Ácido butírico

composto químico

O ácido butírico (do grego βούτῡρον, 'manteiga'), tamén coñecido polo seu nome sistemático ácido butanoico, é un ácido carboxílico coa fórmula estrutural CH3CH2CH2COOH, ás veces considerado como ácido graxo de cadea curta. É un líquido aceitoso incloro soluble en auga, etanol e éter. O ácido isobutírico (ácido 2-metilpropanoico) é un isómero seu. Os sales e ésteres do ácido butírico denomínanse butiratos ou butanoatos. Este ácido non está moi espallado na natureza, pero os seus ésteres son comúns. Este ácido abunda na manteiga. É un produto industrial común.[7]

Ácido butírico
Modelo de recheo de espazos
Identificadores
Número CAS 107-92-6
PubChem 264
ChemSpider 259
UNII 40UIR9Q29H
Número CE 203-532-3
Número UN 2820
DrugBank DB03568
KEGG C00246
MeSH Butyric+acid
ChEBI CHEBI:30772
ChEMBL CHEMBL14227
Ligando IUPHAR 1059
Número RTECS ES5425000
Imaxes 3D Jmol Image 1
Image 2
Propiedades
Fórmula molecular C4H8O2
Masa molar 88,11 g mol−1
Aspecto Líquido incoloro
Olor Desagradable, similar ao vómito ou ao cheiro corporal
Densidade 1,135 g/cm3 (−43 °C)[2]
0,9528 g/cm3 (25 °C)[3]
Punto de fusión −51 °C; −60 °F; 222 K
Punto de ebulición 163,75 °C; 326,75 °F; 436,90 K
Sublima a −35 °C
ΔsublHo = 76 kJ/mol[4]
Solubilidade en auga Miscible
Solubilidade Lixeiramente soluble en CCl4. Miscible con etanol, éter
log P 0,79
Presión de vapor 0,112 kPa (20 °C)
0,74 kPa (50 °C)
9,62 kPa (100 °C)[4]
kH 5,35·10−4 L·atm/mol
Acidez (pKa) 4,82
-55,10·10−6 cm3/mol
Condutividade térmica 1,46·105 W/m·K Índice de refracción (nD) 1,398 (20 °C)[3]
Viscosidade 1,814 cP (15 °C)[5]
1,426 cP (25 °C)
Estrutura
Estrutura cristalina Monoclínico (−43 °C)[2]
Grupo espacial C2/m[2]
Momento dipolar 0,93 D (20 °C)[5]
Termoquímica
Entalpía estándar
de formación
ΔfHo298
−533,9 kJ/mol[4]
Entalpía estándar
de combustión
ΔcHo298
2183,5 kJ/mol[4]
Entropía molar
estándar
So298
222,2 J/mol·K[5]
Capacidade calorífica, C 178,6 J/mol·K[4]
Perigosidade
Pictogramas GHS Pictograma da corrosión no Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS)

[6]

Palabra sinal GHS Danger
declaración de perigosidade GHS 314[6]
declaración de precaución GHS 280 , 305+351+338 , 310 [6]
NFPA 704
2
3
0
Punto de inflamabilidade 71–72 °C; 160–162 °F; 344–345 K
Límites de explosividade 2,2–13,4%
LD50 2000 mg/kg (oral, rata)
Compostos relacionados
Outros anións Butirato

Se non se indica outra cousa, os datos están tomados en condicións estándar de 25 °C e 100 kPa.

Distribución natural editar

Os triglicéridos con ácido butírico compoñen o 3–4% da manteiga. Cando a manteiga se pon rancia, libérase o ácido butírico. É un ácido graxo de cadea curta. O ácido butírico é un ácido medianamente forte que reacciona con bases e afecta a moitos metais.[8] O ácido butírico atópase na graxa animal e aceites vexetais, leite de vaca e humano,[9] manteiga, quiexo parmesano e, como produto da fermentación anaerobia no corpo (no colon, como olor corporal e nos vómitos).[10] O ácido butírico ten un sabor parecido ao da manteiga e un cheiro desagradable. Os mamíferos con boas capacidades olfactivas, como os cans, poden detectalo en concentracións de 10 partes por mil millóns, mentres que os humanos poden detectalo só en concentracións por encima de 10 partes por millón (mil veces maior). Na industria alimentaria utilízase como aromatizante.

Nos humanos o ácido butírico é un dos agonistas endóxenos primarios do receptor do ácido hidrocarboxilico 2 (HCA2), un receptor acoplado á proteína G acoplado a Gi/o.[11][12]

O ácido butírico ou a fermentación do ácido butírico está tamén presente como éster octil butirato na charouvía (Pastinaca sativa)[13] e nas sementes do xinkgo.[14]

Preparación e illamento editar

O ácido butírico prepárase industrialmente por oxidación do butiraldehido.[7]

Pode separarse de solucións acuosas por saturación con sales como o cloruro de calcio. Este sal de calcio, Ca(C4H7O2)2·H2O, é menos soluble en auga quente que en fría.

Historia editar

O ácido butírico atopouno por primeira vez en forma impura en 1814 o químico francés Michel Eugène Chevreul. En 1818, purificouno o suficiente como para poder caracterizalo. Porén, Chevreul non publicou as súas primeiras investigacións sobe este ácido, senón que depositou os seus descubrimentos en forma de manuscritos na secretaría da Academia das Ciencias de París, Francia. Por outra parte, Henri Braconnot, outro químico francés, estaba tamén investigando a composición da manteiga e publicou os seus descubrimentos, o que causou unha disputa pola prioridade. Xa en 1815, Chevreul afirmaba que atopara a substancia responsable do cheiro da manteiga.[15] En 1817, publicara algúns dos seus descubrimentos sobre as propiedades do ácido butírico e deulle o seu nome.[16] Porén, ata 1823 non presentou as propiedades do ácido butírico en detalle.[17]

Usos editar

O ácido butírico úsase na preparación de varios ésteres butirato. Utilízase para producir butirato acetato de celulosa, que se utiliza nunha ampla variedade de ferramentas, partes e recubrimentos e é máis resistante á degradación que o acetato de celulosa.[18] Porén, o buturato acetato de celulosa pode degradarse por exposición á calor ou humidade, liberando o ácido butírico.[19]

Os ésteres de baixo peso molecular do ácido butírico, como o metil butirato, teñen aromas ou sabores na súa maioría pracenteiros.[7] Como consecuencia, utilízanse como aditivos de perfumes e alimentos. É un aromatizante alimentario aprobado na Unión Europea na base de datos FLAVIS (número 08.005).

Debido ao seu potente cheiro, foi utilizado como un aditivo en cebos para a pesca.[20] Moitos dos aromas dispoñibles comercialmente utilizados en cebos para as carpas (Cyprinus carpio) usan o ácido butírico como éster base; porén, non está claro se o peixe é atraído polo propio ácido butírico ou polas substancias engadidas con el. O ácido butírico é un dos poucos ácidos orgánicos que é degustable para as tencas e outros ciprínidos.[21] Esta substancia tamén a usou como bomba fétida a Sea Shepherd Conservation Society para molestar as tripulacións dos barcos baleeiros xaponeses.[22]

Bioquímica editar

 
Unha vía para a biosíntese do butirato. Os encimas relevantes: acetoacetil-CoA tiolase, 3-hidroxibutiril-CoA deshidroxenase dependente de NAD+ e de NADP+, 3-hidroxibutiril-CoA deshidratase, e butiril-CoA deshidroxenase dependente de NAD+.

Biosíntese microbiana editar

O butirato é producido en varios procesos de fermentación natural realizada por bacterias anaerobias obrigadas.[23] Esta vía de fermentación, chamada fermentación butírica, foi descuberta por Louis Pasteur en 1861. Exemplos de especies de bacterias produtoras de butirato son:

A vía empeza coa rotura glicolítica da glicosa en dúas moléculas de piruvato, que é unha ruta habitual na maioría dos organismos. O piruvato oxídase a acetil coencima A en reacción catalizada pola piruvato:ferredoxina oxidorredutase. Fórmanse dúas moléculas de dióxido de carbono (CO2) e dúas de hidróxeno (H2) como produtos residuais. Seguidamente, prodúcese o ATP no último paso da fermentación. Prodúcense tres moléculas de ATP por cada molécula de glicosa, o cal é un rendemento relativamene alto. A ecuación axustada desta fermentación é:

C6H12O6 → C4H8O2 + 2 CO2 + 2 H2

Outras vías de produción de butirato son a redución do succinato e a desproporcionación do crotonato.

Acción Encima responsable
O acetil coencima A convértese en acetoacetil coencima A acetil-CoA-acetil transferase
O acetoacetil coencima A convértese en β-hidroxibutiril-CoA β-hidroxibutiril-CoA deshidroxenase
O β-hidroxibutiril-CoA convértese en crotonil-CoA crotonase
O crotonil-CoA convértese en butiril-CoA (CH3CH2CH2C=O-CoA) butiril-CoA deshidroxenase
Un grupo fosfato substitúe o CoA para formar butiril fosfato fosfobutirilase
O grupo fosfato únese ao ADP para formar o ATP e o butirato butirato quinase

Varias especies de bacterias forman acetona e n-butanol por unha vía alternativa, que empeza coa fermentación butírica. Algunhas destas especies son:

Estas bacterias empezan coa fermetación butírica, como se describiu antes, pero, cando o pH baixa de 5, cambian á produción de butanol e acetona para impedir que baixe máis o pH. Fórmanse dúas moléculas de butanol por cada molécula de acetona.

O cambio na vía ocorre despois da formación do acetoacetil-CoA. Este intermediario pode tomar despois dúas posibles rutas:

  • acetoacetil-CoA → acetoacetato → acetona
  • acetoacetil-CoA → butiril-CoA → butiraldehido → butanol

Fontes de fibras fermentables editar

Residuos de fibras doadamente fermentables, como as de amidón resistente, fibra de avea, pectina e guar son transformadas polas bacterias do colon en ácidos graxos de cadea curta, entre eles o butirato, producindo máis destes ácidos graxos curtos que outras fibras menos fermentables, como as celulosas.[10][24] Un estudo atopou que o amidón resistente produce máis butirato que outros tipos de fibra alimentaria.[25] A produción de ácidos graxos de cadea curta a partir de fibras en animais ruminantes, como as vacas, é a causa de que o leite e a manteiga deses animais conteñan butirato.[9][26]

Os frutanos son outra fonte de fibras dietarias solubles prebióticas, que poden ser dixeridas para producir butirato. Atópanse a miúdo en fibras solubles de alimentos, que teñen alto contido en xofre, como en Allium e nas plantas crucíferas. As fontes de frutanos son principalmente o trigo (aínda que algúns tipos de trigo, como a espelta conteñen menores cantidades),[27] centeo, cebada, cebola, allo, alcachofas, espárragos, remolacha, chicoria, follas de mexacán, allo porro, a parte branca das ceboletas, brócoli, col de Bruxelas, verza, fiúncho e prebióticos, como os frutooligosacáridos (FOS), oligofrutosa e inulina.[28][29]

Farmacoloxía editar

Encima humano e unión ao GPCR [30][31]
Encima inhibido IC50 (nM) Nota da entrada
HDAC1 16.000
HDAC2 12.000
HDAC3 9.000
HDAC4 2.000.000 Unión máis baixa
HDAC5 2.000.000 Unión máis baixa
HDAC6 2.000.000 Unión máis baixa
HDAC7 2.000.000 Unión máis baixa
HDAC8 15.000
HDAC9 2.000.000 Unión máis baixa
CA1 511.000
CA2 1.032.000
Diana do GPCR pEC50 Nota de entrada
FFAR2 2,9–4,6 Agonista completo
FFAR3 3,8–4,9 Agonista completo
HCA2 2,8 Agonista

Farmacodinámica editar

O ácido butírico é un dos dous principais agonistas endóxenos do receptor do ácido hidroxicarboxílico 2 humano (HCA2, tamén coñecido como GPR109A), un receptor acoplado á proteína G acoplado a Gi/o (GPCR),[11][12]

Igual que outros ácidos graxos de cadea curta, o butirato é un agonista nos receptores de ácidos graxos libres FFAR2 e FFAR3, os cales funcionan como sensores de nutrientes que facilitan o control homeostático do balance enerxético;[32][33][34] porén, entre os ácidos graxos de cadea curta só o butirato é un agonista do HCA2.[32][33][34] O ácido butírico metabolízase nas mitocondrias, especialmente en colonocitos e polo fígado, para xerar adenosín trifosfato (ATP) durante o metabolismo dos ácidos graxos.[32] O ácido butírico é tamén un inhibidor de HDAC (concretamente de HDAC1, HDAC2, HDAC3 e HDAC8),[30][31] un fármaco que inhibe a función dos encimas histona desacetilases, polo que favorece un estado acetilado das histonas nas células.[32] A acetilación de histonas afrouxa a estrutura da cromatina ao reducir a atracción electrostática entre as histonas e o ADN.[32] En xeral, pénsase que os factores de transcrición non poden acceder a rexións nas que as histonas están apertadaente asociadas ao ADN (é dicir, non acetiladas, por exemplo, a heterocromatina). Por tanto, pénsase que o ácido butírico potencia a actividade de transcricional nos promotores,[32] que son normalmente silenciados ou regulados á baixa debido á actividade das histona descaetilases.

Farmacocinética editar

O butirato que se produce no colon por fermentación microbiana da fibra da dieta é absorbido e metabolizado principalmentet polos colonocitos e as células do fígado[nota 1] para a xeración de ATP durante o metabolismo enerxético;[32] porén, parte do butirato é absorbido no colon distal, o cal non está conectado coa vea porta, o que permite a distribución sistémica dese butirato a múltiples sistemas orgánicos por medio do sistema circulatorio.[32] O butirato que chegou ao sistema circulatorio pode cruzar doadamente a barreira hematoencefálica por medio dos transportadores de monocarboxilatos (é dicir, certos membros da transportadores do grupo SLC16A).[35][36] Outros transportadores que median no paso do butirato a través das membrans lipídicas son SLC5A8 (SMCT1), SLC27A1 (FATP1) e SLC27A4 (FATP4).[30][36]

Metabolismo editar

O ácido butírico é metabolizado por varias XM-ligases humanas (ACSM1, ACSM2B, ASCM3, ACSM4, ACSM5 e ACSM6), tamén chamadas butirato–CoA ligases.[37] O metabolito producido por esta reacción é o butiril–CoA, e prodúcese da seguinte maneira:[37]

Adenosín trifosfato + ácido butírico + coencima Aadenosín monofosfato + pirofosfato + butiril-CoA

Como é un ácido graxo de cadea curta, o butirato é metabolizado polas mitocondrias como unha fonte de enerxía (é dicir, de adenosín trifosfato ou ATP) por medio do metabollismo dos ácidos graxos.

Nos humanos, o profármaco do butirato tributirina é metabolizado pola triacilglicerol lipase a dibutirina e butirato por medio da reacción:[38]

Tributirina + H2O → dibutirina + ácido butírico

Investigación editar

Efectos periféricos editar

O butirato ten numerosos efectos sobre a homeostase enerxética e doenzas relacionadas (diabetes e obesidade), inflamación e función inmmune (por exemplo, ten pronunciados efectos antimicrobianos e anticaceríxenos) en humanos.[33][39] Estes efectos ocorren por medio do seu metabolismo na mitocondria para xerar ATP durante o metabolismo dos ácidos graxos ou por medio dunha ou máis das súas dianas dos encimas modificadores de histonas (é dicir, as histona desacetilases de clase I) e as dianas dos receptores acoplados á proteína G (é dicir, FFAR2, FFAR3 e HCA2).[33]

Inmunomodulación e inflamación editar

Os efectos do butirato sobre o sistema inmune dependen da inhibición das histona desacetilases de clase I e a activación das súas dianas do receptor acoplado á proteína G: HCA2 (GPR109A), FFAR2 (GPR43) e FFAR3 (GPR41).[34][40] Entre todos os ácidos graxos de cadea curta o butirato é o promotor máis potente das células T reguladoras intestinais in vitro e o único do grupo que é un ligando de HCA2.[34] Demostrou ser un mediador fundamental da resposta inflamatoria do colon. Posúe un potencial preventivo e terapéutico para contrarrestar a colite ulcerosa mediada por inflamación e o cancro colorrectal.

O butirato ten propiedades antimicrobianas en humanos que son mediadas polo péptido antimicrobiano LL-37, que está inducido pola inhibición de HDAC sobre a histona H3.[40][41][42] In vitro, o butirato incrementa a expresión xénica de FOXP3 o regulador da transcrición de células T reguladoras (Tregs) e promove as células T reguladora do colon pola inhibición das histona desacetilases de clase I;[34][40] por medio destas accións incrementa a expresión da interleucina 10, unha citocina antiinflamatoria.[40][34] O butirato tamén suprime a inflamación do colon ao inhibir as vías de sinalización de IFN-γSTAT1, que están mediadas parcialmente por medio da inhibición das histona desacetilases. Aínda que a sinalización transitoria de IFN-γ está xeralmente asociada cunha resposta inmunitaria normal do hóspede, a sinalización crónica de IFN-γ está a miúdo asociada coa inflamación crónica. Observouse que o butirato inhibe a actividade de HDAC1 que está unido ao promotor do xene Fas en células T, o que resulta na hiperacetilación do promotor de Fas e a regulación á alza do receptor Fas da superficie das células T.[43]

De xeito similar ao doutros agonistas de HCA2 estudados, o butirato tamén produce uns efectos antiinflamatorios marcados en diversos tecidos, incluíndo o cerebro, tracto gastrointestinal, pel e tecido vascular.[44][45][46] A unión do butirato a FFAR3 induce a liberación do neuropéptido Y e promove a homeostase funcional da mucosa do colon e do sistema inmunitario entérico.[47]

O ácido butírico é unha importante fonte de enerxía (ATP) para as células que tapizan o colon de mamíferos (colonocitos). Sen ácido butírico como fornecedor de enerxía, as células do colon sofren unha autofaxia regulada á alza (é dicir, autodixestión).[48]

Cancro editar

O butirato produce diferentes efectos en células saudables e cancerosas, o que se coñece como o "paradoxo do butirato". En concreto, o butirato inhibe as células tumorais do colon e estimula a proliferación de células sas do epitelio do colon.[49] O mecanismo de sinalización non se coñece ben.[50] A produción de ácidos graxos volátiles, como o butirato a partir de fibras fermentables pode contribuír ao papel da fibra alimenticia no cancro de colon.[24] Os ácidos graxos de cadea curta, nos que se inclúe o ácido butírico, prodúcense pola flora intestinal beneficiosa (probióticos) que se alimentan de prebióticos fermentables, que son produtos vexetais que conteñen fibra dietaria. Estes ácidos graxos de cadea curta benefician os colonocitos ao incrementaren a produción de enerxía e poden protexer contra o cancro de colon ao inhibiren a proliferación celular.[51]

Inversamente, algúns investigadores trataron de eliminar o butirato e considérano un potencial impulsor do cancro.[52] Estudos feitos en ratos indican que favorece a transformación de células epiteliais do colon deficientes en MSH2.[53]

Adicción editar

O ácido butírico é un inhibidor das HDAC que é selectivo para as HDACs de clase I en humanos.[30] As HDACs son encimas que modifican as histonas e poden causar a descatilación e represión da expresión xénica. As HDACs son importantes reguladores da formación sináptica, plasticidade sináptica e formación de memoria a longo prazo. Varias HDACs (especificamente, as de clase I) sábese que están implicadas na mediación do desenvolvemento dunha adicción.[54][55][56] O ácido butírico e outros inhibidores das HDAC utilizáronse en investigación preclínica para avaliar os efectos transcricionais, neurais e no comportamento da inhibición das HDACs en animais adictos a drogas.[56][57][58]

Véxase tamén editar

Outros artigos editar

Notas editar

  1. A maior parte do butirato que se absorbe ao plasma sanguíneo desde o colon entra no sistema circulatorio pola vea porta;[32] a maior parte do butirato que entra no sistema circulatorio por esta ruta é captado polo fígado.[32]
  1. 1,0 1,1 Nomenclature of Organic Chemistry : IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013 (Blue Book). Cambridge: The Royal Society of Chemistry. 2014. p. 746. ISBN 978-0-85404-182-4. doi:10.1039/9781849733069-00648. 
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Strieter FJ, Templeton DH (1962). "Crystal structure of butyric acid" (PDF). Acta Crystallographica 15 (12): 1240–1244. doi:10.1107/S0365110X6200328X. 
  3. 3,0 3,1 Lide, David R., ed. (2009). CRC Handbook of Chemistry and Physics (90th ed.). Boca Raton, Florida: CRC Press. ISBN 978-1-4200-9084-0.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Butanoic acid en Linstrom, P.J.; Mallard, W.G. (eds.) NIST Chemistry WebBook, NIST Standard Reference Database Number 69. National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg MD. http://webbook.nist.gov (consultado o 13 June 2014)
  5. 5,0 5,1 5,2 "butanoic acid". Chemister.ru. 2007-03-19. Consultado o 2016-05-09. 
  6. 6,0 6,1 6,2 Sigma-Aldrich Co. Retrieved on 13 June 2014.
  7. 7,0 7,1 7,2 Riemenschneider, Wilhelm (2002). "Carboxylic Acids, Aliphatic". Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a05_235.
  8. ICSC 1334 – BUTYRIC ACID. Inchem.org (23 November 1998). Retrieved on 2014-03-31.
  9. 9,0 9,1 McNabney, S. M.; Henagan, T. M. (2017). "Short Chain Fatty Acids in the Colon and Peripheral Tissues: A Focus on Butyrate, Colon Cancer, Obesity and Insulin Resistance". Nutrients 9 (12): 1348. PMC 5748798. PMID 29231905. doi:10.3390/nu9121348. 
  10. 10,0 10,1 Morrison, D. J.; Preston, T. (2016). "Formation of short chain fatty acids by the gut microbiota and their impact on human metabolism". Gut Microbes 7 (3): 189–200. PMC 4939913. PMID 26963409. doi:10.1080/19490976.2015.1134082. 
  11. 11,0 11,1 Offermanns S, Colletti SL, Lovenberg TW, Semple G, Wise A, IJzerman AP (June 2011). "International Union of Basic and Clinical Pharmacology. LXXXII: Nomenclature and Classification of Hydroxy-carboxylic Acid Receptors (GPR81, GPR109A, and GPR109B)". Pharmacological Reviews 63 (2): 269–90. PMID 21454438. doi:10.1124/pr.110.003301. 
  12. 12,0 12,1 Offermanns S, Colletti SL, IJzerman AP, Lovenberg TW, Semple G, Wise A, Waters MG. "Hydroxycarboxylic acid receptors". IUPHAR/BPS Guide to Pharmacology. International Union of Basic and Clinical Pharmacology. Consultado o 13 July 2018. 
  13. Carroll, Mark J.; Berenbaum, May R. (2002). "Behavioral responses of the parsnip webworm to host plant volatiles". Journal of Chemical Ecology 28 (11): 2191–2201. PMID 12523562. doi:10.1023/A:1021093114663. 
  14. Raven, Peter H.; Evert, Ray F.; Eichhorn, Susan E. (2005). Biology of Plants. W. H. Freemanand Company. pp. 429–431. ISBN 978-0-7167-1007-3. Consultado o 11 October 2018. 
  15. Chevreul (1815) "Lettre de M. Chevreul à MM. les rédacteurs des Annales de chimie" (Carta do Sr. Chevreul aos editores de Anais de Química), Annales de chimie, 94 : 73–79; nunha nota a rodapé que abrangue as páxinas 75 e 76, menciona que atopara unha substancia que era responsable do cheiro da manteiga.
  16. Chevreul (1817) "Extrait d'une lettre de M. Chevreul à MM. les Rédacteurs du Journal de Pharmacie" (Extracto dunha carta aos editores do Xornal de Farmacia), Journal de Pharmacie et des sciences accessoires, 3 : 79–81. On p. 81, nomeou o ácido butirico: "Ce principe, que j'ai appelé depuis acid butérique, … " (Este principio [é dicir, constituínte], que desde entón denominei "ácido butírico", … )
  17. E. Chevreul, Recherches chimiques sur les corps gras d'origine animale [Investigacións químicas sobre substancias graxas de orixe animal] (París, Francia: F.G. Levrault, 1823), pages 115–133.
  18. Lokensgard, Erik (2015). Industrial Plastics: Theory and Applications (6th ed.). Cengage Learning. 
  19. Williams, R. Scott. "Care of Plastics: Malignant plastics". WAAC Newsletter 24 (1) (Conservation OnLine). Consultado o 29 May 2017. 
  20. Freezer Baits Arquivado 25 de xaneiro de 2010 en Wayback Machine., nutrabaits.net
  21. Kasumyan A, Døving K (2003). "Taste preferences in fishes". Fish and Fisheries 4 (4): 289–347. doi:10.1046/j.1467-2979.2003.00121.x. 
  22. Japanese Whalers Injured by Acid-Firing Activists Arquivado 8 June 2010 en Wayback Machine., newser.com, 10 February 2010
  23. Seedorf, H.; Fricke, W. F.; Veith, B.; Bruggemann, H.; Liesegang, H.; Strittmatter, A.; Miethke, M.; Buckel, W.; Hinderberger, J.; Li, F.; Hagemeier, C.; Thauer, R. K.; Gottschalk, G. (2008). "The Genome of Clostridium kluyveri, a Strict Anaerobe with Unique Metabolic Features". Proceedings of the National Academy of Sciences 105 (6): 2128–2133. Bibcode:2008PNAS..105.2128S. PMC 2542871. PMID 18218779. doi:10.1073/pnas.0711093105. 
  24. 24,0 24,1 Lupton JR (February 2004). "Microbial degradation products influence colon cancer risk: the butyrate controversy". The Journal of Nutrition 134 (2): 479–82. PMID 14747692. doi:10.1093/jn/134.2.479. 
  25. Cummings JH, Macfarlane GT, Englyst HN (February 2001). "Prebiotic digestion and fermentation". The American Journal of Clinical Nutrition 73 (2 Suppl): 415S–420S. PMID 11157351. doi:10.1093/ajcn/73.2.415s. 
  26. Grummer RR (September 1991). "Effect of feed on the composition of milk fat". Journal of Dairy Science 74 (9): 3244–57. PMID 1779073. doi:10.3168/jds.S0022-0302(91)78510-X. 
  27. "Frequently asked questions in the area of diet and IBS". Department of Gastroenterology Translational Nutrition Science, Monash University, Victoria, Australia. Consultado o 24 March 2016. 
  28. Gibson, Peter R.; Shepherd, Susan J. (1 February 2010). "Evidence-based dietary management of functional gastrointestinal symptoms: The FODMAP approach". Journal of Gastroenterology and Hepatology 25 (2): 252–258. ISSN 1440-1746. PMID 20136989. doi:10.1111/j.1440-1746.2009.06149.x. 
  29. Gibson, Peter R.; Varney, Jane; Malakar, Sreepurna; Muir, Jane G. (1 May 2015). "Food components and irritable bowel syndrome". Gastroenterology 148 (6): 1158–1174.e4. ISSN 1528-0012. PMID 25680668. doi:10.1053/j.gastro.2015.02.005. 
  30. 30,0 30,1 30,2 30,3 "Butyric acid". IUPHAR/BPS Guide to Pharmacology. International Union of Basic and Clinical Pharmacology. Consultado o 13 July 2018. 
  31. 31,0 31,1 "butanoic acid, 4 and Sodium; butyrate". BindingDB. The Binding Database. Consultado o 23 May 2015. 
  32. 32,00 32,01 32,02 32,03 32,04 32,05 32,06 32,07 32,08 32,09 Bourassa MW, Alim I, Bultman SJ, Ratan RR (June 2016). "Butyrate, neuroepigenetics and the gut microbiome: Can a high fiber diet improve brain health?". Neurosci. Lett. 625: 56–63. PMC 4903954. PMID 26868600. doi:10.1016/j.neulet.2016.02.009. 
  33. 33,0 33,1 33,2 33,3 Kasubuchi M, Hasegawa S, Hiramatsu T, Ichimura A, Kimura I (2015). "Dietary gut microbial metabolites, short-chain fatty acids, and host metabolic regulation". Nutrients 7 (4): 2839–49. PMC 4425176. PMID 25875123. doi:10.3390/nu7042839. Os ácidos graxos de cadea curta (SCFAs) como o acetato, butirato e propionato, que se producen pola fermentación microbiana intestinal da fibra da dieta, recoñécense como fontes de enerxía esenciais para o hóspede e actúan como moléculas de transdución de sinais por medio de receptores acoplados á proteína G (FFAR2, FFAR3, OLFR78, GPR109A) e como reguladores epixenéticos da expresión xénica pola inhibición da histona desacetilase (HDAC). Evidencias recentes suxiren que a fibra alimentaria e os SCFAs derivados dos microbios do intestino execen múltiples efectos beneficiosos sobre o metabolismo enerxético do hóspede non só por melloraren o ambiente intestinal, senón tamén por afectaren directamente a varios tecidos periféricos do hóspede. 
  34. 34,0 34,1 34,2 34,3 34,4 34,5 Hoeppli RE, Wu D, Cook L, Levings MK (February 2015). "The environment of regulatory T cell biology: cytokines, metabolites, and the microbiome". Front Immunol 6: 61. PMC 4332351. PMID 25741338. doi:10.3389/fimmu.2015.00061. 
    Figure 1: Microbial-derived molecules promote colonic Treg differentiation.
  35. Tsuji A (2005). "Small molecular drug transfer across the blood-brain barrier via carrier-mediated transport systems". NeuroRx 2 (1): 54–62. PMC 539320. PMID 15717057. doi:10.1602/neurorx.2.1.54. Outros estudos in vivo noutros laboratorios indicaron que varios compostos, incluíndo o acetato, propionato, butirato, ácido benzoico, ácido salicílico, ácido nicotínico e algúns antibióticos β-lactámicos poden ser transportados polo MCT na BHE.21 ... A captación de ácido valpórico era reducida en presenza de ácidos graxos de cadea media, como o hexanoato, octanoato e decanoato, pero non do propionato ou o butirato, indicando que o ácido valproico é captado no cerebro por medio do sistema de transporte para os ácidos graxos de cadea media, non de ácidos graxos de cadea curta. 
  36. 36,0 36,1 Vijay N, Morris ME (2014). "Role of monocarboxylate transporters in drug delivery to the brain". Curr. Pharm. Des. 20 (10): 1487–98. PMC 4084603. PMID 23789956. doi:10.2174/13816128113199990462. Os transportadores de monocarboxilatos (MCTs) sábese que son mediadores no transporte de monocarboxilatos de cadea curta, como o lactato, piruvato e butirato. ... Os MCT1 e MCT4 foron tamén asociados co transporte de ácidos graxos de cadea curta, como o acetato e formiato, que son despois metabolizados nos astrocitos [78]. ... SLC5A8 exprésase no tecido do colon normal e funciona como un supresor de tumores no colon humnano e o silenciamento deste xene ocorre no carcinoma de colon. Este transportador está implicado na captación concentrativa de butirato e piruvato producidos como produtos da fermentación das bacterias do colon. 
  37. 37,0 37,1 "Butyric acid". Human Metabolome Database. University of Alberta. Consultado o 15 August 2015. 
  38. "triacylglycerol lipase – Homo sapiens". BRENDA. Technische Universität Braunschweig. Consultado o 25 May 2015. 
  39. Tilg H, Moschen AR (September 2014). "Microbiota and diabetes: an evolving relationship". Gut 63 (9): 1513–1521. PMID 24833634. doi:10.1136/gutjnl-2014-306928. 
  40. 40,0 40,1 40,2 40,3 Wang G (2014). "Human antimicrobial peptides and proteins". Pharmaceuticals (Basel) 7 (5): 545–94. PMC 4035769. PMID 24828484. doi:10.3390/ph7050545. 
    Table 3: Select human antimicrobial peptides and their proposed targets
    Table 4: Some known factors that induce antimicrobial peptide expression
  41. Yonezawa H, Osaki T, Hanawa T, Kurata S, Zaman C, Woo TD, Takahashi M, Matsubara S, Kawakami H, Ochiai K, Kamiya S (2012). "Destructive effects of butyrate on the cell envelope of Helicobacter pylori". J. Med. Microbiol. 61 (Pt 4): 582–9. PMID 22194341. doi:10.1099/jmm.0.039040-0. 
  42. McGee DJ, George AE, Trainor EA, Horton KE, Hildebrandt E, Testerman TL (2011). "Cholesterol enhances Helicobacter pylori resistance to antibiotics and LL-37". Antimicrob. Agents Chemother. 55 (6): 2897–904. PMC 3101455. PMID 21464244. doi:10.1128/AAC.00016-11. 
  43. Zimmerman MA, Singh N, Martin PM, Thangaraju M, Ganapathy V, Waller JL, Shi H, Robertson KD, Munn DH, Liu K (2012). "Butyrate suppresses colonic inflammation through HDAC1-dependent Fas upregulation and Fas-mediated apoptosis of T cells". Am. J. Physiol. Gastrointest. Liver Physiol. 302 (12): G1405–15. PMC 3378095. PMID 22517765. doi:10.1152/ajpgi.00543.2011. 
  44. Offermanns S, Schwaninger M (2015). "Nutritional or pharmacological activation of HCA(2) ameliorates neuroinflammation". Trends Mol Med 21 (4): 245–255. PMID 25766751. doi:10.1016/j.molmed.2015.02.002. 
  45. Chai JT, Digby JE, Choudhury RP (May 2013). "GPR109A and vascular inflammation". Curr Atheroscler Rep 15 (5): 325. PMC 3631117. PMID 23526298. doi:10.1007/s11883-013-0325-9. 
  46. Graff EC, Fang H, Wanders D, Judd RL (February 2016). "Anti-inflammatory effects of the hydroxycarboxylic acid receptor 2". Metab. Clin. Exp. 65 (2): 102–113. PMID 26773933. doi:10.1016/j.metabol.2015.10.001. 
  47. Farzi A, Reichmann F, Holzer P (2015). "The homeostatic role of neuropeptide Y in immune function and its impact on mood and behaviour". Acta Physiol (Oxf) 213 (3): 603–27. PMC 4353849. PMID 25545642. doi:10.1111/apha.12445. 
  48. Donohoe, Dallas R.; Garge, Nikhil; Zhang, Xinxin; Sun, Wei; O’Connell, Thomas M.; Bunger, Maureen K.; Bultman, Scott J. (4 May 2011). "The Microbiome and Butyrate Regulate Energy Metabolism and Autophagy in the Mammalian Colon". Cell Metabolism 13 (5): 517–526. ISSN 1550-4131. PMC 3099420. PMID 21531334. doi:10.1016/j.cmet.2011.02.018. 
  49. Vanhoutvin SA, Troost FJ, Hamer HM, Lindsey PJ, Koek GH, Jonkers DM, Kodde A, Venema K, Brummer RJ (2009). Bereswill S, ed. "Butyrate-induced transcriptional changes in human colonic mucosa". PLOS ONE 4 (8): e6759. PMC 2727000. PMID 19707587. doi:10.1371/journal.pone.0006759. 
  50. Klampfer L, Huang J, Sasazuki T, Shirasawa S, Augenlicht L (August 2004). "Oncogenic Ras promotes butyrate-induced apoptosis through inhibition of gelsolin expression". The Journal of Biological Chemistry 279 (35): 36680–8. PMID 15213223. doi:10.1074/jbc.M405197200. 
  51. Lupton, Joanne R. (2004). Microbial Degradation Products Influence Colon Cancer Risk: the Butyrate Controversy. The Journal of Nutrition 134 (vol. 134 no. 2: J. Nutr.). pp. 479–482. PMID 14747692. doi:10.1093/jn/134.2.479. 
  52. "Low-carb diet cuts risk of colon cancer, study finds | University of Toronto Media Room". media.utoronto.ca. Consultado o 2016-05-04. 
  53. Belcheva, Antoaneta; Irrazabal, Thergiory; Robertson, Susan J.; Streutker, Catherine; Maughan, Heather; Rubino, Stephen; Moriyama, Eduardo H.; Copeland, Julia K.; Kumar, Sachin (2014-07-17). "Gut microbial metabolism drives transformation of MSH2-deficient colon epithelial cells". Cell 158 (2): 288–299. ISSN 1097-4172. PMID 25036629. doi:10.1016/j.cell.2014.04.051. 
  54. Robison AJ, Nestler EJ (November 2011). "Transcriptional and epigenetic mechanisms of addiction". Nat. Rev. Neurosci. 12 (11): 623–637. PMC 3272277. PMID 21989194. doi:10.1038/nrn3111. 
  55. Nestler EJ (January 2014). "Epigenetic mechanisms of drug addiction". Neuropharmacology. 76 Pt B: 259–268. PMC 3766384. PMID 23643695. doi:10.1016/j.neuropharm.2013.04.004. 
  56. 56,0 56,1 Walker DM, Cates HM, Heller EA, Nestler EJ (February 2015). "Regulation of chromatin states by drugs of abuse". Curr. Opin. Neurobiol. 30: 112–121. PMC 4293340. PMID 25486626. doi:10.1016/j.conb.2014.11.002. 
  57. Ajonijebu DC, Abboussi O, Russell VA, Mabandla MV, Daniels WM (August 2017). "Epigenetics: a link between addiction and social environment". Cellular and Molecular Life Sciences 74 (15): 2735–2747. PMID 28255755. doi:10.1007/s00018-017-2493-1. 
  58. Legastelois R, Jeanblanc J, Vilpoux C, Bourguet E, Naassila M (2017). "[Epigenetic mechanisms and alcohol use disorders: a potential therapeutic target]". Biologie Aujourd'hui (en French) 211 (1): 83–91. PMID 28682229. doi:10.1051/jbio/2017014. 

Ligazóns externas editar