Cúmulo de galaxias

Un cúmulo de galaxias é unha estrutura que consta de centos a miles de galaxias que están ligadas gravitatoriamente^[1] con masas típicas dunhas 10¹⁴ a 10¹⁵ masas solares. Son as estruturas máis grandes unidas gravitatoriamente do Universo e ata a década de 1980 críase tamén que eran as estruturas máis grandes do Universo, ata que se descubriron os supercúmulos.^[2] Unha das características claves dos cúmulos é o seu medio intracumular. Este medio consiste en gas quentado que se encontra entre as galaxias e ten un pico de temperatura entre 2 e 15 keV, que depende da masa total do cúmulo. Os cúmulos de galaxias non deberían confundirse cos cúmulos estelares, como os cúmulos abertos, que son estruturas formadas por grupos de estrelas que forman parte das galaxias, nin cos cúmulos globulares, que orbitan arredor das galaxias. As agrupacións pequenas de galaxias denomínanse grupos de galaxias, e cando as agrupacións son máis grandes denomínanse cúmulos de galaxias. Á súa vez, os grupos e cúmulos de galaxias poden formar unha agrupación superior chamada supercúmulo.

Imaxe composta de cinco galaxias agrupadas uns 600 millóns de anos despois do nacemento do Universo.^[1]

Cúmulos de galaxias salientables no Universo relativamente próximo son os cúmulos de Virgo, Fornax, Hércules e Coma. Unha grande agrupación de galaxias coñecida como o Grande Atractor, dominado polo cúmulo de Norma, é o suficientemente masivo como para afectar á expansión local do Universo. Outros cúmulos de galaxias notables no Universo distante con alto desprazamento ao vermello son SPT-CL J0546-5345 e SPT-CL J2106-5844, que son os cúmulos de galaxias máis masivos atopados no Universo temperán.

Propiedades básicas editar

O cúmulo de galaxias IDCS J1426 está situado a 10 mil milóns de anos luz da Terra e ten unha masa equivalente a case 500·10¹² soles.^[3]

Os cúmulos de galaxias teñen as seguintes propiedades:

Conteñen centos ou miles de galaxias, con gas que emite raios X e grandes cantidades de materia escura.^[4] Véxanse máis detalles na sección Composición.
A distribución dos tres compoñentes é aproximadamente a mesma no cúmulo.
Teñen masas totais de 10¹⁴ a 10¹⁵ masas solares.
Tipicamente teñen un diámetro de 2 a 10 Mpc.
As velocidades das galaxias individuais están entre 800 e 1 000 km/s.

Composición editar

Nun cúmulo de galaxias hai tres compoñentes principais, indicados na táboa: ^{[Cómpre referencia]}

Nome dos compoñentes	Fracción de masa	Descrición
Galaxias	1%	En observacións ópticas, só son visibles as galaxias
Gas intergaláctico no medio intracumular	9%	O plasma entre as galaxias a alta temperatura que emite radiación de raios X por bremsstrahlung térmica
Materia escura	90%	É o compoñente máis nmasivo pero non pode detectarse opticamente e infírese das interaccións gravitatorias

Clasificación editar

A clasificación das agrupacións de obxectos astronómicos progresa da seguinte maneira:

Estrelas
Cúmulos estelares
Galaxias
Cúmulos de galaxias
Supercúmulos.

Exemplos editar

Artigo principal: Lista de grupos e cúmulos de galaxias.

Algúns exemplos de cúmulos e supercúmulos de galaxias
Cúmulo	Notas
Cúmulo de Virgo	O cúmulo de galaxias masivo máis próximo
Supercúmulo de Laniakea	Crese que a Vía Láctea forma parte del.
Cúmulo de Norma	O cúmulo no corazón do Grande Atractor
Cúmulo da Bala	Unha fusión de cúmulos coa primeira separación observada entre a materia escura e a materia normal

Galería editar

Abell 2744 Cúmulo de galaxias. Galaxias extremadamente distantes vistas con lente gravitacional (16 de outubro de 2014).^[5]^[6]

Imaxes editar

Á galaxia do fondo afectada pola lente gravitacional do cúmulo de galaxias que está en medio.^[7]
Imaxe dun "Smiley" galáctico. Cúmulo de galaxias (SDSS J1038+4849) & lente gravitacional (un anel de Einstein) (Telescopio Espacial Hubble).^[8]
Cúmulo de galaxias SpARCS1049 tomada polo Spitzer e o Hubble.^[9]
Cúmulo de galaxias MOO J1142+1527 descuberto polo exame MaDCoWS
Cúmulo de galaxias Abell 2744 (Telescopio Espacial Hubble).^[5]
Ampliación do Universo distante por medio de MACS J0454.1-0300.^[10]
As turbulencias poden impedir o arrefriamento de cúmulos de galaxias ; ilustrados: Cúmulo de Perseus e Cúmulo de Virgo (Observatorio Chandra de raios X).
Imaxe de MACS0416.1-2403 obtida polo Hubble