Fonética histórica: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición
Sen resumo de edición
Liña 38:
Por outra banda, as modificacións fonéticas so se aplican en momentos precisos da historia dunha lingua e en certos dialectos: ningunha lei é universal nin intemporal. Por exemplo, sábese que a [[silbante]] grega /s/ cae entre dúas vogais (fálase dun [[enmudecemento]]); é o que ocorre nun nome como τεῖχος («muralla») cuxo [[xenitivo]] esperado é τείχεσ+ος. A forma clásica é τείχεος, que se converte en τείχους por [[contracción]] das dúas vogais en [[hiato]]. Esta regra so atinxe sen embargo ao grego: non funciona en latín, por exemplo, onde un /s/ entre dúas vogais pasa normalmente a /r/ (caso de [[rotacismo]]): ''honos'' («honor»; a forma clásica é ''honor'', por analoxía cos outros [[caso]]s) ten un xenitivo ''honos+is'', de onde ''honoris''. Ademais, a lei so funcionou en grego en determinada época: unha palabra como πόσις («marido») posúe un /s/ intervocálico porque este provén da evolución de /t/ ante /i/ en /tsi/ despois en /si/ (fálase dunha [[asibilación]]); así, pódese dicir que ven grego en determinada época /s/ enmudeceu entre vogais e que a continuación a lei deixou de funcionar; cando novas silbantes xordas apareceron entre vogais, non foron modificadas. Outra vez máis, convén precisar que o paso de /ti/ a /si/ so afecta ao grego, pois o equivalente directo de πόσις se atopa coa forma ''patis'' («xefe»).
 
LeO cascaso sedáse rencontreda demesma lamaneira même manière dans lesnas [[langueslinguas celtiquescélticas]], onde leo phonèmefonema indo-européenindoeuropeo ''*p'' s'est amuïenmudeceu (ainsiasí ''*ph<sub><small>2</small></sub>ter-'', « père pai», donne bien ''pater'' en [[latinlatín]], πατέρ- en [[grecgrego]], ''pitár-'' en [[sanskritsánscrito]] maispero ''athir'' [aθir] en [[vieilirlandés irlandaisantigo]]), tandis mentres que ''*k<sup><small>w</small></sup>'' est devenudeveu ''p'' (commecomo dansen ''pedwar'' [[galloisgalés]], « quatre catro», de ''*k<sup><small>w</small></sup>etwōr''). De sorteAsí, ilhai existenas danslinguas les langues celtiquescélticas un phonèmefonema /p/ quique s'estse développédesenvolveu aprèstras l'amuïssemento enmudecemento dudo ''*p'' indo-européen indoeuropeo: seuls se sontso amuïsenmudeceron lesos ''*p'' anciensantigos, ete non ceuxos issussaídos d'unedunha évolutionevolución phonétiquefonética postérieureposterior. L'onPódese peutasí ainsiestablecer donnerunha unecronoloxía chronologiepara auxas évolutions phonétiquesevolucións fonéticas: « ''*k<sup><small>w</small></sup>'' > ''p'' » doitdebe en toutetoda logiquelóxica êtreser situéanterior dansno letempo tempsá aprèsdesaparición do « ''*p'' disparaît ».
 
Enfin, il faut considérer que les évolutions sont inconscientes et graduelles : les locuteurs n'ont pas l'impression de déformer les sons qu'ils utilisent (ce qui explique que de nos jours ces évolutions soient plus lentes : chaque locuteur d'un pays dans lequel les médias et l'enseignement diffusent une [[langue normée|langue normalisée]] prend facilement conscience de ses divergences) ; elles sont graduelles, justement, parce qu'elles ne doivent pas choquer l'oreille. Il est fréquent en phonétique historique d'indiquer que tel phonème donne tel phonème. Ce n'est cependant qu'une réduction qui masque le caractère continu des évolutions. Si l'on indique par exemple que le /t/ du [[latin]] devant le son /y/ — à l'initiale de ''yourte'' — lui-même devant voyelle devient en français moderne un /s/ — comme dans ''sa'' — (ainsi latin ''fortia'', prononcé /fortya/ donne ''force'' /fors/), ce que l'on peut noter par « /ty/ + voyelle > /s/ + voyelle », c'est un raccourci pour une série d'évolutions lentes et progressives, dont les principales étapes sont les suivantes (en gardant la suite de phonèmes de l'exemple précédent) :