Bailarete: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición
Sen resumo de edición
Liña 5:
Un '''bailarete''' é un corpo que pode xirar sobre unha punta sobre a que se sitúa o seu [[centro gravitatorio]] de forma perpendicular ao [[eixo]] de xiro, [[equilibrio|equilibrándose]] sobre un punto grazas á [[velocidade angular]], que permite o desenvolvemento do [[efecto xiroscópico]]. Normalmente utilízase como [[xoguete]] existindo numerosas formas derivadas da peonza clásica, que se fai xirar coa man, normalmente grazas a un saínte en vertical que permite imprimir a [[forza angular]]. Tamén foron utilizadas para [[xogos de azar]] e para realizar [[profecía]]s e outros rituais. De feito, crese que este xogo, de orixe arcaica, está asociado con rituais de adiviñación e interpretación de presaxios en certa época do ano, utilizándose para recrear o movemento dos [[astro]]s, dando posiblemente como froito á[[perinola]].
<ref>[http://www.mamacoca.org/feb2002/art_perez_almendron_perinola.html ''Del Almendrón a La Perinol’: Cafres y Bonanzas Colombianos Vistos Desde El Filo Del Caos''. Bernardo Pérez Salazar, Macoa, 1999.]</ref>.
En español realizáronse múltiples derivacións como piuca, repión ou mona.<ref>Manuel Alvar, [http://www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/01470529880125284199079/p0000001.htm ElA peónbuxaina, lao peonzabailarete ye elo Zumbel en Andalucía], [[Universidad de Granada]], acceso [[3 de diciembre]] de [[2007]].</ref> A súa forma máis estendida é oa trompobuxaina (ou peón), polo que ambos os termos utilízanse como sinónimos.<ref>[http://busconwww.edu.raexunta.es/draeIdiccionarios/SrvltGUIBusUsual?LEMA=peonza Real Academia EspañolaBuscaTermo.jsp. ''Diccionario deda laReal Lengua Española - Vigésima segundaAcademia ediciónGalega''. ''PeonzaBailarete''].</ref> En portugués, tamén se observan múltiples derivacións de piãou como pinhãou, como é chamado algunhas partes de Brasil, como corruptela de piãou,<ref name="Cascudo">CASCUDO, Luís da Câmara. Dicionário do Folclore Brasileiro, Ediouro, Rio de Janeiro, 10ª ed., s/d, ISBN 8500800070</ref> xindire en Maputo, n'teco en Nampula e mbila en Niassa e en Mozambique).<ref name="Moç">[http://netbila.net/jornal/index.php?Itemid=38&id=55&option=com_content&task=view António Cost, ''Brinquedos Infantis - a boneca, o pião e o cavalo de pau''], acceso [[3 de diciembre de [[2007]] (en [[idioma portugués|portugués]]).</ref> En inglés coñécese como spinning top ou meramente top e en ruso como bолчо́к o юла́. Destaca o seu desenvolvemento en Xapón onde hai máis de mil clases de bailaretes distintas.<ref>[[Embaixada]] de [[Xapón]] en [[Uruguay]], [http://www.uy.emb-japan.go.jp/espanol/Info%20Japon/Cometas%20y%20Trompos.htm Cometas y trompos en Japón], acceso [[3 de decembro]] de [[2007]].</ref> En alemán denomínase kreisel.<ref>[http://www.peitschenkreisel.de/ Peitschenkreisel], acceso [[3 de decembro]] de [[2007]] (en [[idioma alemán|alemán]]).</ref>
==Funcionamento==
O [[efecto xiroscópico]] permite que se manteña sobre a súa punta ata que o vector [[peso]] ([[masa]] · [[gravidade]]) termina por tomar unha inclinación con respecto ao eixo provocando unha variación na localización do [[centro de gravidade]]. Isto provoca unha variación na traxectoria de xiro que comeza a describir [[círculo]]s propiciando a caída do bailarete. Deste xeito a caída é directamente proporcional ao mencionado [[ángulo]] e ao [[vector]] [[peso]], e inversamente proporcional á [[velocidade angular|velocidade de xiro]].