Revisión como estaba o 5 de novembro de 2020 ás 11:54 editar MAGHOI (conversa \| contribucións) Administradores 47.402 edicións →‎Traxectoria: Ligazóns internas Etiqueta: Edición visual ← Edición máis vella		Revisión como estaba o 17 de xaneiro de 2023 ás 16:49 editar desfacer Cossue (conversa \| contribucións) 4.712 edicións Sen resumo de edición Etiqueta: Edición visual Edición máis nova →
Liña 5: '''Fernando I''', chamado '''«o Magno»''' ou '''«o Grande»''', nado en [[Burgos]] en [[1017]] e finado o [[27 de decembro]] de [[1065]], foi conde de [[Coroa de Castela\|Castela]] dende [[1029]], e rei consorte de [[Reino de Galicia\|Galiza]]<ref>''Interim Fernandus Sanciam, filiam Adefonsi Galiciensis regis'': Fernando en calidade de consorte de Sancha, filla de [[Afonso V o Nobre\|Afonso [V]]], rei de Galiza" (López Carreira (2005), p. 328)</ref> ou de [[Reino de León\|León]]<ref group="lower-alpha">Segundo a historiografía española.{{quen}}</ref> dende o ano [[1037]], sendo unxido como tal o 22 de xuño de [[1038]]. Era fillo de [[Sancho III o Maior\|Sancho Garcés III de Pamplona]], chamado «o Maior», rei de Pamplona, e de Munia, irmá de García Sánchez de Castela. Foi designado [[Condado de Castela\|conde de Castela]] en 1029, se ben non exerceu o goberno efectivo até a morte do seu pai en 1035. Converteuse no rei de Galiza<ref>{{Cita libro\|título=Documento n. 534 do Tombo de Celanova\|ano=1060\|cita=''domus Fernandus princeps super omnem Galletiam''}}.</ref> polo seu matrimonio con Sancha, irmá do seu rei e señor, [[Vermudo III]], contra o que se levantou en armas e que faleceu sen deixar descendencia loitando contra Fernando na batalla de Tamarón.▼ Os primeiros dezaseis anos de reinado pasounos resolvendo conflitos internos e reorganizando o seu reino. En 1054, as disputas fronteirizas co seu irmán [[García III de Navarra\|García III de Pamplona]] viraron en guerra aberta. As tropas leonesas deron morte ao monarca navarro na [[batalla de Atapuerca]].▼ Levou a cabo unha enerxética actividade de [[Reconquista]], tomando as prazas de [[Lamego, Portugal\|Lamego]] ([[1057]]), [[Viseu, Portugal\|Viseu]] ([[1058]]) e [[Coímbra]] ([[1064]]). Amais, someteu varios dos [[Taifa\|reinos de taifas]] ao pago de [[parias]] ao reino leonés. Antes de morrer dividiu os seus dominios entre os fillos: ao primoxénito, [[Sancho II de Castela\|Sancho]], correspondeulle o estado patrimonial de seu pai, o [[condado de Castela]], elevado á categoría de reino, e as parias sobre o [[Taifa de Zaragoza\|reino taifa de Zaragoza]]; a [[Afonso VI de León\|Afonso]], o favorito, correspondeulle o [[Reino de León]] mailo título imperial, así como os dereitos sobre o [[Taifa de Toledo\|reino taifa de Toledo]]; [[García II de Galicia\|García]] recibiu o [[Reino de Galicia\|Reino de Galiza]] mailos dereitos sobre os reinos taifas de [[Taifa de Sevilla\|Sevilla]] e [[Taifa de Badaxoz\|Badaxoz]]; a [[Urraca de Zamora\|Urraca]] e a [[Elvira de Toro\|Elvira]] correspondéronlles as cidades de [[Zamora]] e [[Toro, Zamora\|Toro]], respectivamente, tamén con título real, e unhas rendas adecuadas. == Traxectoria == [[Ficheiro:Ferda1Leon Sancha ~~e o seu consorte Fernando, reis da Galiza~~.jpg\|esquerda\|miniatura~~\|esquerda~~\|Fernando I e a súa esposa [[Sancha I de Galicia\|Sancha I]] recibindo o seu ''[[Libro de horas]]'' ([[1055]]).\|356x356px]] ▲~~Era fillo~~Fillo de [[Sancho III o Maior\|Sancho Garcés III de Pamplona]], chamado «o Maior», rei de Pamplona, e de Munia, irmá de García Sánchez de Castela. Foi designado [[Condado de Castela\|conde de Castela]] en 1029, se ben non exerceu o goberno efectivo até a morte do seu pai en 1035. Converteuse no rei de Galiza<ref>{{Cita libro\|título=Documento n. 534 do Tombo de Celanova\|ano=1060\|cita=''domus Fernandus princeps super omnem Galletiam''}}.</ref> polo seu matrimonio con Sancha, ~~irmá~~filla dode ~~seu~~[[Afonso ~~rei~~V eo ~~señor,~~Nobre]] e [[~~Vermudo~~Elvira ~~III~~Méndez (finada en 1022)\|Elvira Méndez]], ~~contra~~despois ode que seo ~~levantou~~seu ~~en armas~~cuñado e ~~que~~lexítimo ~~faleceu~~rei ~~sen~~[[Vermudo ~~deixar~~III]], ~~descendencia~~falecese loitando contra ~~Fernando~~el na [[batalla de Tamarón]]. ▲Os primeiros dezaseis anos dedo reinado pasounos resolvendo conflitos internos e reorganizando o ~~seu~~ reino. En 1054, as disputas fronteirizas co seu irmán [[García III de Navarra\|García III de Pamplona]] viraron en guerra aberta. As tropas ~~leonesas~~galegas deron morte ao monarca navarro na [[batalla de Atapuerca]]. Casou con [[Sancha I de Galicia\|Sancha]], filla de [[Afonso V o Nobre]] e [[Elvira Méndez (finada en 1022)\|Elvira Meendiz]], no 1032. No [[1035]] herdou o condado de [[Coroa de Castela\|Castela]] do seu pai [[Sancho III o Maior]], rei de Navarra. No seu tempo o reino foi ampliado, tomándose as prazas de [[Lamego, Portugal\|Lamego]] ([[1057]]), [[Viseu, Portugal\|Viseu]] ([[1058]]) e [[Coímbra]] ([[1064]]), e someteuse a algúns do [[Taifa\|reinos de taifas]] ao pago de [[parias]]. ~~No [[1037]] a súa esposa Sancha herdou o reino de Galiza do seu irmán Vermudo III. O conde lugués Munio Rodríguez e súa nai Ocrocia Gosteez erguéronse contra o rei en 1038.~~ {{imaxe múltiple \|dirección=horizontal \|pé=Reinos da Península Ibérica no comezo e no final do século XI. \|foto1=Europe-south-west-kingdoms1064.png \|ancho1=320 \|foto2=Europe-south-west-kingdoms.png \|ancho2=339\|posición_táboa=center}} === División do reino === Á súa morte no [[1065]] repartiu as súas posesións entre os seus cinco fillos: entregou o [[condado de Castela]] a [[Sancho II de Castela\|Sancho]], o [[reino de León]] a [[Afonso VI de León\|Afonso]] e o reino de Galiza a [[García II de Galicia\|García]]. Ás fillas [[Urraca de Zamora\|Urraca]] e [[Elvira de Toro\|Elvira]] doou as cidades de [[Zamora]] e [[Toro, Zamora\|Toro]], respectivamente. Despois da súa morte e a da súa esposa Sancha, os dominios da parella foron divididos entres seus fillos: ao primoxénito, [[Sancho II de Castela\|Sancho]], correspondeulle o estado patrimonial de seu pai, o [[condado de Castela]], elevado á categoría de reino, e as parias sobre o [[Taifa de Zaragoza\|reino taifa de Zaragoza]]; a [[Afonso VI de León\|Afonso]], correspondeulle o [[Reino de León]], así como os dereitos sobre o [[Taifa de Toledo\|reino taifa de Toledo]]; [[García II de Galicia\|García]] recibiu a parte principal dos territorios do [[Reino de Galicia\|reino]]<ref name=":31">{{Cita web\|url=http://www.filo.uba.ar/contenidos/carreras/letras/catedras/literaturaespanola1/sitio/zamora.htm\|título=Cantar del cerco de Zamora\|páxina-web=Literatura Española I (Medieval)\|lingua=es\|cita=Et dixole el rey don Sancho al rey don Alfonso: «Nuestro padre por nuestros pecados dexonos la tierra mal partida, et dio al rey don Garcia la mayor parte del regno, et uos fincastes el mas deseredado de todos nos et con mas poca tierra et por eso ternia yo por bien de tomargela»\|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160304072033/http://www.filo.uba.ar/contenidos/carreras/letras/catedras/literaturaespanola1/sitio/zamora.htm\|dataarquivo=04 de marzo de 2016\|urlmorta=yes\|data-acceso=12 de xullo de 2020}}</ref> mailos dereitos sobre os reinos taifas de [[Taifa de Sevilla\|Sevilla]] e [[Taifa de Badaxoz\|Badaxoz]]; a [[Urraca de Zamora\|Urraca]] e a [[Elvira de Toro\|Elvira]] correspondéronlles as cidades de [[Zamora]] e [[Toro, Zamora\|Toro]], respectivamente, tamén con título real. == Notas ==▼ {{Listaref\|group=lower-alpha}}▼ ; Referencias▼ {{Listaref}}▼ ==Véxase tamén==▼ {{Multimedia externa\|align=center\|width=360px\|title=[[Ficheiro:Feed-icon.svg\|20x20px]] <small>Os reis e as raíñas da Galiza.</small>\|audio1=[https://www.ivoox.com/capitulo-23-fernando-i-e-sancha-un-audios-mp3_rf_93706658_1.html Fernando I e Sancha. Un período de progreso para o reino galego.] </br><small><center>([[Nós Diario]], 10.10.2022)</center></small>}} {{Commonscat}}▼ === Outros artigos === * [[Lista de monarcas de Galicia]] * [[Lista de monarcas de León]] ===Bibliografía===▼ * {{Cita libro \| apelidos={{versaleta\|López Carreira}} \| nome={{versaleta\|Anselmo}} \| título=O reino medieval de Galicia \| ligazónautor=Anselmo López Carreira \| ano=2005 \| editorial=[[Edicións A Nosa Terra]] \| isbn=84-96403-54-8 \| ref=harv}}▼ {{S-start}} {{S-hou\|Dinastía Ximena\|\|1013\|7 de novembro\|[[1067]]}} Liña 37 ⟶ 52: {{End box}} ▲== Notas == ▲{{Listaref\|group=lower-alpha}} ▲; Referencias ▲{{Listaref}} {{Reis de Galicia horizontal}}▼ ▲==Véxase tamén== ▲{{Commonscat}} ▲===Bibliografía=== ▲* {{Cita libro \| apelidos={{versaleta\|López Carreira}} \| nome={{versaleta\|Anselmo}} \| título=O reino medieval de Galicia \| ligazónautor=Anselmo López Carreira \| ano=2005 \| editorial=[[Edicións A Nosa Terra]] \| isbn=84-96403-54-8 \| ref=harv}} {{Control de autoridades}} ▲{{Reis de Galicia horizontal}} [[Categoría:Reis de Galicia]] [[Categoría:Reis de León]]

Fernando I de León: Diferenzas entre revisións