Mallo: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Lameiro (conversa | contribucións)
cambio categoría: "Agricultura" -> "Apeiros agrícolas"
Lameiro (conversa | contribucións)
algunhas correccións
Liña 1:
[[Image:Dreschflegel.jpg|thumb|250px|Examplar de mallo]]
 
O '''mallo''' ou '''manle''' é un apeiro [[Agricultura|agricola]] usado para [[mallar]] (é dicerdicir, bater con mallo), operación de separar o [[cereal|gran]] da palla e outras envolturas que recubren o gran (rebeiras, puxa, muíña).
O instrumento recibe na Galiza, consonte as comarcas, nomes diferentes: '''mallo''', '''mal''', '''manle''', '''malle'''.
 
== Descrición ==
O mallo está composto de dous paos, atados por unha [[correa]] ou unha [[cadea]]. Un deles, polo xeral o máis longo e menos groso, é sostido nas mans do mallador, e ten diversas denominacións, segundo o lugar (''pértego'', ''moca'', ''monca'', ''mangueira'', ''mangueiro'', ''almanca''),. oO seu movemento impulsa, a través das correas ou cadeas, un segundo pao, máis groso, que será o que bata no cereal directamente,; este recibe tamén diversos nomes segundo as comarcas (''porro'', ''mallo'', ''pértego''). A correa ou cadea que une ambos paos recibe a súa vez tamén denominacións variadas: ''correa'', ''casula'', ''puga'', ''carrachola'', ''narigota'', ''asa'', ''cedoiro'', ''encedoiro'', ''loro'', ''meá'', ''temoeiro'', ''capeliza'', etc. Algúns destes nomes son en realidade unha estensión [[Sinestesia|sinestésica]] das cubertas de [[coiro]] ou [[Metal|metálicas]] (casula) que poden ter os extremos dos dous paos para protexelos do desgaste por [[rozamento]] co seu uso.
 
O mallo está composto de dous paos, atados por unha [[correa]] ou unha [[cadea]]. Un deles, polo xeral máis longo e menos groso, é sostido nas mans do mallador, e ten diversas denominacións, segundo o lugar (''pértego'', ''moca'', ''monca'', ''mangueira'', ''mangueiro'', ''almanca''), o seu movemento impulsa, a través das correas ou cadeas, un segundo pao, máis groso, que será o que bata no cereal directamente, este recibe tamén diversos nomes segundo as comarcas (''porro'', ''mallo'', ''pértego''). A correa ou cadea que une ambos paos recibe a súa vez tamén denominacións variadas: ''correa'', ''casula'', ''puga'', ''carrachola'', ''narigota'', ''asa'', ''cedoiro'', ''encedoiro'', ''loro'', ''meá'', ''temoeiro'', ''capeliza'', etc. Algúns destes nomes son en realidade unha estensión [[Sinestesia|sinestésica]] das cubertas de [[coiro]] ou [[Metal|metálicas]] (casula) que poden ter os extremos dos dous paos para protexelos do desgaste por [[rozamento]] co seu uso.
 
Os tamaños de cada peza de pao varían co cereal no que se empreguen e a experiencia propia do mallador. Datos obtidos de mallos, para trigo, de granxeiros de [[Quebec]] ([[Canadá]]) mostran mocas de 1,5 m de longo e 3 cm de diámetro, con porro de 1 m de longo e 3 cm tamén de grosor.
Liña 15 ⟶ 14:
Os mallos caeron en desuso en moitos países a causa da aparición e o acceso do campesiñado ás maquinas de mallar, que liberaban a man de obra campesiña. Máquinas que nas súas fases máis avanzadas son capaces de presentar o gran totalmente limpo de rabeiras e muíña. Porén en moitas rexións mantense, pois non existen máquinas que realicen a malla. Así en zonas de Minnesota, nos mesmos Estados Unidos de Norteamérica, o arroz bravo só pode ser mallado con mallos curtos duns 30 cm.<ref>Minnesota Wild Rice Harvest regulations, from Minnesota Department of Natural Resources</ref>
 
== Usos non- agrícolas ==
Como outros apeiros agrícolas, os mallos foron usados como arma polos campesiños que non dispuñan de armas mellores. Unha coñecida evolución do mallo, é o [[nunchaku]] xaponés, arma desenvolvida no [[kobudo]].
 
Como outros apeiros agrícolas, os mallos foron usados como arma polos campesiños que non dispuñan de armas mellores. Unha coñecida evolución do mallo, é o [[nunchaku]] xaponés arma desenvolvida no [[kobudo]].
 
 
[[Image:Crook and flail.svg|thumb|left|100px|O mallo e o caxadocaxato, símbolos faraónicos]]
 
O mallo, xunto co [[caxato]] (con cabo incurvado como un bastón) figura como emblema do faraón do [[Exipto]]. O mallo simboliza o papel do faraón como dispensador de alimentos para o seu pobo, e o caxato o papel como pastor dos seus súbditos. Os dous son símbolosímbolos que o vinculan con [[Osiris]], ó que lle pertencen, como señor de ultratumba. Como símbolo de poder, o faraón soía ostentar o mallo.
En Exipto o mallo era utilizado para bater nos captivos e nos escravos.
 
== VerVéxase tamén ==
* [[Malla]].
* [[Malladoira]].
* [[Nunchaku]].
 
==Referencias==
<references />
 
[[Categoría:Apeiros agrícolas]]