Revolución galega de 1846: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Cossue (conversa | contribucións)
Sen resumo de edición
Cossue (conversa | contribucións)
Sen resumo de edición
Liña 1:
{{En uso}}{{Conflito militar|imaxe=[[Ficheiro:La revolución gallega de 1846.png|300px]]|conflito=|descrición_imaxe=Ilustración do libro La revolución gallega de 1846 de Francisco Tettamancy.|data=[[2 de abril]] - [[23 de abril]] de [[1846]]|lugar=[[Galicia]]|resultado=Derrota, exilio e fusilamento dos sublevados.|nome_batalla=Revolución galega de 1846}}
 
'''Revolución galega de 1846''',<ref name="TETTA">{{Cita libro |ligazónautor=Francisco Tettamancy |apelidos=Tettamancy |nome=Francisco |título=La revolución gallega de 1846 |url=http://bdh.bne.es/bnesearch/detalle/bdh0000086647 |lingua=Es |localización=A Coruña |ano=1908 }}</ref> '''levantamento de 1846''',<ref>{{Cita libro |ligazónautor=Xosé Ramón Barreiro |apelidos=Barreiro |nome=X. R. |título=El levantamiento de 1846 y el nacimiento del galleguismo |localización=Santiago de Compostela |ano=1977 |lingua=Es }}</ref><ref name="HDGFDV">{{Cita libro |ligazónautor=Xusto Beramendi |nome=Xusto G. |apelidos=Beramendi |capítulo=El levantamiento de 1846 |páxina=825 |título=Historia de Galicia |volume=4 |editorial=Faro de Vigo |lingua=Es }}</ref> '''pronunciamento de 1846'''<ref>{{Cita libro |nome=Luís |apelidos=Obelleiro Piñon |capítulo=Idade contemporánea (século XIX) |título=Historia xeral de Galicia |url=https://gallegosporelmundo.files.wordpress.com/2013/02/img048.jpg |editorial=[[Edicións A Nosa Terra|A Nosa Terra]] |páxina=327 |ano=1997 |isbn=84-89138-99-0 }}</ref><ref>{{Cita libro |nome=Ramón |apelidos=Villares |ligazónautor=Ramón Villares |título=Historia de Galicia |volume=II |ano=1991 |páxinas=54-55 |editorial=''[[El Correo Gallego]]'' |colección=[[Biblioteca 114]] |id=ISBN 84-85553-15 |lingua=Es }}</ref> ou '''sublevación liberal de 1846''',<ref name="PEDRAYO">{{Cita libro |ligazónautor=Ramón Otero Pedrayo |nome=Ramón |apelidos=Otero Pedrayo |url=https://books.google.es/books?id=PRDX_fe4bmEC&printsec=frontcover&hl=ca#v=onepage&q&f=false |título=Guía de Galicia |ano=1954 |edición=3ª |ano-orixinal=1926 |páxina=114 |editorial=[[Editorial Galaxia]] |lingua=Es }}</ref> son os nomes que recibe a revolta iniciada co pronunciamento do comandante [[Miguel Solís]], o [[2 de abril]] de [[1846]] en [[Lugo]], contra o goberno conservador dedo [[Ramón María Narváez|Ramón María dexeneral Narváez]].<ref>[[Narváez]] foi Presidente (do Consello de Ministros) de 16 de marzo de 1846 ó 5 de abril de 1846 e [[Francisco Javier de Istúriz]] dende o 5 de abril ata o 28 de xaneiro de 1847. Non era a primeira vez que Narváez exercía (e deixaba) a presidencia, e non sería a última: en total houbo 7 gobernos Narváez entre 1844 e 1868.</ref>
 
== Antecedentes ==
[[Ficheiro:Isabel II, niña.jpg|miniatura|163x163px|Isabel II]]
Durante o reinado de [[Isabel II de España|Isabel II]], no período de configuración do estado liberal español, enfrontáronse dous modelos políticos diferentes.: Oo do [[Partido Progresista|xuntismo progresista]], máis democrático e descentralizado; e o do [[Partido Moderado|liberalismo moderado]], [[Conservadorismo|conservador]] e marcadamente centralista. Coa derrota e exilio dedo progresista [[Baldomero Espartero]] no [[1843]], e a chegada o poder dos conservadores dode xeneral[[Ramón María Narváez]], iniciáronse unha serie de reformas de carácter autoritario. Estas medidas provocaron múltiples tentativas para derribar o goberno por parte do partido progresista, que contaba cunha enorme influencia entre os militares. Ao descontento deste sector social sumábase en Galicia o dos [[Provincialismo galego|provincialistas]], que reclamaban a recuperación da unidade territorial galega, desfeita na [[División territorial de España en 1833|reforma administrativa]] de [[1833]], e maiores cotas de soberanía.<ref name=":0">[https://biblioteca.galiciana.gal/es/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1336437&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=139# Tettamancy Gastón (1908). p.133]</ref>
[[Ficheiro:Juana María de Vega, en La Ilustración de Madrid.jpg|esquerda|miniatura|141x141px|Juana de Vega]]
Esta confluencia de intereses creou un ambiente propicio para a revolta, axiña organizada polas distintas xuntas progresistas presentes en vilas e cidades. A principal delas radicaba na [[A Coruña|Coruña]], presidida polo ex-alcalde [[Vicente Alsina Selisis|Vicente Alsina]], e conspiraba case abertamente desde a casa de [[Juana de Vega]], viúvaantiga do heroeaia da [[Primeiraraíña guerrae carlista|guerraviúva do heroe carlista]]militar [[Francisco Espoz y Mina]]. Ao faladoiro da condesa acudían significados simpatizantes da rebelión, oficiais do exército, e os cónsules de Inglaterra e Francia. Coa mediación destes diplomáticos coordinábase o alzamento cos numerosos exiliados do período ''esparterista''.
 
O científico e militar [[Gerónimo Piñeiro de las Casas|Gerónimo Piñeiro]]<ref>{{Cita web|título=Gerónimo Piñeiro|url=http://consellodacultura.gal/album-de-galicia/detalle.php?persoa=3098|páxina-web=Álbum de Galicia|data-acceso=2021-12-15|nome=|apelidos=Consello da Cultura}}</ref> facía de correo entre as diferentes xuntas, que a comezos de 1846, contaban xa co compromiso da maior parte das forzas militares presentes no país. A principal unidade na conxura era o [[rexemento]] de [[infantaría]] de Zamora, que posuía 2200 soldados acantonados na Coruña. Tamén estaban comprometidos co pronunciamento a maior parte dos [[Batallón|batallóns]] [[Provincia|provinciais]], duns 150 soldados cada un, espallados polo territorio galego: o provincial de Gijón en Lugo; o de Zamora en [[Santiago de Compostela|Santiago]]; o de Oviedo en [[Vigo]]; o de Guadalajara en [[Ourense]]; e o de Segovia en [[Pontevedra]].<ref>{{Cita libro|título=El levantamiento de 1846 y el nacimiento del galleguismo|apelidos=Barreiro Fernández|nome=Xosé Ramón|editorial=Pico Sacro|ano=1977|páxina=104}}</ref>
 
A preocupación do goberno madrileño polos, cada vez máis evidentes, preparativos para a rebelión levouno a tomar dúas medidas de urxencia: a substitución polo xeneral [[Juan de Villalonga]]<ref>{{Cita web|título=Juan de Villalonga y Escalada|url=https://dbe.rah.es/biografias/5661/juan-de-villalonga-y-escalada|páxina-web=Real Academia de la Historia|data-acceso=2021-12-15|lingua=es}}</ref> do [[Capitáns xenerais de Galicia|capitán xeneral de Galicia]] [[Francisco Puig Samper]], sospeitoso de complicidade cos conspiradores; e o traslado a [[Castela]] do rexemento de Zamora. Malia que a idea inicial era que o pronunciamento principiase na Coruña, sede do goberno e lugar onde se contaba cos maiores apoios, a subtracción da principal forza militar dos sublevados obrigounos a precipitaren as accións, producíndose o alzamento o día [[2 de abril]] de [[1846]] en [[Lugo]].
 
== O levantamento ==
Liña 17:
[[Ficheiro:Miguel Solís Cuetos.jpg|miniatura|Miguel Solís|borda|147x147px]]
 
* '''Lugo''': O [[comandante]] [[Miguel Solís|Miguel Solís Cuetos]], pertencente o estado maior da capitanía xeralxeneral de Galicia, abandona A Coruña, cunha licenza por enfermidade, e diríxese a Lugo. Vai acompañado polo tenente Feliciano Cubas quen, valéndose da súa posición, se apoderara previamente dos fondos do rexemento de Zamora (43.613 [[Real español|reais]]).<ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/es/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1336437&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=40 Tettamancy Gastón (1908). p.34]</ref> As cinco da tarde Solís asume o mando do 2º batallón do rexemento, que ía de camiño cara oao seu novo destino en [[Valladolid]], [[Pronunciamento|pronunciándose]] na [[Praza Maior de Lugo|praza maior]] da cidade. SúmaseSúmanse deseguida o batallón provincial de Gijón e os [[Corpo de carabineiros|carabineiros]] presentes na cidade. Desármase á [[Garda Civil]], que non apoia o alzamento, e efectúanse as primeiras detencións. [[Manuel Becerra Bermúdez]], nomeado [[alcalde]] e presidente da ''xunta de armamento,'' toma inmediatamente as primeiras disposicións, unha delas é a organización dun batallón de voluntarios: ''Voluntarios patriotas de Lugo. 1º de Galicia''. Miguel Solís faise cargo da comandancia militar da provincia luguesa e publica unha proclama co anuncio do pronunciamento e os seus obxectivos.<ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/es/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1336437&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=19 Tettamancy Gastón (1908). pp.15-24]</ref>
==== 3 de abril. ====
[[Ficheiro:1880-04-08, La Ilustración Española y Americana, Juan de Villalonga y Escalada.jpg|miniatura|158x158px|Juan de Villalonga]]
Liña 25:
==== 4 de abril. ====
 
* '''Lugo:''' A xunta da cidade actúa con resolución: cesa e substitúe funcionarios de tendencia conservadora, suprime a [[deputación]], o consello provincial e a [[policía]]. O comandante Solís parte cara a Santiago co 2º batallón do rexemento de Zamora, o batallón provincial de Gijón e o batallón de voluntarios. A cidade queda custodiada por 600 homes armados.<ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/pt/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1159817&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=55 Juan do Porto (1846). p.59]</ref>
 
* '''A Coruña:''' O xeneral Villalonga emite un bando no que declara fóra da lei os sublevados e o [[estado de sitio]] nas catro provincias galegas. Comeza a tomar disposicións para evitar que a cidade, peza clave do alzamento, se sume aos rebeldes. A primeira medida é sacar da Coruña as tropas do perigoso rexemento de Zamora. Coloca no seu mando o tenente xeneral Puig Samper e envíao a Lugo, contraa bater as tropas de Solís. A columna sae ese mesmo día facendo noite no [[O Burgo, Culleredo|Burgo]].
 
* '''Santiago:''' Pronúncianse de madrugada o batallón provincial de Zamora e o escuadrón de cabalaría de Villaviciosa presentes na cidade. É constituída unha xunta provincial,de goberno presidida polo avogadoprovincialista [[Pío Rodríguez Terrazo|Pío Rodriguez Terrazo]], con [[Antonio Romero Ortiz]] como secretario. Publícase unha proclama anunciando o levantamento de toda Galicia, fanse diversas detencións e son suprimidas policía e garda civil. A xunta esixe a todos os funcionarios a adhesión ao pronunciamento, requisa armas e convoca a [[Milicia Nacional|milicia]] para a súa reorganización.<ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/pt/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1159817&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=38 Juan do Porto (1846). p.38]</ref><ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/es/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1336437&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=54 Tettamancy Gastón (1908). pp.48-53]</ref>
 
==== 5 de abril. ====
[[Ficheiro:Pío Rodríguez Terrazo.jpg|miniatura|Pío Rodríguez Terrazo.|147x147px]]
 
* '''A Coruña:''' Villalonga entrevístase cos oficiais do batallón de artillería[[artillaría]] da praza asegurándose a súa fidelidade. Son estes, xunto a garda civil e carabineiros, os únicos soldados cos que conta. Constitúe, con militares e civís de tendencia conservadora, unha ''xunta de seguridade e defensa'' que comeza a efectuar detencións. Procede a fecharse dentro das murallas da cidade, fortifica posicións, asegura as pontes levadizas, coloca artilleríaartillaría en lugares estratéxicos, e prepárase para deter un alzamento que considera inminente.<ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/pt/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1159817&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=46 Juan do Porto (1846). pp.50-52]</ref><ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/es/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1336437&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=43 Tettamancy Gastón (1908). pp.37-41]</ref>
 
* '''Santiago:''' Toma posesión o novo concello presidido por [[Manuel Rúa Figueroa]]. A xunta, reunida no [[Colexio de Fonseca]], publica un bando chamando as armas aos universitarios, nunha reedición do [[Batallón Literario]].<ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/es/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1336437&posicion=416&presentacion=pagina&registrardownload=0 Juan do Porto (1846). p.404]</ref> Co apoio da [[Academia Literaria de Santiago]] organízase un mitin na universidade no que os estudantes se alistan en masa. A falta de armamento fai que só sexa posíbel aceptar trescentos. Asígnanselles oficiais e comezan unha instrución militar básica.<ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/es/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1336437&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=62 Tettamancy Gastón (1908). pp.56-58]</ref>
 
* '''Columna de Puig Samper:''' Os dous batallóns saen moi cedo do Burgo, chegando a [[Betanzos]] as 10:30. Samper recibe información sobre o pronunciamento de Santiago e a saída de Lugo da columna militar de Solís. Recibe ordes de Villalonga de dirixirse a Santiago, lugar cara o que parte polo camiño das [[As Travesas, Beira, Carral|Travesas]].<ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/es/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1336437&posicion=67&presentacion=pagina&registrardownload=0 Tettamancy Gastón (1908). pp.61-63]</ref>
 
==== 6 de abril. ====
Liña 44:
* '''Columna de Puig Samper:''' Con enormes dificultades debido á climatoloxía invernal e o estado dos camiños a columna de Samper chega as 12 do mediodía a [[Leira, Ordes|Leira (Ordes)]], a 30 km de Santiago.<ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/es/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1336437&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=71 Tettamancy Gastón (1908). p.65]</ref>
 
* '''Santiago:''' Inquietude na cidade polas noticias dapola proximidadeaproximación da columna de Samper e a falta de noticiasnovas sobre a revolta noutras cidades. A xurisdición da xunta só acada o radio inmediato á cidade e a súas comunicacións son interceptadas pola garda civil.<ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/es/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1336437&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=74 Tettamancy Gastón (1908). pp.68-69]</ref> As 16 horas chega aos arredores de Compostela, despois dunha marcha de 100 quilómetros, a columna de Solís. É recibida con euforia. Concédeselles aos soldados unha licenza de 24 horas. Osmentres os oficiais son agasallados pola xunta.<ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/es/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1336437&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=78 Tettamancy Gastón (1908). pp.72-73]</ref>
 
* '''Madrid:''' Os xornais madrileños ''El Heraldo'' e ''El Imparcial'' dan as primeiras noticias do acontecido en Galicia.<ref>Barreiro Fernández (1977). p.128</ref>
Liña 53:
==== 8 de abril. ====
[[Ficheiro:José de MacCrohon.jpg|miniatura|110x110px|José MacCrohon]]
* '''Encontro de Sigüeiro:''' OAs comandantedez Solísda maña ordena, aso dezcomandante daSolís mañá,inicia a marcha contra os dous batallóns do rexemento de Zamora comandados por Puig Samper, confiado en que estes pasarán ao seu bando sen combater. As súas tropas, engrosadas polos universitarios e o batallón provincial de Zamora alzados en Santiago, duplican amplamente os números da columna do xeneral Samperinimigos. O encontro prodúcese cara o mediodía en [[Sigüeiro, Oroso, Oroso|Sigüeiro]]. Despregados os exércitos contendentes, Solís ordena avanzar. cosOs seus soldados lanzandolanzan vivas mentres dúas bandas de música tocan o [[himno de Riego]]. Para facerlles fronte, o xeneral MacCrohon adiántase co 1º batallón do rexemento de Zamora., Osmais os sublevados continúan adiantando impasíbeis, sen amagar coa defensa e mantendo os seus fusís no ombro. Os contendentescombatentes chegan a unha distancia de seis pasos, cos soldados saudándose e confraternizando, as forzas de Samper dan mostras evidentes de quereren pasar ao bando contrario. MacCrohon bérralles aos rebeldes para que volvan á disciplina, curto de vista e forafóra de si chega a confundirequivocar as liñas, meténdose entre os soldados inimigos. Durante a confusión o 1º batallón é rodeado totalmente, ficando separado e inutilizado para o combate. Puig Samper, desde a retagarda, dando por perdida a súa columna envía unha mensaxe a Solís pedindo que non se abra fogo. Recibe como resposta que non haberá retirada até que as súas forzas se sumen ao pronunciamento. Samper solicita 24 horas de tregua para meditar o ofrecemento. Solís, inexplicabelmente, concédelle 48 e permite aoque o 1º batallón do Zamora abandonarabandone ileso o campo de batalla.<ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/es/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1336437&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=79 Tettamancy Gastón (1908). pp.73-78]</ref> As cinco da tarde, regresados Solís e os seus homes a Compostela, o presidente da xunta Pio Rodríguez Terrazo, perplexo diante da actuación do comandante militar, maniféstallemanifesta: "Solís, isto perdeunos para sempre".<ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/pt/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1159817&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=57 Juan do Porto (1846). pp.61-2]</ref> O resultado do encontro tampouco é do agrado do xeneral Villalonga quen, desconfiando sempre da fiabilidade do xeneral Samper, ordena ao mensaxeiro: "Dígalle ao seu xeneral, que ataque aosos seus inimigos, ou se una a eles e veña atacarme a min".<ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/es/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1336437&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=93 Tettamancy Gastón (1908). p.87]</ref>
*'''León:''' Unha compañía do 2º batallón do rexemento de Zamora que conducía presos a Valladolid, pronúnciase na vila de [[Valencia de Don Juan|Valencia de don Juan]]. Cabo dela sublévaserebélase unha compañía do batallón provincial de Pontevedra e os 20 carabineiros presentes na vila. TaménA oeles xeneralúnese [[Martín José Iriarte]], antigo capitán xeralxeneral de Galicia,<ref name=":1">{{Cita web|título=Martín José de Iriarte y Urdániz|url=https://dbe.rah.es/biografias/26349/martin-jose-de-iriarte-y-urdaniz|páxina-web=Real Academia de la Historia|data-acceso=2021-12-01|lingua=es}}</ref> atravesaquen, acruzando fronteiradesde portuguesaPortugal cun grupo de exiliados, se pronunciándosepronuncia no municipio leonés de [[Villar de Ciervos]]. Desde alí emite unha proclama, alista trescentos voluntarios, e lánzasese lanza á conquista de [[Astorga]].<ref>Barreiro Fernández (1977). pp.130-131</ref>
 
* '''Expedición a Pontevedra:''' As sete da tarde son enviadas parte das forzas rebeldes de Santiago cara a Pontevedra e Vigo. A súa misión é axilizar o levantamento nesas cidades. Téntase librar un camiño para retirada, en caso de ser necesaria, e facilitar a chegada por mar das armas comprometidas desde Inglaterra para o auxilio da rebelión.<ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/es/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1336437&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=90 Tettamancy Gastón (1908). pp.84-85]</ref>
*'''León:''' Unha compañía do 2º batallón do rexemento de Zamora que conducía presos a Valladolid, pronúnciase na vila de [[Valencia de Don Juan|Valencia de don Juan]]. Cabo dela sublévase unha compañía do batallón provincial de Pontevedra e os 20 carabineiros presentes na vila. Tamén o xeneral Iriarte, antigo capitán xeral de Galicia,<ref name=":1">{{Cita web|título=Martín José de Iriarte y Urdániz|url=https://dbe.rah.es/biografias/26349/martin-jose-de-iriarte-y-urdaniz|páxina-web=Real Academia de la Historia|data-acceso=2021-12-01|lingua=es}}</ref> atravesa a fronteira portuguesa cun grupo de exiliados pronunciándose no municipio leonés de [[Villar de Ciervos]]. Desde alí emite unha proclama, alista trescentos voluntarios, e lánzase á conquista de [[Astorga]].<ref>Barreiro Fernández (1977). pp.130-131</ref>
==== 9 de abril. ====
[[Ficheiro:José Gutiérrez de la Concha, en La Ilustración Española y Americana.jpg|miniatura|142x142px|José Gutiérrez de La Concha]]
 
* '''Tropas do goberno español:''' O xeneral Concha chega a [[Benavente, Zamora|Benavente]], envía a Galicia tres batallóns mentres se dispón a enfrontar a Iriarte co resto das súas forzas. Baixo mando do comandante xeralxeneral de Ourense, José Zendrera<ref>{{Cita web|título=José María Fernández de la Zendrera y Mortela|url=https://dbe.rah.es/biografias/137308/jose-maria-fernandez-de-la-zendrera-y-mortela|páxina-web=Real Academia de la Historia|data-acceso=2021-12-21}}</ref>, sae desde Ourense unha columna militar con ordes de incorporarse á unidade de Puig Samper.<ref>Barreiro Fernández (1977). p.131</ref>
* '''Pontevedra:''' O capitán da garda civil [[Manuel Buceta del Villar|Manuel Buceta]] pronúnciase na cidade cunco seu destacamento, súmase decontado o batallón provincial de Segovia. Fórmase unha xunta, presidida [[Jose María Santos]], que emite unha proclama e comeza a asumir disposicións similares as de Lugo e Santiago: detencións, depuración de funcionarios e convocatoria de voluntarios para o exército.<ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/es/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1336437&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=97 Tettamancy Gastón (1908). pp.91-94]</ref>
 
==== 10 de abril. ====
 
* '''Vigo:''' As 10 da mañá manifesta a súa adhesión ao alzamento o batallón provincial de Oviedo. Fórmase unha xunta presidida polo empresario de orixe catalá [[Ramón Buch Díaz|Ramón Buch]] con [[Juan Ramón Nogueira]] como secretario. O alzamento esténdese polas vilas inmediatas sumándose deseguida [[Bouzas, Vigo|Bouzas]], [[Lavadores, Vigo|Lavadores]] e [[Baiona]].<ref>{{Cita web|título=Vigo se subleva y se une a la Revolución Gallega de 1846|url=https://www.vigoe.es/vigo/mas-vigo/vigo-se-subleva-y-se-une-a-la-revolucion-gallega-de-1846/|páxina-web=VigoÉ|data=2021-04-10|data-acceso=2021-12-21|lingua=es}}</ref> O brigadier [[Leoncio Rubín de Celis]]<ref>{{Cita web|url=https://anecdotarioredondelan.jimdo.com/persoeiros/militares/|título="Rubín de Celis y Oroña, Leoncio (Redondela, 1810)"|data-acceso=12 de xaneiro de 2018|data-arquivo=12 de xaneiro de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180112215816/https://anecdotarioredondelan.jimdo.com/persoeiros/militares/|url-morta=yes}}</ref> ofrécese, por propia iniciativa, como comandante diante da xunta revolucionaria. É aceptado e posto ao mando dunha columna militar, con 900 soldados e dúas pezas de artilleríaartillaría, que é enviada cara a Santiago.<ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/es/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1336437&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=105 Tettamancy Gastón (1908). p.99]</ref>
 
* '''Tui:''' As 12 da noite pronúncianse na vila as dúas compañías presentes do provincial de Segovia e os carabineiros. O destacamento da garda civil decide non participar. Fórmase unha xunta e recrútanse voluntarios.
Liña 73:
==== 11 de abril. ====
 
* '''Tropas do goberno español:''' AdvertidoPuig Samper é advertido a primeira hora da retirada dodos exércitorebeldes. rebeldeDiríxese diríxesedecontado a Santiago., Entraentrando sen oposición as 7:30 da mañá. e comezaComeza deseguida a adoptar medidas para o restablecemento da orde previa. Asegurada a urbe, parte en persecución das forzas inimigas, porén, nas proximidades de [[Padrón]], é informado do trunfotriunfo do alzamento en Pontevedra e Vigo. Entendendo a súa inferioridade militar regresa a SantiagoCompostela forzando o paso. Os seus esgotados soldados entran novamente na cidade as 22dez da noite.<ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/es/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1336437&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=115 Tettamancy Gastón (1908). pp.109-112]</ref>
*'''León:''' O xeneral Iriarte pon baixo asedio a cidade de Astorga. O xeneral Concha dirixe as súas tropas contra el e aniquila o seu exército. Iriarte escapa, mal como pode, con só vinte soldados.<ref>Barreiro Fernández (1977). p.136</ref>
*'''Levantamento en Galicia:''' Esténdese a rebelión polaspor vilastodo galegaso país, en especial pola costa occidental. Fórmanse xuntas revolucionarias en [[Rianxo]], [[A Pobra do Caramiñal|A Pobra]], [[Mos]], [[Palas de Rei]], [[Vilagarcía de Arousa|Vilagarcía]], [[Vilanova de Arousa|Vilanova]], [[Boiro]], etc.
 
==== 12 de abril. ====
 
* '''Tropas do goberno español:''' Os números dos exércitos rebeldes en Galicia duplican os das tropas leais o goberno de Madrid. O xeneral Puig Samper retírase de Compostela para volver a ocupar Sigüeiro, gardando o camiño da Coruña no paso do [[río Tambre]] no camiño da Coruña. Durante a noite a súa columna perde uns 50 soldados, os máis deles por deserción.<ref name=":2">Barreiro Fernández (1977). p.137</ref> O erguemento xeralizadoxeneralizado en Pontevedra motiva tamén o regreso das tropas enviadas desde Ourense. O xeneral Zendrera ordena a retiradaretrocede a falta de vinte quilómetros para Santiago.<ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/pt/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1159817&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=84 Juan do Porto (1846). pp.88-89]</ref>
* '''Lugo:''' O [[gobernador civil]] [[Juan Ferreira Caamaño]], consegue reunir un pequeno exército e pon baixo asedio a cidade. Envía un comunicado pedindo a rendición da praza, a xunta négaseresponde cunha negativa. EstaA situaciónpetición repíteseé reiterada até en dez vecesocasións, durante este día e o seguinte, recibindo a mesma resposta e sen que se dispare un só fusil.<ref name=":2" />
 
==== 13 de abril. ====
 
* '''Batalla de Sigüeiro:''' Malia poder evitalo, Miguel Solís permite que o xeneral Zendrera fuxa de regreso a Ourense e diríxese novamente a Sigueiro.<ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/pt/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1159817&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=86 Juan do Porto (1846). pp.90-92]</ref> As doce e media o seu exército é recibido por un inimigo que agarda en orde de batalla., coas compañías de cazadores despregadas para dificultar o seu avance. O 1º batallón do rexemento de Zamora, a quen Solís permitira retirarse do campo o día 8, ocupa as edificación da fábrica de curtidos de Santaló, a sur do río. Un obús e dúas pezas de artillaría de 12 libras, colocadas no lado norte da [[Ponte Sigüeiro|ponte]] do río, ofrécenlles cobertura. O 3º batallón do Zamora forma en columna na praza da vila listo para o contraataque. As restantes forzas de Samper agardan na retagarda para evitar o cruce do rio por outros puntos. O exército de Solís aproxímase á fábrica de curtidos, o que da inicio ao fogo xeneralizado dos dous lados do rio. Os seus ataques son rexeitados, até en tres ocasións, polo fogo dos leais ao goberno central. As tres da tarde Samper informa á capitanía xeneral da Coruña de que leva dúas horas combatendo e solicita reforzos e munición. As 16:30, despois de 4 hora de inútil tiroteo, sen que ningún dos bando cambie as súas posicións, Solís retírase. A súa intención e atravesar o Tambre pola noite. Porén, a chuvia e as baixas temperaturas impídenllo, decidindo o regreso a Santiago con case 100 baixas entre os seus.<ref>{{Cita web|título=A Batalla de Sigüeiro|url=https://ordestories.blogspot.com/2016/10/a-batalla-de-sigueiro.html|páxina-web=Historias de Ordes|data=2016-10-22|data-acceso=2021-12-28|nome=Juan José|apelidos=Ferreiro Boquete}}</ref><ref>[http://biblioteca.galiciana.gal/es/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1336437&presentacion=pagina&registrardownload=0&posicion=121 Tettamancy Gastón (1908). pp.115-118]</ref> Pola súa banda, Puig Samper abandona prudentemente Sigüeiro, retirándose a [[Ordes]]. Unha vez probada en combate a súa lealdade ao goberno presenta a súa dimisión. Ese mesmo día é pechado nun vapor militar iniciándose contra el un proceso xudicial para aclarar a súa participación na revolta.
* '''Batalla de Sigüeiro:'''
 
==== 14 de abril. ====
 
* '''Tropas do goberno español''': O xeneral Concha penetra en Galicia e acude a Lugo atendendo a solicitude das forzas que rodean a cidade. Intima á rendición a xunta local, mais esta continúa resistíndose.
 
==== 15 de abril. ====
{{Artigo principal|Xunta Superior do Reino de Galicia}}
 
* '''Santiago''': As diferentes xuntas locais reúnense en asemblea para organizar máis eficazmente a revolta. Toman as seguintes decisións: A constitución dunha Xunta Suprema de Galicia encargada da dirección do alzamento, ora da administración (goberno,facenda e orde público) ora dos socorros necesarios para o exército. Nomease presidente a Pio Rodríguez Terrazo e secretario a [[Antolín Faraldo]]. A Constitución do Exército Libertador de Galicia que queda dividido en dous corpos.<br />
==== 16 de abril. ====
 
Liña 119 ⟶ 121:
=== Bibliografía ===
{{Refempeza}}
* {{Cita libro |ligazónautor=JoséJuan Rúado FigueroaPorto |nome=Juan do |apelidos=Porto |título=Reseña histórica de los últimos acontecimientos políticos de Galicia|url=http://biblioteca.galiciana.gal/en/catalogo_imagenes/grupo.cmd?path=1001438&interno=S&presentacion=pagina&posicion=1&registrardownload=0 |localización=Madrid |editorial=Imprenta de la Viuda de Burgos |ano=1846 |lingua=Es |ref=harv }}
* {{Cita libro |ligazónautor=Francisco Tettamancy |apelidos=Tettamancy Gastón |nome=Francisco |ano=1908 |título=La revolución gallega de 1846 |url=https://biblioteca.galiciana.gal/es/consulta/registro.do?id=498224 |editorial=[[Imprenta y Fotograbado de Ferrer]] |lingua=Es }}
* {{Cita libro |apelidos=Tettamancy Gastón |nome=Francisco |ano=1912 |título=Los Mártires de Carral |url=http://bdh.bne.es/bnesearch/detalle/bdh0000113212 |editorial=[[Imprenta y Fotograbado de Ferrer]] |lingua=Es }}