Afonso de Castela

Afonso de Castela, coñecido tamén no seu tempo como Afonso o Inocente, nado en Tordesillas o 17 de novembro de 1453 e finado en Cardeñosa o 5 de xullo de 1468 , foi un nobre castelán. Tiña o título de Infante de Castela, ao ser fillo do rei Xoán II de Castela e da raíña Isabel de Portugal. Era irmán da futura raíña Isabel I de Castela, máis coñecida como Isabel a Católica.

Afonso de Castela
Infante de Castela
Príncipe de Asturias
Rei rival de Castela e León
Sepulcro de Afonso de Castela na Cartuxa de Miraflores
Rei rival de Castela e León
Afonso XII de Castela
5 de xuño de 1464 -5 de xullo de 1468
PredecesorHenrique IV de Castela
SucesorHenrique IV de Castela
Príncipe de Asturias
4 de setembro de 1464 -5 de xullo de 1468
PredecesorXoana de Castela
SucesorIsabel de Castela

Nacemento17 de novembro de 1453
Tordesillas, Coroa de Castela
Falecemento5 de xullo de 1468 (14 anos)
Cardeñosa, Coroa de Castela
Casa realCasa de Trastámara
ProxenitoresXoán II de Castela
Isabel de Portugal

Na rede
Find a Grave: 37111542 Editar o valor em Wikidata

Afonso foi un dos protagonistas do conflito pola sucesión do seu medio irmán Henrique IV. O rei Henrique, premido por un sector da nobreza, viuse obrigado a proclamar a Afonso Príncipe de Asturias en 1464 en detrimento da súa filla Xoana. Máis tarde, eses mesmos nobres proclamarían a Afonso rei en 1465, iniciándose unha guerra entre os partidarios deste e os de Henrique IV. Desta forma, Afonso, co título de Afonso XII de Castela, disputou a Coroa ao seu medio irmán ata a súa prematura morte en 1468.

Orixes familiares editar

Era fillo do rei Xoán II de Castela e da raíña Isabel de Portugal. Por parte paterna, os seus avós eran o rei Henrique III de Castela e a raíña Catarina de Lancaster e, por parte materna, os seus avós eran o infante Xoán de Portugal e Isabel de Barcelos.

Foi medio irmán do rei Henrique IV de Castela e irmán da futura raíña Isabel a Católica.

Traxectoria editar

 
Moeda acuñada polos partidarios de Afonso en Sevilla.

O infante Afonso de Castela naceu no municipio valisoletano de Tordesillas o día 17 de novembro de 1453. Unha parte importante da nobreza castelá estaba descontenta con Henrique IV e en setembro de 1464, dita nobreza obrigou ao rei a desposuír a Xoana, a súa única filla, do título de Princesa de Asturias e proclamar a Afonso príncipe herdeiro no seu lugar. Porén, o descontento nobiliario non diminuíu e en xuño de 1465 a Liga nobiliaria reuniuse en Ávila, derrocaron a Enrique e proclamaron rei de Castela a Afonso, co nome de Afonso XII.[1] O novo rei tiña soamente 12 anos de idade. Este episodio foi chamado polos seus detractores "a farsa de Ávila", nome co que pasou á historia.

Estalou entón a guerra aberta entre os partidarios de Henrique IV e os de Afonso XII, que instalou o seu brillante Corte en Arévalo e chegou a reinar de feito durante os tres anos que durou a súa vida, envolvido nun luxo e esplendor cultural de que se fixo lingua un dos seus cortesáns, Jorge Manrique, nas súas melancólicas Coplas a la muerte de su padre:[2][3]

Pois o seu irmán o Inocente,
que na súa vida sucesor
chamouse,
que corte tan excelente
tivo e cuanto gran señor
que lle seguiu![4]

Na corte de Afonso XII o Inocente figuraban cabaleiros tan importantes como Diego Gómez Manrique e o seu sobriño Jorge, o xurista Nicolás de Guevara e o poeta cancioneril Juan Álvarez Gato ou o historiador Diego de Valera, maestresala do rei en 1467, separadamente do propio Marqués de Villena; tamén Rodrigo Alonso Pimentel, cuarto Conde de Benavente, e Pedro de Villandrando Conde de Ribadeo, e Diego de Ribeira, ayo do príncipe Afonso e cabaleiresco maior do seu corte, ou Sancho de Vermellas, señor de Cavia e Monzón e alcalde maior dos fidalgos de Castela; Martín de Távara; o prior de Osma, xurista e capelán real de don Afonso XII Francisco Gómez de Miranda e outros. Por certo que na súa capela figuraban cantores tan destacados como Diego Rangel ou Cristóbal de Morais. Don Diego Gómez Manrique organizou festexos e compuxo momos teatrais para celebrar o aniversario real nos que as damas da Corte facían o papel de fadas. Outro produto do mecenado real foi un espello de príncipes redactado para o uso de Afonso XII: a Exhortación ou información de boa e sa doutrina (1467) escrita polo humanista Pedro de Chinchilla a instancias do xa citado cuarto Conde de Benavente.

En agosto de 1467 produciuse unha importante batalla en Olmedo, na que ningún dos bandos conseguiu impoñerse. Ata hoxe día algúns historiadores consideran que Enrique foi derrotado e feito prisioneiro[1] mentres que outros afirman que venceu, pero que por debilidade preferiu negociar cos vencidos.[5]

O infante Afonso de Castela faleceu, posiblemente, por envelenamento en Cardeñosa o día 5 de xullo de 1468.[6] Henrique IV quedou como rei indiscutido a partir de 1469 mentres que o título de herdeiro ao trono pasou a ser disputado entre Xoana a Beltranexa e a infanta Isabel, a medio irmán de Henrique IV de Castela. O conflito terminou dando lugar á Guerra de Sucesión Castelá, na que Isabel logrou finalmente apoderarse do trono castelán-leonés.

Sepultura de Afonso de Castela editar

O infante Afonso de Castela foi sepultado xunto aos seus pais na Cartuxa de Miraflores. O sepulcro de Afonso de Castela, obra do escultor Gil de Siloe, está colocado no lado do Evanxeo da igrexa do Monasterio.

No ano 2006, con motivo da restauración da Cartuxa de Miraflores, a Dirección Xeral de Patrimonio e Bens Culturais da Xunta de Castela e León decidiu realizar o estudo antropolóxico dos restos mortais de Xoán II e a súa segunda esposa, quen estaban enterrados na cripta baixo o sepulcro real, así como o estudo dos restos depositados no interior do sepulcro do infante Afonso de Castela, cuxo sepulcro está colocado nun lateral da mesma igrexa.[7][8] O estudo antropolóxico foi realizado por Luís Caro Dobón e María Edén Fernández Suárez, investigadores da área de Antropoloxía Física da Universidade de León.[9] Os restos mortais do infante Afonso de Castela, mal conservados, estaban depositados nun ataúde de madeira de nogueira, e comprobouse que a súa estatura alcanzaba os 165 centímetros. Ademais, confirmouse que os restos mortais depositados no sepulcro eran os do infante Afonso de Castela, pois se comprobou que existía unha relación de parentesco entre devanditos restos e os depositados no sepulcro de Xoán II de Castela.[10][11]

Devanceiros editar

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
16. Henrique II de Castela
 
 
 
 
 
 
 
8. Xoán I de Castela
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
17. Xoana Manuel de Villena
 
 
 
 
 
 
 
4. Henrique III de Castela
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
18. Pedro IV de Aragón
 
 
 
 
 
 
 
9. Leonor de Aragón
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
19. Leonor de Sicilia
 
 
 
 
 
 
 
2. Xoán II de Castela
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
20. Eduardo III de Inglaterra
 
 
 
 
 
 
 
10. Xoán de Gante, I duque de Lancaster
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
21. Filipa de Henao
 
 
 
 
 
 
 
5. Catarina de Lancaster
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
22. Pedro I de Castela
 
 
 
 
 
 
 
11. Constanza de Castela
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
23. María de Padilla
 
 
 
 
 
 
 
1. Afonso de Castela e Avís
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
24. Pedro I de Portugal
 
 
 
 
 
 
 
12. Xoán I de Portugal
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
25. Teresa Gille Lourenço
 
 
 
 
 
 
 
6. Xoán de Portugal
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
26. Xoán de Gante, I duque de Lancaster
 
 
 
 
 
 
 
13. Filipa de Lancaster
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
27. Branca de Lancaster
 
 
 
 
 
 
 
3. Isabel de Portugal
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
28. Xoán I de Portugal
 
 
 
 
 
 
 
14. Afonso I de Braganza
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
29. Inés Pires
 
 
 
 
 
 
 
7. Isabel de Barcelos
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
30. Nuño Álvares Pereira
 
 
 
 
 
 
 
15. Beatriz Pereira de Alvim
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
31. Leonor de Alvim
 
 
 
 
 
 

Notas editar

  1. 1,0 1,1 Álvarez de Toledo 2006.
  2. "Alfonso el Inocente". ArteHistoria (Junta de Castilla y León). Arquivado dende o orixinal o 30 de decembro de 2007. Consultado o 22 de xuño de 2007. 
  3. Perea Rodríguez 2001, pp. 33-54.
  4. |Pues su hermano el Inocente, que en su vida subcesor se llamó, qué corte tan excelente tuvo y quánto gran señor que le siguió!
  5. Álvarez Palenzuela, Vicente Ángel (2006). "La guerra civil castellana y el enfrentamiento con Portugal (1475-1479)". Alicante: Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes. Consultado o xuño de 2007. 
  6. Fanjul, Cristina (19 de outubro de 2013). "No murió de peste sino envenenado". Diario de León. Arquivado dende o orixinal o 20 de outubro de 2013. Consultado o 19 de outubro de 2013. 
  7. O estudo, coordinado por Arturo Balado Pachón e Consolo Escribano Velasco, publicado pola Fundación Iberdrola.
  8. Balado Pachón 2008, pp. 82-85.
  9. Caro Dobón 2008, p. 23.
  10. Balado Pachón 2008, p. 85.
  11. Caro Dobón 2008, pp. 28-29.

Véxase tamén editar

Bibliografía editar

Outros artigos editar

Predecesor:
Xoán II de Castela
 
Gran Mestre da Orde de Santiago
(administrado por Henrique IV)

1453 - 1462
Sucesor:
Beltrán de la Cueva
Predecesor:
Beltrán de la Cueva
 
Gran Mestre da Orde de Santiago

1463 - 1467
Sucesor:
Juan Pacheco
Predecesor:
Xoana de Castela
Príncipe de Asturias
1464-1465
Sucesor:
Isabel de Castela
Predecesor:
Henrique IV
Rei rival de Castela
(en guerra contra Henrique IV)

1465-1468
Sucesor:
Henrique IV