Aleksandr Dovzhenko
Aleksandr Petrovich Dovzhenko (ruso: Алекса́ндр Петро́вич Довже́нко, Aleksandr Petrovich Dovzhenko; ucraíno Олександр Петрович Довженко, Oleksandr Petrovych Dovzhenko), nado en Sosnytsia (actual Ucraína) o 10 de setembro de 1894 e finado en Peredelkino (actual Rusia) o 25 de novembro de 1956 foi un director e produtor soviético de orixe ucraína. Adoita ser citado como un dos máis importantes cineastas soviéticos, con Sergei Eisenstein e Vsevolod Pudovkin, ademais dun pioneiro da teoría soviética da montaxe.
Traxectoria editar
Dovzhenko naceu no distrito de Viunyshche en Sosnytsia, actualmente no óblast de Chernihiv (Ucraína), fillo de Petro Semenovych Dovzhenko e de Odarka Ermolaivna Dovzhenko. Os seus devanceiros por vía paterna eran cosacos que se estableceron en Sosnytsia no século dezaoito, chegados da provincia veciña de Poltava. Aleksandr foi o sétimo de catorce fillos, pero debido á alta taxa de mortalidade infantil aos once anos converteuse no maior dos irmáns (só Aleksandr e a súa irmá Polina sobreviviron).
Aínda que os seus pais eran analfabetos, o semi-ilustrado avó de Dovzhenko animouno a estudar, chegando a ser mestre aos dezanove anos. Evitou o servizo militar durante a primeira guerra mundial e a Revolución Rusa a causa dunha doenza cardíaca, pero uniuse ao Partido Comunista a principios da década de 1920. Mesmo foi axudante do embaixador en Varsovia e en Berlín. Cando volveu á URSS en 1923 comezou a ilustrar libros e realizar debuxos en Khárkiv.
En 1926 comezou no cinema ao chegar a Odesa. A súa ambición fixo posible a produción do seu segundo guión, Vasya the Reformer, que tamén codirixiu. Conseguiu un grande éxito con Zvenigora en 1928, que o estableceu cun dos grandes cineastas do seu tempo. A súa "Triloxía de Ucraína" (Zvenigora, Arsenal, e Zemlya), aínda que menosprezada por algúns críticos soviéticos contemporáneos (que atopaban o seu realismo contrarrevolucionario), é o seu traballo máis coñecido en occidente. Polo seu filme Shchors, Dovzhenko recibiu o Premio Stalin (1941). Oito anos despois recibiu outro Premio Stalin por Michurin.
Durante a segunda guerra mundial traballou como xornalista de guerra para o exército soviético. Tras pasar varios anos escribindo, coescribindo e producindo filmes nos Mosfilm Studios en Moscova, converteuse en novelista. En vinte anos de carreira cinematográfica, Dovzhenko dirixiu persoalmente só sete filmes. Foi o mestre dos novos cineastas soviéticos Larisa Shepitko e Serhiy Paradzhanov.
O 25 de novembro de 1956, morreu por un ataque ao corazón na súa casa de Peredelkino. A súa dona, Yulia Solntseva continuou o seu legado, producindo filmes e completando proxectos que Dovzhenko non foi capaz de crear. Tralo seu pasamento, púxoselle o seu nome aos Dovzhenko Film Studios de Kíiv.
Filmografía editar
- Yagodki lyubvi, 1926
- Vasya – reformator, 1926
- Sumka dipkuryera, 1927
- Zvenigora, 1928
- Arsenal, 1928
- Zemlya, 1930
- Ivan, 1932
- Aerohrad, 1935
- Bukovina, Zemlya Ukrainskaya, 1939
- Shchors, 1939
- Osvobozhdeniye, 1940
- Bitva za nashu Sovetskuyu Ukrainu, 1945
- Pobeda na Pravoberezhnoi Ukraine i izgnaniye nemetsikh zakhvatchikov za predeli Ukrainskikh sovietskikh zemel, 1945
- Michurin, 1948
- Proshchay, Ameryko, 1949
- Poema o more, 1959
Véxase tamén editar
Bibliografía editar
- Dovzhenko, Alexandr (ed. Marco Carynnyk) (1973). Alexandr Dovzhenko: The Poet as Filmmaker, MIT Press. ISBN 0-262-04037-9
- Kepley, Jr., Vance (1986). In the Service of the State: The Cinema of Alexandr Dovzhenko, University of Wisconsin Press. ISBN 0-299-10680-2
- Liber, George O. (2002). Alexander Dovzhenko: A Life in Soviet Film, British Film Institute. ISBN 0-85170-927-3
- Nebesio, Bohdan. "Preface" to Special Issue: The Cinema of Alexander Dovzhenko. Journal of Ukrainian Studies. 19.1 (Summer, 1994): pp. 2–3.
- Perez, Gilberto (2000) Material Ghost: Films and Their Medium, Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-6523-9
- Abramiuk, Larissa (1998) The Ukrainian Baroque in Oleksandr Dovzhenko's Cinematic Art, The Ohio State University (UMI).
Ligazóns externas editar
- Aleksandr Dovzhenko na IMDb (en inglés).
- Chris Fujiwara's review Neglected Giant: Alexander Dovzhenko at the MFA
- Ray Uzwyshyn Alexandr Dovzhenko's Silent Trilogy: A Visual Exploration
- John Riley "A (Ukrainian) Life in Soviet Film: Liber's Alexandr Dovzhenko", Film-Philosophy, vol. 7 no. 31, outubro do 2003 – a review of George O. Liber (2002), Alexandr Dovzhenko: A Life in Soviet Film
- "Screenplays About the Earth" por Aleksandr Dovzhenko en SovLit.net