnidos.

Cangrexo común
Carcinus maenas
Clasificación científica
Reino: Animalia
Filo: Arthropoda
Subfilo: Crustacea
Clase: Malacostraca
Orde: Decapoda
Infraorde: Brachyura
Superfamilia: Portunoidea
Familia: Portunidae
Xénero: Carcinus
Especie: C. maenas
Nome binomial
Carcinus maenas
(Linnaeus, 1758) [1]
Distribución mundial do cangrexo común: área natural (azul), zonas invadidas (vermello), zonas que potencialmente pode invadir (verde) e lugares onde a invasión foi abortada (negro)
Distribución mundial do cangrexo común:
área natural (azul), zonas invadidas (vermello), zonas que potencialmente pode invadir (verde) e lugares onde a invasión foi abortada (negro)

Distribución mundial do cangrexo común:
área natural (azul), zonas invadidas (vermello), zonas que potencialmente pode invadir (verde) e lugares onde a invasión foi abortada (negro)
Sinonimia
Véxase o texto

Esta especie, nativa das costas da zona nordeste do océano Atlántico (desde Islandia e Noruega até Mauritania) e o mar Báltico, colonizou hábitats semellantes en Australia, Suráfrica, Suramérica e as costas atlánticas e do océano Pacífico de Norteamérica, estando catalogada entre as 100 especies invasoras máis daniñas.[5]

Taxonomía editar

A especie foi descrita en 1758 por Linneo,[6] baixo o nome de Cancer maenas.[7]

Ao longo da historia foi coñecida polo sinónimos seguintes:[7]

  • Cancer granarius Herbst, 1783
  • Cancer granulatus Say, 1817
  • Cancer maenas Linnaeus, 1758 (basónimo)
  • Cancer pygmeus Fabricius, 1787
  • Cancer rhomboidalis Montagu, 1804
  • Cancer viridis Herbst, 1783
  • Carcinus granulatus Smith, 1857
  • Carcinus moenas (Linnaeus, 1758) (impropio)
  • Megalopa montagui Leach, 1817

Nomes galegos editar

En Galicia, a profesora Mª C. Ríos Panisse recolle, no seu monumental Inventario,[3] os nomes de:

  • cangrexo en 18 localidades,
  • canghrexo en 11 máis,
  • cancrexo en 8 portos (totalizando así 37 lugares para cangrexo).

Outros nomes recollidos por Ríos Panisse en diversos lugares son (entre parénteses, nº de citas): anacra (2), cancarexa (1), candrexa (2), candrexo (1), cangrexo da pedra (1), canghrexa (1), canghrexo do rei (1), canghrexo ghallegho (1), carangueixo (1), caranguexo (7), caranquexa (1), caranquexo (2), cranghexo (1), ghabato (1), ghaiba (2), lánguicho (1), nácara (1), nacra (2), vaca mona (1), xacra (1) e zampeña (1).

Rosa Ramonell, na súa Guía e mariscos de Galicia,[4] dálle a esta especie o nome principal de cangrexo, admitindo como sinónimos anacra, cangrexo, carangueixo, ghaiba e nacra.

Finalmente, Lahuerta e Vázquez, no seu Vocabulario, optan por cangrexo, admitindo como sinónimo cangrexo verde.[2]

Nomes vulgares noutras linguas editar

Noutros idiomas, segundo Lahuerta e Vázquez, a especie Carcinus maenas coñécese cos nomes seguintes:[2]

  • Castelán: Jaiba (Cangrejo) verde
  • Francés: crabe vert
  • Inglés: green crab
  • Portugués: caranguejo-verde

Anatomía editar

As pricnipais caracterísricas morfolóxicas do cangrexo común son:[4][8]

  • Corpo groso provisto de patas robustas.
  • Casca (cacho) de forma hexagonal e superficie finamente granular, duns 6 cm de longo e 9 cm de largo,[9] porén pode ser máis grande fóra da súa área natural de dispersión, chegando até 10,1 cm de anchura na Columbia Británica.[10] e coas diversas rexións ben delimitadas mediante sucos suaves, e sen estría transversais.
  • A fronte aparece algo proxectada cara a adiante, superando os ángulos orbitarios externos, e está provista de tres dentes romos entre os ollos; o bordo orbitario ten unha fisura na súa parte superior, e outra na inferior, pouco marcada.
  • As marxes anterolaterais do cacho son máis curtas que as posterolaterais, e están divididas en cinco dentes ben desenvolvidos, máis ben obtusos (incluíndo o orbitario externo), moderadamente anchos e dirixidos cara á adiante.
  • As marxes posterolaterais son case rectas, converxentes.
  • O artello basal das antenas son fixos; as anténulas repréganse transversalmente.
  • Os quelípodos son algo desiguais. A superficioie dorsal do carpo presenta unha quilla pouco notoria en forma de V invertido.
  • A cara dorsal do propodio ten dúas quillas lonxitudinais (a máis externa rematada usualmente nunha espiña curta e roma), mentres que a cara externa é lisa.
  • Os pereiópodos do segundo ao quinto par son lisos e moderadamente grosos; os do terceiro e o cuarto par son os máis longos; o quinto poar presenta o propodio aplanado e o dáctilo máis ou menos estiliforme e coas marxes sedosas.
  • O abdome do macho ten os segmentos 3º, 4º e 5º soldados, mentres que son libres na femia.
  • O primeiro pleópodo do macho é ancho ma metade proximal, e a distal é moito máis estreita e arqueada.
 
Un exemplar novo mostrando a súa cor máis común: a verde.

Coloración editar

A coloración de Carcinus maenas varía enormemente, desde unha cor maxenta até unha verde abrancazada. Esta variación ten unha compoñente xenética, pero débese en gran parte a factores ambientais locais.[11][12]

En particular, os individuos que se atrasan na écdise (muda) adquiren unha coloración máis avermellada. Os individuos vermellos son máis fortes e máis agresivos, e son menos tolerantes en situacións de tensión ambiental, como baixa salinidade ou hipoxia ambiental.[13]

Hábitat e ecoloxía editar

Carcinus maenas pode vivir sobre todo tipo de estratos: rochosos, areosos, lamacentos, tanto abrigados como batidos polas ondas, en zonas tipicamente mariñas ou en estuarios, e mesmo, temporalmente, en ambientes hipersalinos. Soporta, por tanto, grandes variacións de salinidade, e tamén condicións estresantes debidas a contaminación por efluentes industriais e urbanos.[8]

A especie realiza nestes medios desprazamentos e migracións complexas:[14]

  • migracións de marea: individuos grandes, especialmente os machos, cara á parte superior da preamar seguindo a marea. Descenden cara á baixamar coa marea. O xuvenís, as femias e algúns machos non participan ou participan pouco nestes movementos.[15][16]
  • migracións estacionais: en inverno os individuos grandes adoitan refuxiarse baixo o nivel do mar na baixamar. Regresan á zona intermareal en primavera e durante o verán.
  • migración ligada á reprodución: nos estuarios as femias ovadas migran cara ao mar.[17]

Outros movementos poden estar ligados á muda, á idade etc. Na zona infralitoral, Carcinus amenas acantóase a profundidades de menos de 10 m, aínda que se poden encontrar en fondos de até 200 m.[18]

O cangrexos "verdes" presentan unha resistencia superior á dos "vermellos" ante as variacións dos parámetros do medio (especialmente á salinidade) e da contaminación. Así, encóntranse adoito en estuarios, mentres que os cangrexos vermellos son específicos de ambientes máis francamente mariños.[12][19].

A pesar do seu pequeno tamaño e ao seu débil medio de locomoción, as larvas e as poslarvas (megalopas) realizan desprazamentos de grande amplitude en mar aberto. Logran situarse en diferentes alturas na columna de auga e así aproveitar as correntes que as afastan da costa ou as acercan. Estes cambios no nivel (migracións verticais) requiren soamente desprazamentos duns poucos metros.

As larvas zoea I efectúan unha migración vertical ascendente na columna de auga durante a marea (marea descendente) e deste xeito afástanse da costa e dispérsanse.[20] Pola contra, as megalopas (poslarvas) son abundantes na superficie cerca da orela, no momento do abalo (subida da marea), particularmente na noite. Ademais estas megalopas están daquela na fase final do seu estadio. Poden entón instalarse no fondo, nas partes altas da preamar, e mudar rapidamente ao estado de xuvenís (estadio cangrexo I).[21] Estes comportamentos das zoeas e megalopas favorecen os intercambios xenéticos entre ppoboacións, reducen as "perdas" de larvas e permiten a instalación de xuvenís en lugares compatíbeis coa vida dos adultos.

Os cangrexos xuvenís ocupan as partes altas zona intermareal que no son cubertas en todas as mareas. Nas súas mudas, nas cales os animais deben absorber auga para estirar a súa nova cutícula, efectúanse principalmente nos momentos de preamar e máis particularmente nas mareas vivas, é dicir, cando teñen máis probabilidade de ser cubertos pola auga.[22]

Alimentación, predadores e parasitos editar

O cangrexo común é esencialmente carnívoro, e ataca a unha gran variedade de presas (cnidarios, anélidos, crustáceos, moluscos, equinodermos, peixes etc.). Tamén pode ser ocasionalmente caníbal e preeiro. Pola súa parte, é a presa de numerosas especies no curso do seu ciclo vital (animais filtradores, comedores de plancto, xibas e luras, numerosos peixes, aves mariñas e mesmo o home). Esta especie, debido á súa abundancia e á súa ampla distribución nas costas, desempeña un papel importante na ecoloxía de ambientes costeiros.[14]

C. maenas sofre a acción de varios parasitos, dos que o máis visíbel é a saculina (Sacculina carcini) que se presenta baixo a forma dun saco de cor amarela ou máis ou menos apardazada aloxada no espazo entre o cefalotórax e o abdome do animal.

Reprodución editar

O machos pelexan entre si pola posesión das femias. O seu tamaño é un factor importante no seu éxito: os grandes machos "vermellos" teñen unha taxa de éxitos maior que a dos cangrexos "verdes".[12] Pola contra, a perda dunha pinza, especialmente a máis grande, é un hándicap.[23][24]

O desenvolvemento da cópula pode resumirse así:[14] O macho, que ten a cutícula dura, selecciona á ima femia uns días antes da muda. A parella empeza entón a precópula; o macho cabalga á femia, cuxa superficie dorsal aplica contra a súa cara ventral, e a mantén fiuxa grazas ao seu segundo par de patas, e conserva a súa mobilidade así como o uso defensivo dos seus quelípodos (pinzas). Cando a femia muda a súa casca, e a súa nova cutícula é daquela moi branda, o macho xíraa 180 °. A parella está entón en posición de cópula, con ambas as caras ventrais enfrontadas. O macho introduce os seus estiletes copuladores nos orificios xenitais da femia e inxecta o seu espermatóforo, que contén os espermatozoides, que son inmóbiles.

Este comportamento proporciona protección á femia nun momento no que é particularmente vulnerábel (coa cuncha branda), o que fai aumentar as súas posibilidades de sobrevivir e participar, polo tanto, no éxito reprodutivo da especie. A atracción que exerce sobre os machos é o resultado da emisión dunha substancia química (feromona) na urina da femia. Esta molécula podería xerarse nunha pequena glándula situada no segmento distal da uretra.[25]

Os espermatozoides poden conservarse nas espermatecas das femias durante varios meses antes de que se produza a fecundación dos óvulos e a desova. No momento da desova, os ovos (moitos, acercándose aos 200.000 nas femias grandes), constitúen unha masa de cor amarela ou alaranxada, fixada aos pleópodos; gradualmente van tornándose grises, en parte debido ao desenvolvemento dos ollos negros do embrión.

 
Larva zoea (1º estadio).

A eclosión libera unha larva deominada prezoea,[26] que muda despois de poucos minutos para dar lugar á primeira zoea (zoea I) á que seguen tres estadios do mesmo tipo: zoea II, zoea III e zoea IV. As larvas zoea, planctónicas, nadan grazas aos movementos da rama externa dos dous primeiros pares de maxilípedos.

A zoea IV muda para dar lugar a unha larva megalopa (tamén chamada poslarva) que se parece, a grandes trazos, a un cangrexo, pero que nada grazas aos seus pleópodos. A megalopa, inicialmente planctónica, transfórmase despois doutra muda nun pequeno cangrexo, o chamado estadio xuvenil I, no que a anchura do cefalotórax é duns 5 mm, e que xa é bentónico.

A totalidade do desenvolvemento larvario, desde a eclosión até o estadio xuvenil I, dura ao redor de 60 días á temperatura de 12 °C.

No canal da Mancha e zonas veciñas pódense encontrar individuos reprodutores todo o ano, pero as cópulas teñen lugar sobre todo á fin do verán, e as femias ovíxeras obsérvanse sobre todo en inverno e na primavera.[27]

Os xuvenís aparecen en zonas lodosas principalmente de xuño a setembro, no mar de Wadden.[15]

Utilización editar

O cangrexo común é unha especie comestíbel, pero de baixa calidade. En Galicia non se comercializa.[4]

Porén, nalgúns países é aínda hoxe é obxecto de pesca artesanal mediante o emprego de cangrexeiras.[8] Nalgunhas zonas é apreciada como ingrediente na preparación de salsas e sopas (especialmente da de mariscos).

Úsase tamén como engado, por exemplo, da robaliza (Dicentrarchus labrax). E tamén da dos cornos Buccinum undatum e Charonia lampas, que son fontes de quitina, polo que a pesca destes moluscos desenvolveuse nas últimas décadas.

En Galicia editar

En Galicia é moi común en todo o país, abundando na zona intermareal, nas pozas das rochas en marea baixa, praias, sobre fondos de area a pouca profundidade, e baixo os polígonos de bateas.[8]

A primeira cita en augas galegas data de 1933 na ría de Ferrol.[28]

Galería editar

  •  
    Precópula. O macho monta á femia, que aínda non mudou.
  •  
    Cópula. O macho, vermello, e a femia, que acaba de mudar, acóplanse pola cara ventral.
  •  
    Femia provista dunha posta recente.
  •  
    Exuvia[Cómpre referencia] (exoesqueleto despois nunha muda).
  •  
    Abdome dun macho.
  •  
    Abdome dunha femia, en librea vermella.
  •  
    Macho con librea verde. Cara ventral. O animal mudou recentemente.
  •  
    Macho con librea vermella, vista ventral.

Notas editar

  1. ↑ Peter K. L. Ng, Danièle Guinot & Peter J. F. Davie (2008). "Systema Brachyurorum: Part I. An annotated checklist of extant Brachyuran crabs of the world" (PDF). Raffles Bulletin of Zoology 17: 1–286. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 06 de xuño de 2011. Consultado o 01 de decembro de 2013. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Lahuerta, F. e Vázquez, F. X. (2000), p. 210.
  3. ↑ 3,0 3,1 Ríos Panisse, Mª C. (1977), pp. 28-30.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Ramonell, R. (1985), pp. 245-247.
  5. ↑ "100 of the World's Worst Invasive Alien Species". Invasive Species Specialist Group. Arquivado dende o orixinal o 22 de maio de 2015. Consultado o 01 de decembro de 2013. 
  6. ↑ Na décima edición da súa obra Systema Naturae, sive regna tria naturæ systematice proposita per secundum classes, ordines, genera, & species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis ("Sistema natural, nos tres reinos da natureza, segundo clases, ordes, xéneros e especies, con características, diferenzas, sinónimos, lugares").
  7. ↑ 7,0 7,1 Carcinus maenas (Linnaeus, 1758) no WoRMS.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 González Gurriarán, Eduardo e Matilde Méndez G. (1985), p.107.
  9. ↑ S. B. Yamada & L. Hauck (2001). "Field identification of the European green crab species: Carcinus maenas and Carcinus Maenas" (PDF). Journal of Shellfish Research 20 (3): 905–909. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 27 de setembro de 2007. Consultado o 19 de agosto de 2014. 
  10. ↑ Iain J. McGaw, Timothy C. Edgell & Michel J. Kaiser (2011). "Population demographics of native and newly invasive populations of the green crab Carcinus maenas" (PDF). Marine Ecology Progress Series 430: 235–240. 
  11. ↑ J. V. Brian, T. Fernandes, R. J. Ladle & P. A. Todd (2005). "Patterns of morphological and genetic variability in UK populations of the shore crab, Carcinus maenas Linnaeus, 1758 (Crustacea: Decapoda: Brachyura)". Journal of Experimental Marine Biology 329 (1): 47–54. 
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Styrishave, B. Rewitz, K., Andersen, O. (2004): Frequency of moulting by shore crabs Carcinus maenas (L.) changes their colour and their success in mating and physiological performance. Journal of Experimental Marine Biology and Ecology. 313: 317-336.
  13. ↑ A. McKnight, L. M. Mathres, R. Avery & K. T. Lee (2000). "Distribution is correlated with color phase in green crabs, Carcinus maenas (Linnaeus, 1758) in southern New England". Crustaceana 73 (6): 763–768. 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Crothers, J. H. (1967): "The biology of the shore crab Carcinus maenas (L.) 1. The background-anatomy, growth and life history". Field studies, 2: 407-434.
  15. ↑ 15,0 15,1 Klein Breteler, W. C. M. (1976): "Migration of the shore crab, Carcinus maenas, in the Dutch Wadden Sea". Netherland Journal of Sea Research, 10: 338-353.
  16. ↑ Dare, P. J. & Edwards, D. B. (1981): "Underwater television observations on the intertidal movements of shore crabs, Carcinus maenas, across a mudflat". Journal of the Marine Biological Association of the U. K., 61: 107-116.
  17. ↑ Rasmussen, E. (1959): "Behaviour of sacculinized crabs (Carcinus maenas Pennant)". Nature, 183: 479-480.
  18. ↑ Hayward, P. J. & Ryland, J. S. (1995): Handbook of the marine fauna of north-west Europe. Oxford University Press.
  19. ↑ MCGaw, I. J. & Naylor, E. (1992): "Distribution and rythmic locomotor patterns of estuarine and open-shore populations of Carcinus maenas". Journal of the Marine Biological Association of the United Kingdom. 72: 599-609.
  20. ↑ Zeng, C. & Naylor, E. (1996): "Endogenous tidal rythms of vertical migration in field collected zoae-1 larvae of the shore crab Carcinus maenas: implications for ebb tide offshore dispersal". Mar. Ecol. Prog. Ser. 132: 71-82.
  21. ↑ Zeng, C. & Naylor, E. (1996): "Occurrence in coastal waters and endogenous tidal swimming rhythms of late meglopae of the shore crab Carcinus maenas: implications for onshore recruitment". Mar. Ecol. Prog. Ser. 136: 69-79.
  22. ↑ Zeng. C.; Abello, P. & Naylor, E. (1999): "Endogenous tidal and semilunar rhythms in early juvenile shore crabs Carcinus maenas: implications for adaptation to a high intertidal habitat". Mar. Ecol. Prog. Ser. 191: 257-266.
  23. ↑ Sekkelsten, G. I. (1988): "Effect of handicap on mating success in male shore crabs Carcinus maenas". Oikos, 51: 131-134.
  24. ↑ Abello, P.; Warman, C. G.; Reid, D.G. & Naylor, E. (1994): "Chela loss in the shore crab Carcinus maenas (Crustacea: Brachyura) and its effect on mating". Mar. Biol. 121: 247-252.
  25. ↑ Fontaine, M. T.; Bauchau, A. G. & Passelecq-Gerin, E. (1989): "Recherche du lieu de synthèse de la phéromone sexuelle de Carcinus maenas (L.) (Decapoda, Reptantia)". Crustaceana, 57: 208-216.
  26. ↑ Williams, B. G. (1968): "Laboratory rearing of the larval stages of Carcinus maenas (L.) [Crustacea: Decapoda]". J. nat. Hist. 2: 121-126.
  27. ↑ Naylor, E. (1962): "Seasonal changes in a population of Carcinus maenas (L.) in the littoral zone". Journal of Animal Ecology, 31: 601-609.
  28. ↑ Miranda y Rivera, A. de (1933): "Ensayo de un catálogo de los crustáceos marinos de España y Marruecos español". Notas y Res. Ins. Esp. Oceanor., serie 2, 103: 1-31. Citado como Carcinides maenas.

Véxase tamén editar

Bibliografía editar

  • González Gurriarán, Eduardo e Matilde Méndez G. (1985): Crustáceos decápodos das costas de Galicia. I. Brachyura. Publicacións do Seminario de Estudos Galegos. Sada (A Coruña): Ediciós do Castro. ISBN 84-7492-242-9.
  • Lahuerta, F. e Vázquez, F. X. (2000): Vocabulario multilingüe de organismos acuáticos. Santiago: Xunta de Galicia. ISBN 84-453-2913-8.
  • Ramonell, R. (1985): Guía dos mariscos de Galicia. Vigo: Editorial Galaxia. ISBN 84-7154-506-3.
  • Ríos Panisse, Mª C. (1977): Nomenclatura de la flora y la fauna marítimas de Galicia. I. Invertebrados y peces. Verba, Anejo 7. Santiago de Compostela: Universidad de Santiago de Compostela. ISBN 84-7191-008-X.

Outros artigos editar

Ligazóns externas editar

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cangrexo_común&oldid=6372060»