Wikipedia

Axum

Axum ou Aksum (pronounciase: Escoitari/ˈɑːkˈsuːm/) é unha cidade da rexión de Tigray, cunha poboación de 66.900 habitantes (en 2015), no norte de Etiopía, localízase na base dos montes Adoua. Foi o centro do Imperio Axumita,[1][2][3] unha potencia naval e comercial que gobernou toda a rexión, ademais de partes de Asia occidental como Arabia Saudita e Iemen. Gobernou a rexión desde aproximadamente o 400 a.C. ata o século X. Axum está situado no distrito de La'ilay Maychew de Etiopía.[4]

Modelo:Xeografía políticaAxum
Imaxe
Localización
Mapa
 14°07′18″N 38°43′53″L / 14.1218, 38.7315Coordenadas: 14°07′18″N 38°43′53″L / 14.1218, 38.7315
EstadoEtiopía
RexiónsRexión de Tigray
ZonaMehakelegnaw Zone (en) Traducir
WoredaAxum town (en) Traducir Editar o valor em Wikidata
Capital de
Poboación
Poboación66.800 (2015) Editar o valor em Wikidata (3.867,98 hab./km²)
Xeografía
Superficie17,27 km² Editar o valor em Wikidata
Altitude2.131 m Editar o valor em Wikidata
Outro
Irmandado con
Axum
Vista de Axum
Patrimonio da Humanidade - UNESCO
PaísEtiopía Etiopía
Localización14°07′42″N 38°43′021″L / 14.12833, -38.72250
TipoCultural
CriteriosI, IV
Inscrición1980 (4ª sesión)
Rexión da UNESCOÁfrica
Identificador15

Axum está situado na Zona Central da Rexión de Tigray, preto da base das montañas Adwa. Ten unha altitude de 2131 m. e está rodeado por La'ilay Maychew, unha woreda da rexión de Tigray administrada por separado, as ruínas da antiga capital inclúen obeliscos monolíticos, estelas xigantescas, túmulos reais e antigos castelos. A Igrexa Etíope Tewahedo afirma que no templo da nosa señora María de Sión está a Arca da Alianza, considerada polos coptos a cidade máis sagrada de Etiopía e é un importante centro de peregrinacións. O 88% da poboación é copta, o resto son fundamentalmente musulmáns.

En 1980, a UNESCO engadiu os sitios arqueolóxicos de Axum á súa lista de Patrimonio da Humanidade debido ao seu valor histórico. Antes do comezo da Guerra do Tigray en 2020, Axum era un destino turístico líder para os visitantes estranxeiros.[5]

Historia editar

 
A máxima influencia do imperio aksumita, baseada na p. 97 de The Times Complete History of the World

Axum foi o centro da potencia comercial mariña coñecida como Imperio Axumita, que era anterior ás mencións máis antigas nos escritos da época romana. Ao redor do 356 d.C., o seu gobernante foi convertido ó Cristianismo copto por Frumentius.[6] Máis tarde, baixo o reinado do emperador Kaleb, Axum foi un case aliado de Bizancio contra o Imperio sasánida que adoptara o zoroastrismo. O rexistro histórico non está claro, xa que os rexistros da igrexa antiga son as principais fontes contemporáneas.

Crese que o imperio comezou un longo e lento declive despois do século VII debido en parte aos persas e despois aos árabes que disputaron as antigas rutas comerciais do Mar Vermello. Finalmente, o imperio quedou separado dos seus principais mercados en Alexandría, Bizancio e Sur de Europa e a súa parte do comercio pasoua a mans dos comerciantes árabes da época.

 
O Imperio Axumita mostra a súa relación con outras entidades políticas en 565

O Imperio Axumita foi finalmente destruído no século X pola emperatriz Gudit,[7] e, finalmente, algúns dos habitantes de Axum víronse forzados a irse ao sur e o seu antigo modo de vida decaeu. A medida que o poder do imperio declinou, tamén o fixo a influencia da cidade, que se cre que perdeu poboación durante o declive, como Roma e outras cidades afastadas do fluxo dos acontecementos mundiais. O último emperador (nominal) coñecido que reinou coroouse aproximadamente no século X, pero a influencia e o poder do imperio remataran moito antes.

O seu descenso de poboación e do comercio contribuíu entón ao desprazamento do centro de poder do Imperio etíope cara ao sur cara á rexión de Rexión de Amhara mentres avanzaba cara ao interior. Neste período, a cidade de Axum converteuse na sede administrativa dun imperio que abarca un millón de quilómetros cadrados. Finalmente, o nome alternativo de Etiopía foi adoptado pola rexión central e despois polo estado moderno que existe actualmente.[8]

"Axum" (ou os seus equivalentes gregos e latinos) aparece como un centro importante nos mapas indíxenas do norte do Corno de África no século XV.[9][10] O líder de Adal Ahmed ibn Ibrahim al-Ghazi liderou a conquista de Axum no século XVI.[11]

O Imperio Axumita e a Igrexa Etíope editar

Artigo principal: Reino de Axum.
 
O reino aksumita comezou a emitir moedas sobre o ano 270 d C.. As moedas de prata e bronce para uso local e cotián xeralmente seguían o deseño das moedas romanas cun busto do gobernante no perfil, polo menos nun lado. As moedas axumitas foron as primeiras do mundo antigo en levar a cruz como símbolo da devoción do gobernante polo cristianismo. Esta moeda de ouro do século VI probablemente representa ao rei axumita Ousas

O Imperio Axumita tiña a súa propia linguaxe escrita, Geʽez, e desenvolveu unha arquitectura distintiva exemplificada por obeliscos xigantes. O máis antigo deles, aínda que relativamente pequeno, data de 5000–2000 a.C.[12] Aksum tiña rexistros escritos en varias linguas, o único estado africano que o fixo ademais de Meroë e Exipto.[13] O imperio estaba no seu apoxeo baixo o emperador Ezana, bautizado como Abreha no século IV (que tamén foi cando o imperio aceptou oficialmente o cristianismo).[14]

As bibliotecas de Axum albergaban documentos cristiáns esenciais, e os monxes coptos traduciron moitos destes libros nos séculos V e VI.[15] A Biblia foi traducida ao idioma Ge'ez, e a única copia completa que se conserva do Libro de Enoc está na lingua Ge'ez.[15] A Igrexa Ortodoxa Etíope Tewahedo afirma que a Igrexa da Nosa Señora María de Sión en Axum alberga a Arca da Alianza bíblica, na que se atopan as Táboas de pedra sobre as que están inscritos os Dez Mandamentos.[16] As tradicións etíopes suxiren que foi desde Axum onde Makeda, a Raíña de Sabá, viaxou para visitar o rei Salomón en Xerusalén e que os dous tiveron un fillo, Menelik, que creceu en Etiopía pero que viaxou a Xerusalén cando era novo para visitar a terra natal do seu pai. Viviu varios anos en Xerusalén antes de regresar ao seu país coa Arca da Alianza. Segundo a Igrexa etíope e a tradición etíope, a Arca aínda está en Axum. Esta mesma igrexa foi o lugar onde os emperadores etíopes foron coroados durante séculos ata o reinado de Fasilides, e logo de novo comezando con Johannes IV ata o final do imperio.

Axum está considerada a cidade máis sagrada de Etiopía e é un importante destino de peregrinacións.[16][17] As festas relixiosas importantes son o Timkat (coñecido como Epifanía no cristianismo occidental) o 19 de xaneiro ( 20 de xaneiro en anos bisestos) e o Festival de Maryam Sión o 30 de novembro[18] (21 de Hidar no calendario etíope).

 
O Obelisco de Axum despois de ser devolto a Etiopía.

En 1937, un Obelisco de Axum de 24 m. de alto e 1.700 anos de idade, foi dividido en cinco partes polos italianos e enviado a Roma para ser erixido. O obelisco é amplamente considerado como un dos mellores exemplos de enxeñería desde o auxe do imperio axumita. A pesar do acordo das Nacións Unidas de 1947 de que o obelisco sería enviado de volta, Italia negouse, o que provocou unha disputa diplomática de longa data co goberno etíope, que considera o obelisco como un símbolo de identidade nacional. En abril de 2005, Italia finalmente devolveu as pezas do obelisco a Axum no medio de moita alegría oficial e pública. Italia tamén cubriu os custos de 4 millóns de dólares da transferencia. A UNESCO asumiu a responsabilidade da reinstalación desta estela en Axum, e a finais de xullo de 2008 o obelisco reinstalárase. Foi presentado o 4 de setembro de 2008.[19][20]

Primeiras investigacións editar

En febreiro de 1893 os exploradores británicos, James Theodore Bent e a súa esposa Mabel Bent, viaxaron en barco ata Massawa, na costa oeste do Mar Vermello. Despois dirixíronse por terra para escavar en Axum e Yeha, coa esperanza de investigar posibles vínculos entre as primeiras redes comerciais e as culturas a ambos os dous lados do Mar Vermello.[21] Chegaron a Axum o 24 de febreiro de 1893[22] pero o seu traballo quedou restrinxido [23] polas tensións entre os ocupantes italianos e os señores da guerra locais, xunto coas continuas ramificacións da primeira guerra italo-etíope e tiveron que retirarse precipitadamente a finais de marzo a Zula para regresar a Inglaterra.[24]

Documentación 3D con dixitalización láser editar

 
Parque de estalas norte en Axum, Etiopía.

O Proxecto Zamani documenta os sitios do patrimonio cultural en 3D para crear un rexistro para as xeracións futuras.[25][26][27][28] A documentación está baseada na exploración con láser terrestre.[29][30] A documentación 3D de partes do campo de estelas de Axum realizouse en 2006[31] e os modelos, planos e imaxes 3D poden ser vistos aquí.

ataque aéreo de 1989 editar

Durante a Guerra Civil de Etiopía, o 30 de marzo de 1989, Axum foi bombardeada desde o aire polas Forzas de Defensa Nacional Etíope e morreron tres persoas.[32]

Masacre de Maryam Ts'iyon editar

 
Cúpula e campanario da Igrexa Santa-María-de-Sion

Miles de civís morreron durante a masacre de Axum que tivo lugar na igrexa Maryam Ts'iyon en Axum e arredores durante a Guerra do Tigray en decembro de 2020.[33][34] Houbo tiroteos indiscriminados por parte das Forzas de Defensa de Eritrea (EDF) en todo Axum [35][36] e asasinatos centrados na Igrexa de Nosa Señora María de Sión (Maryam Ts'iyon) por parte dos soldados eritreos.[37][38]

A igrexa tamén era un lugar onde se recollían os cadáveres dos civís mortos noutros lugares para o seu enterramento. só se revelou a nivel internacional a principios de xaneiro de 2021 despois de que os sobreviventes escaparan a lugares máis seguros.[39] ​

Galería editar

  •  
    Reconstrución de Dungur
  •  
    Dungur
  •  
    Dungur
  •  
    Dungur, co campo de estelas de Gudit inmediatamente máis aló
  •  
    Ánfora da era axumita de Asmara.
  •  
    Maqueta do palacio Ta'akha Maryam.
  •  
    Chorros de auga axumitas en forma de cabezas de león.
  •  
    Tarro axumita con pico figural.
  •  
    Tumbas debaixo do campo de estelas.
  •  
    Entrada á Tumba da Porta Falsa.
  •  
    O Parque das Estelas en Axum.
  •  
    Pequenas estelas no campo de estelas de Gudit
  •  
    Outro campo de estelas en Axum.
  •  
    Estela de Axum no campo dun labrego
  •  
    Rúa de Axum

​

Notas editar

  1. ↑ Centre, UNESCO World Heritage. "Axum". UNESCO World Heritage Centre (en inglés). UNESCO. Consultado o 23 de abril de 2020. 
  2. ↑ "Aksum Ethiopia". Encyclopedia Britannica (en inglés). Consultado o 24 de febreiro de 2019. 
  3. ↑ Phillipson, David W. (2014). Foundations of an African Civilisation: Aksum and the Northern Horn, 1000 BC - AD 1300 (en inglés). Boydell & Brewer Ltd. p. 69. ISBN 9781847010889. Consultado o 24 de febreiro de 2019. Na propia Axum, sábese pouco sobre as primeiras fases, que poderían axudarnos a comprender a transición. A investigación arqueolóxica viuse restrinxida pola presenza da cidade moderna e a penetración dos niveis máis baixos vese impedida por elementos posteriores que merecen ser preservados. 
  4. ↑ "Axum - Walkin Ethiopia Tour and Travel". walkinethiopia.com. Consultado o 2023-09-04. 
  5. ↑ Kristos, Mihret G (2023-05-26). "Analysis: Axum, Ethiopia’s top tourist destination reels from impacts of devastating war". Addis Standard (en inglés). Consultado o 2023-07-04. 
  6. ↑ Vincent Khapoya (2015). The African Experience. Routledge. p. 71. 
  7. ↑ De Agostini, ed. (2012). L'Egitto e il Vicino Oriente. Novara: Corriere della Sera. p. 366. 
  8. ↑ G. Mokhtar, UNESCO General History of Africa, Vol. II, Abridged Edition (Berkeley: University of Aksum Press, 1990), pp. 215-35. ISBN 0-85255-092-8
  9. ↑ Nyssen, J., Tesfaalem Ghebreyohannes, Hailemariam Meaza, Dondeyne, S., 2020. Exploration of a medieval African map (Aksum, Ethiopia) – How do historical maps fit with topography? In: De Ryck, M., Nyssen, J., Van Acker, K., Van Roy, W., Liber Amicorum: Philippe De Maeyer In Kaart. Wachtebeke (Belgium): University Press: 165-178.
  10. ↑ Smidt W (2003) Cartography, in: Uhlig S (ed.): Encyclopaedia Aethiopica, Wiesbaden: Harrassowitz, vol. 1: 688-691
  11. ↑ Chekroun, Amélie. Le" Futuh al-Habasa" : écriture de l’histoire, guerre et société dans le Bar Sa’ad ad-din (Ethiopie, XVIe siècle). l’Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne. p. 336. 
  12. ↑ Uhlig, Siegbert, ed. Encyclopaedia Aethiopica: D-Ha (Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2005), p. 871.
  13. ↑ Windmuller-Luna, Kristen. "Monumental Architecture of the Aksumite Empire | Essay | The Metropolitan Museum of Art | Heilbrunn Timeline of Art History". The Met’s Heilbrunn Timeline of Art History (en inglés). Consultado o 2023-10-19. 
  14. ↑ Fage, J. D., A History of Africa (London: Routledge, 2001), pp. 53–4. ISBN 0-415-25248-2
  15. ↑ 15,0 15,1 Murray, Stuart (2009). The library: an illustrated history. New York, NY: Skyhorse Pub. p. 30. ISBN 9781628733228. 
  16. ↑ 16,0 16,1 Hodd, Mike, Footprint East Africa Handbook (New York: Footprint Travel Guides, 2002), p. 859. ISBN 1-900949-65-2.
  17. ↑ See Linda Kay Davidson and David Gitlitz Pilgrimage, from the Ganges to Graceland: an Encyclopedia (Santa Barbara: ABC-CLIO, 2002), 17–18.
  18. ↑ Lim, Fr. John Francesco Maria (29 de novembro de 2019). "Mary of the Day (30 de novembro) – Our Lady Mary of Zion (New Ark of the New Covenant), Axum, Tigray, Ethiopia". Mary the Immaculate One. Consultado o 20 de abril de 2021. 
  19. ↑ "Ethiopia unveils ancient obelisk". BBC News. 4 de setembro de 2008. Consultado o 22 de febreiro de 2014. 
  20. ↑ "The Reinstallation of the Axum Obelisk" (PDF). UNESCO. 10 de outubro de 2008. Consultado o 22 de febreiro de 2014. 
  21. ↑ Bent published the trip in his: The sacred city of the Ethiopians: being a record of travel and research in Abyssinia in 1893, London, Longmans, Green and Co, 1894.
  22. ↑ The Travel Chronicles of Mrs J. Theodore Bent, Vol. 2, 2012, Oxford, Archaeopress, page 201.
  23. ↑ ‘'A expedición de Theodore Bent a Abisinia co propósito de investigar as ruínas de Axum non tivo tanto éxito como se podería desexar, debido ás hostilidades que se están a levar a cabo entre dous dos xefes; de feito, el e a señora Bent escaparon por pouco de verse implicados nas súas hostilidades. Aínda así a expedición non estivo exenta de resultados interesantes.’ (Mountstuart E. Grant Duff, The Annual Address on the Progress of Geography, 1892-93, The Geographical Journal, Vol. 2, No. 1 (Jul., 1893), 21).
  24. ↑ Bent published three further accounts relating to their Ethiopian trip of 1893: From the Heart of Abyssinia, Illustrated London News, 8 April 1893; In the North of Abyssinia, Illustrated London News, 6 May 1893; The Ancient Trade Route across Ethiopia, The Geographical Journal, Vol. 2 (2) (Aug), 140-6.
  25. ↑ Rüther, Heinz; Rajan, Rahim S. (2007). "Documenting African Sites: The Aluka Project". Journal of the Society of Architectural Historians 66 (4): 437–443. ISSN 0037-9808. JSTOR 10.1525/jsah.2007.66.4.437. doi:10.1525/jsah.2007.66.4.437. 
  26. ↑ Rüther, Heinz. "AN AFRICAN HERITAGE DATABASE – THE VIRTUAL PRESERVATION OF AFRICA'S PAST" (PDF). isprs.org. 
  27. ↑ Giles, Chris (5 de xaneiro de 2018). "Meet the scientists immortalizing African heritage in virtual reality". CNN. Consultado o 2019-10-17. 
  28. ↑ Wild, Sarah. "Africa's great heritage sites are being mapped out with point precision lasers". Quartz Africa (en inglés). Consultado o 2019-10-17. 
  29. ↑ Rüther, Heinz; Held, Christof; Bhurtha, Roshan; Schroeder, Ralph; Wessels, Stephen (2012-01-13). "From Point Cloud to Textured Model, the Zamani Laser Scanning Pipeline in Heritage Documentation". South African Journal of Geomatics (en inglés) 1 (1): 44–59–59. ISSN 2225-8531. 
  30. ↑ "Challenges in Heritage Documentation with Terrestrial Laser Scanning" (PDF). 
  31. ↑ "Site - Aksum Obelisk". zamaniproject.org. Consultado o 2019-10-18. 
  32. ↑ Human Rights Watch, 24 July 1991: ETHIOPIA - "Mengistu has Decided to Burn Us like Wood" - Bombing of Civilians and Civilian Targets by the Air Force
  33. ↑ "Situation Report EEPA HORN No. 53 – 12 de xaneiro de 2021" (PDF). Europe External Programme with Africa. 2021-01-12. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2021-01-12. Consultado o 2021-01-13. 
  34. ↑ Nyssen, Jan (2021). "The situation in Tigray at the beginning of 2021". ResearchGate. Arquivado dende o orixinal o 14 de xaneiro de 2021. Consultado o 2021-01-14. Modelo:Self-published inline
  35. ↑ Mak, Getu (2021-02-13). "What happened in Aksum? My personal account". Tghat. Arquivado dende o orixinal o 13 February 2021. Consultado o 2021-02-13. Modelo:Self-published source
  36. ↑ Woinishet; Tsegaye, Tedros; T. Gebreananaye, Meron (2020-01-20). "Massacre and silenced voices in Aksum: An eyewitness account". Tghat. Arquivado dende o orixinal o 14 de febreiro de 2021. Consultado o 2021-02-13. Modelo:Self-published source
  37. ↑ Cara Anna (febreiro de 2021). "Witnesses Recall Church Massacre in Ethiopia’s Holy City of Axum". News & Reporting (en inglés). Associated Press. 
  38. ↑ "Eritrean troops massacre hundreds of civilians in Axum, Ethiopia". Amnesty International (en inglés). 2021-02-26. 
  39. ↑ Plaut, Martin (2021-01-11). "Massacre at Tigray's Mariam of Zion cathedral in Aksum". Eritrea Hub. Arquivado dende o orixinal o 12 de xaneiro de 2021. Consultado o 2021-01-13. 

Véxase tamén editar

Outros artigos editar

Ligazóns externas editar

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Axum&oldid=6635820»