Ástures

Os ástures^[1] eran un pobo antigo hispanocelta^[2]^[3] que habitaba o norte da Península Ibérica, que agora comprende case toda a moderna comunidade autónoma de Asturias, a moderna provincia de León e a parte norte da moderna provincia de Zamora (en España), e no Tras os Montes oriental en Portugal. A tribo galaica dos albións eran a principal tribo ao oeste dos ástures.^[4] Isidorop de Sevilla^[5] deu unha etimoloxía como procedente dun río Astura, identificado por David Magie co río Órbigo na chaira de León, por outros o moderno río Esla.

Historia editar

Época prerromana editar

O territorio dos ástures comprendía aproximadamente as actuais provincias de León, Zamora, a maior parte de Asturias, así como parte dos territorios das actuais provincias galegas de Lugo e Ourense. Considérase que a orixe e formación desta cultura estivo radicada, entre outros aspectos, na mestura dun pobo autóctono -de orixe descoñecida- coa chegada dun grupo de poboación da zona centro-europea. Non obstante, a etnicidade deste grupo de comunidades permanece dubidosa, sendo que a maioría dos investigadores contemporáneos tenden a considerar que a denominación "Ástures" se tratase soamente dun convencionalismo empregado polos romanos á súa chegada ao noroeste peninsular, durante o século I a.C.

Será, por tanto, máis preciso cinguirse o estudo a grupos de comunidades locais, organizados ao longo de vales e unidades territoriais menores, conforme se confirman nas singularidades presentes nas decoración cerámicas da Idade de Ferro, que denotan particularidades comarcais.

Época romana editar

Coa súa integración do Imperio romano, o termo "ástur" pasou a definir aos habitantes da provincia de Asturias, e máis tarde dentro da provincia da Gallaecia, aos habitantes do Convento xurídico asturicense. Xa na Idade Media acabaría por definir unicamente ás comunidades que vivían entre a Cordilleira Cantábrica e o mar Cantábrico, tendo por límite occidental o río Navia e oriental o Deva, se ben o termo ástur tamén acabaría integrando a toda Cantabria, chamada durante séculos "Asturias de Santillana".^[6]

Notas editar

↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para ástur.
↑ Koch, John T. (2006). Celtic Culture: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO. p. 481. ISBN 9781851094400.
↑ Cólera, Carlos Jordán (16 de marzo de 2007). "The Celts in the Iberian Peninsula:Celtiberian" (PDF). E-Keltoi 6: 749–750. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 24 de xuño de 2011. Consultado o 16 de xuño de 2010.
↑ Koch, John (2005). Celtic Culture : A Historical Encyclopedia. ABL-CIO. pp. 789, 790. ISBN 978-1-85109-440-0.
↑ Isidoro de Sevilla, Etymologies, IX: 2, 112, noted by David Magie, "Augustus' War in Spain (26-25 B.C.)" Classical Philology 15.4 (October 1920:323–339) p.336 note 3.
↑ Los astures Arquivado 16 de abril de 2017 en Wayback Machine. (en castelán)

Véxase tamén editar

Bibliografía editar

Almagro-Gorbea, Martín, Les Celtes dans la péninsule Ibérique, in Les Celtes, Éditions Stock, Paris (1997) ISBN 2-234-04844-3
Cunliffe, Barry, The Celts – A Very Short Introduction, Oxford University Press (2003) ISBN 0-19-280418-9
Duque, Ángel Montenegro et alli, Historia de España 2 – colonizaciones y formacion de los pueblos prerromanos, Editorial Gredos, Madrid (1989) ISBN 84-249-1013-3
Lorrio Alvarado, Alberto José, Los Celtíberos, Editorial Complutense, Alicante (1997) ISBN 84-7908-335-2
Martino, Eutimio, Roma contra Cantabros y Astures – Nueva lectura de las fuentes, Breviarios de la Calle del Pez n. º 33, Diputación provincial de León/Editorial Eal Terrae, Santander (1982) ISBN 84-87081-93-2
Motoza, Francisco Burillo, Los Celtíberos – Etnias y Estados, Crítica, Grijalbo Mondadori, S.A., Barcelona (1998, revised edition 2007) ISBN 84-7423-891-9
Jiménez, Ana Bernardo (dirección), Astures – pueblos y culturas en la frontera del Imperio Romano, Asociación Astures, Gran Enciclopedia Asturiana, Gijón (1995) ISBN 84-7286-339-5, 84-7286-342-5
Koch, John T.(ed.), Celtic Culture: A Historical Encyclopedia, ABC-CLIO Inc., Santa Barbara, California (2006) ISBN 1-85109-440-7, 1-85109-445-8

Fontes adicionais

Berrocal-Rangel, Luis & Gardes, Philippe, Entre celtas e íberos, Real Academia de la Historia/Fundación Casa de Velázquez, Madrid (2001) ISBNs 978-84-89512-82-5, 978-84-95555-10-6
Heinrich Dyck, Ludwig, The Roman Barbarian Wars: The Era of Roman Conquest, Author Solutions (2011) ISBNs 1426981821, 9781426981821
Kruta, Venceslas, Les Celtes, Histoire et Dictionnaire: Des origines à la Romanization et au Christinisme, Èditions Robert Laffont, Paris (2000) ISBN 2-7028-6261-6
Martín Almagro Gorbea, José María Blázquez Martínez, Michel Reddé, Joaquín González Echegaray, José Luis Ramírez Sádaba, and Eduardo José Peralta Labrador (coord.), Las Guerras Cántabras, Fundación Marcelino Botín, Santander (1999) ISBN 84-87678-81-5
Varga, Daniel, The Roman Wars in Spain: The Military Confrontation with Guerrilla Warfare, Pen & Sword Military, Barnsley (2015) ISBN 978-1-47382-781-3
Zapatero, Gonzalo Ruiz et alli, Los Celtas: Hispania y Europa, dirigido por Martín Almagro-Gorbea, Universidad Complutense de Madrid, Editorial ACTAS, S.l., Madrid (1993) ISBNs 8487863205, 9788487863202

[1] Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para ástur.

[koch1-2] Koch, John T. (2006). Celtic Culture: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO. p. 481. ISBN 9781851094400.

[3] Cólera, Carlos Jordán (16 de marzo de 2007). "The Celts in the Iberian Peninsula:Celtiberian" (PDF). E-Keltoi 6: 749–750. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 24 de xuño de 2011. Consultado o 16 de xuño de 2010.

[koch2-4] Koch, John (2005). Celtic Culture : A Historical Encyclopedia. ABL-CIO. pp. 789, 790. ISBN 978-1-85109-440-0.

[5] Isidoro de Sevilla, Etymologies, IX: 2, 112, noted by David Magie, "Augustus' War in Spain (26-25 B.C.)" Classical Philology 15.4 (October 1920:323–339) p.336 note 3.

[6] Los astures Arquivado 16 de abril de 2017 en Wayback Machine. (en castelán)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]