Brunei
Brunei (en malaio: Negara Brunei Darussalam, que significa literalmente "Nación de Brunei, a morada da paz", en jawi: نڬارا بروني دارالسلام) é un país ó noroeste da illa de Borneo no sueste de Asia. Comprende dous territorios, separados en gran parte pola cunca do río Limbang e arrodeados polo territorio de Sarawak. Á parte da súa costa no mar da China Meridional, está completamente arrodeado por Malaisia.
.svg&lang=gl)
Brunei é o único estado soberano totalmente en Borneo, o resto da illa está dividido entre Malaisia e Indonesia. En 2020, a súa poboación era de 460.345 habitantes,[1] dos cales uns 100.000 viven na capital e na cidade máis grande, Bandar Seri Begawan. O goberno é unha monarquía absoluta gobernada polo seu Sultán, titulado Yang di-Pertuan, e implementa unha combinación de Lei común inglesa e xaria, así como as prácticas xerais do islamismo.
No cumio do Imperio de Brunei, o Sultán Bolkiah (reinou entre 1485 e 1528) dise que tiña control sobre a maioría das rexións de Borneo, incluíndo os actuais Sarawak e Sabah, así como o Arquipélago de Sulu no extremo nordés de Borneo, e as illas no extremo noroeste de Borneo. As reivindicacións tamén afirman que tiñan control sobre Seludong (ou o Reino de Maynila, onde agora se atopa a actual capital filipina Manila), pero os estudosos do sueste asiático cren que isto refírese a un asentamento do monte Selurong en Indonesia.[2] O estado marítimo de Brunei foi visitado pola Expedición Magallanes en 1521 e loitou contra España en 1578 na Guerra de Castela.
Durante o século XIX, o Imperio de Brunei comezou a declinar. O Sultanato cedeu Sarawak (Kuching) a James Brooke e instalouno como o Raja Branco, e cedeulle Sabah á británica Compañía Privilexiada de Borneo do Norte. En 1888, Brunei converteuse nun protectorado británico e foi asignado a un Residente británico como xestor colonial en 1906. Despois da ocupación xaponesa durante a segunda guerra mundial, en 1959 redactouse unha nova constitución. En 1962, unha pequena rebelión armada contra a monarquía terminou coa axuda dos británicos.
Brunei foi liderado polo Sultanato de Brunei Hassanal Bolkiah desde 1967, e conseguira a súa independencia como protectorado británico o 1 de xaneiro de 1984. O país é unha monarquía absoluta autocrática. O crecemento económico durante as décadas de 1990 e 2000, cun aumento do PIB do 56% de 1999 a 2008, transformou Brunei nun país industrializado. Desenvolveu riqueza a partir de extensos campos de petróleo e gas natural. Brunei ten o segundo Índice de Desenvolvemento Humano máis alto entre as nacións do sueste asiático, despois de Singapur, e está clasificado como país desenvolvido. Segundo o Fondo Monetario Internacional (FMI), Brunei ocupa o quinto lugar no mundo por produto interior bruto per cápita en paridade de poder adquisitivo. O FMI estimou en 2011 que Brunei era un dos dous países (o outro era Libia) cunha débeda pública do 0% do PIB nacional.[3]
Historia editar
O sultanato de Brunei foi moi poderoso entre os séculos XIV e XVI, estendéndose ó sur de Filipinas, Sarawak e Sabah. A influencia europea foi debilitando gradualmente este poder, ata esvaecelo por completo. Brunei converteuse nun protectorado inglés en 1888 e conseguiu a súa independencia como protectorado británico o 1 de xaneiro de 1984.
Goberno e política editar
O sultán de Brunei, que pertence á dinastía que rexe o país dende o século XIV, é o xefe de Estado e de goberno. O sultán Muda Hassanal Bolkiah tamén exerce como Primeiro Ministro, Ministro de Defensa e Ministro de Economía. Está asistido por un Consello privado, un Consello de Ministros e un Consello lexislativo de 20 membros. Na actualidade o monarca conta cunha fortuna que acada os 39 mil millóns de dólares, unha das persoais máis grandes do mundo. Como lle gustan as excentricidades conta cun palacio de máis de 1.500 habitacións, unha colección de 5.000 vehículos de luxo e 165 Rolls-Royce.
Organización político-administrativa editar
Brunei está dividido en catro distritos , chamados daerah.
Xeografía editar
Brunei é un país do sueste asiático formado por dous territorios sen conexión cunha superficie total de 5765 km² na illa de Borneo. Ten 161 km. de costa á beira do Mar da China Meridional e comparte un 381 km. fronteira con Malaisia. Ten 500 km² de augas territoriais, e unha 200-nautical-mile (370 km; 230 mi) zona económica exclusiva.[4]
O territorio está formado por unha chaira costeira con zonas pantanosas ao oeste e ao nordés e no interior unha zona montañosa. Os ríos discorren en dirección norte sendo o máis importante o río Belait.
Cerca do 97% da poboación vive na parte occidental máis grande (Belait, Tutong e Brunei-Muara), mentres que só unhas 10.000 persoas viven na parte montañosa oriental (Distrito de Temburong). A poboación total de Brunei é de aproximadamente 460,345 habitantes estimados en 2020, dos cales uns 150.000 viven na capital Bandar Seri Begawan.[5] Outras cidades importantes son a cidade portuaria de Muara, a cidade produtora de petróleo de Seria e a súa cidade veciña, Kuala Belait. No distrito de Belait, a zona de Panaga alberga un gran número de europeos expatriados, debido á vivenda da Royal Dutch Shell e do exército británico, e alí están situadas varias instalacións recreativas.[6]
A maior parte de Brunei atópase dentro da ecorrexión das bosques tropicales de terra baixa de Borneo, que cobre a maior parte da illa. As áreas de bosques húmidos de montaña están situadas no interior..[7]
O clima de Brunei é tropical ecuatorial que é un clima de selva tropical[4] máis suxeito á Zona de converxencia intertropical que a ventos alisioss e sen ciclónss raros ou nulos. Brunei está exposto aos riscos derivados do cambio climático xunto con outros estados membros da ASEAN.[8][9] Ten unha temperatura media de 27,8 °C. As precipitacións son intensas durante todo o ano, pero aumentan nos meses do monzón de novembro a marzo.
Economía editar
Véxase: Economía de Brunei.
Demografía editar
En 2002 tiña unha poboación de 308.000 habitantes. Máis do 50% da poboación pertence ó grupo malaio, de relixión musulmá, existe unha minoría de orixe chinesa (arredor do 20%).
Cultura editar
- Artigo principal: Cultura de Brunei.
| Data | Nome en galego | Nome en inglés |
|---|---|---|
| 1 de xaneiro | Día de aninovo | New Year’s Day |
| * | Festa do cordeiro | Hari Raya Aidiladha |
| * | Ano Novo Chinés | Chinese New Year |
| * | Aninovo islámico | Muslim Holy Month of Hijirah |
| 23 de febreiro | Día da independencia | National Day |
| * | Aniversario do profeta Mahoma | Mauludin Nabi |
| 31 de maio | Festa das Forzas Armadas | Royal Brunei Armed Forces Day |
| 15 de xullo | Aniversario do Sultán | His Majesty the Sultan’s Birthday |
| * | Ascensión de Mahoma | Isra’ Me’rag |
| * | Inicio do Ramadán | First Day of Ramadhan |
| * | Revelación do Corán a Mahoma | Nuzul al Qu’ran |
| * | Fin do Ramadán (Eid al-Fitr) | Hari Raya Aidilfitri |
| 25 de decembro | Día de Nadal | Christmas Day |
| * Varía cada ano | ||
Mapas e imaxes editar
-
Distritos -
Imaxe satélite (2002) -
Demografía
Notas editar
- ↑ "Department of Economic Planning and Development - Population". www.depd.gov.bn (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 20 de marzo de 2017. Consultado o 2017-12-12.
- ↑ Abinales, Patricio N. and Donna J. Amoroso, State and Society in the Philippines. Maryland: Rowman and Littlefield, 2005.
- ↑ AHA Centre. "Profile of Brunei Darussalam" (PDF).
- ↑ 4,0 4,1 "Brunei". CIA World Factbook. 2011. Consultado o 13 de xaneiro de 2011.
- ↑ 2001 Summary Tables of the Population Census. Department of Statistics, Brunei Darussalam
- ↑ "Outpost Seria". Outpost Seria Housing Information. Arquivado dende o orixinal o 13 de xaneiro de 2012. Consultado o 20 de decembro de 2011.
- ↑ "Brunei Darussalam Country Profile". UK Foreign & Commonwealth Office. Arquivado dende o orixinal o 5 de xaneiro de 2012. Consultado o 20 de decembro de 2011.
- ↑ Indra Overland (2017). "Impact of Climate Change on ASEAN International Affairs: Risk and Opportunity Multiplier". Norwegian Institute of International Affairs (NUPI) and Myanmar Institute of International and Strategic Studies (MISIS).
- ↑ Overland, Indra; Sagbakken, Haakon Fossum; Chan, Hoy-Yen; Merdekawati, Monika; Suryadi, Beni; Utama, Nuki Agya; Vakulchuk, Roman (decembro 2021). "The ASEAN climate and energy paradox". Energy and Climate Change 2: 100019. doi:10.1016/j.egycc.2020.100019. hdl:11250/2734506.
Véxase tamén editar
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Brunei  |
Ligazóns externas editar
Goberno
- Prime Minister's Office of Brunei Darussalam website
- Chief of State and Cabinet Members Arquivado 16 de outubro de 2020 en Wayback Machine.
Información xeral
- Brunei. The World Factbook. Central Intelligence Agency.
- Brunei profile from the BBC News
- Brunei at Encyclopædia Britannica
Wikimedia Atlas de Brunei.- Key Development Forecasts for Brunei from International Futures
|
Este artigo sobre xeografía é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír. |