Estalido social de Chile en 2019: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
Liña 12:
[[Ficheiro:ACAB evade.jpg|miniatura|Pintadas contra a policía e chamando a non pagar o transporte público no mobiliario urbano de Santiago (24-10-2019)]]
En outubro de 2019, un incremento nas tarifas do transporte público de [[Santiago de Chile]] derivou nas maiores protestas da Historia de Chile. Entre o 7 e o 17 de outubro comezaron as primeiras "evasións masivas", é dicir, un xeito de protestar consistente en evitar o pago do billete do transporte público, neste caso o [[Metro (transporte)|metro]] da capital.<ref>{{Cita web|título=Evasión masiva de alumnos del Instituto Nacional en el Metro termina con denuncia en Fiscalía y medidas de contención|url=https://www.latercera.com/nacional/noticia/evasion-masiva-alumnos-del-instituto-nacional-metro-termina-denuncia-fiscalia-medidas-contencion/857409/|páxina-web=La Tercera|data=2019-10-11|data-acceso=2022-01-03|nome=Angélica|apelidos=Baeza}}</ref> Durante varios días, os manifestantes, autoconvocados polas [[Rede social|redes sociais]], superaron a capacidade de control do metro que acabou rexistrando perdas por valor de 500 millóns de [[Peso chileno|pesos]].<ref>{{Cita web|título=Metro por evasiones masivas: Daños alcanzan los 500 millones de pesos|url=https://www.t13.cl/noticia/nacional/evasiones-masivas-danos-500-millones-18-10-2019|páxina-web=Tele13|data-acceso=2022-01-03}}</ref> O venres 18, malia a estaren as estacións protexidas polos carabineiros, o servizo do metro colapsou e a mobilidade da capital viuse seriamente afectada.<ref>{{Cita web|título=Múltiples puntos de evasión masiva en el Metro marcan la quinta jornada de protesta|url=https://www.elmostrador.cl/noticias/multimedia/2019/10/18/multiples-puntos-de-evasion-en-el-metro-marcan-la-quinta-jornada-de-protesta/|páxina-web=El Mostrador|data=2019-10-18|data-acceso=2022-01-03|lingua=es}}</ref> Ao longo desa tarde tamén se rexistraron cargas policiais e actos vandálicos deixando a unha estudante ferida.<ref>{{Cita web|título=Video muestra a joven herida durante jornada de protestas en Estación Central|url=https://www.eldesconcierto.cl/nacional/2019/10/18/video-muestra-a-joven-herida-durante-protestas-de-este-viernes-en-estacion-central.html|páxina-web=El Desconcierto - Prensa digital libre|data-acceso=2022-01-03|lingua=es}}</ref> No serán do venres 18 o goberno decretou a aplicación da Lei de Seguridade Interior, unha lexislación excepcional, e pechou durante a fin de semana o servizo de metro.<ref>{{Cita web|título=Gobierno por evasiones masivas: "Hemos invocado la Ley de Seguridad del Estado"|url=https://www.meganoticias.cl/nacional/279441-ministro-del-interior-andres-chadwick-evasiones-masivas-metro-de-santiago.html|páxina-web=meganoticias.cl|data=2019-10-18|data-acceso=2022-01-03|lingua=es-cl}}</ref> Con todo durante esa noite sucedéronse episodios de protesta e violencia, mentres que se difundiu unha fotografía de Piñera canda a súa familia celebrando o aniversario dun dos seus netos nunha pizzería. A imaxe, difundida nas [[Rede social|redes sociais]], foi para moitos, tanto a nivel nacional como internacional, un símbolo da desconexión do presidente coa realidade do país.<ref>{{Cita web|título=«Il Cile brucia e lui mangia la pizza»: bufera contro Piñera|url=https://www.corriere.it/esteri/19_ottobre_20/cile-brucia-lui-mangia-pizza-bufera-contro-presidente-pinera-27111afe-f32a-11e9-ad64-4488d500d2a2.shtml|páxina-web=Corriere della Sera|data=2019-10-20|data-acceso=2022-01-03|lingua=it|nome=Alessandra|apelidos=Coppola}}</ref>
Na madrugada do venres 18 ao sábado 19, Piñera ofreceu unha declaración na que anunciaba o establecemento do Estado de Emerxencia en Santiago e parte da [[Rexión Metropolitana de Santiago|Rexión Metropolitana]].<ref>{{Cita web|título=¿Qué significa el Estado de Emergencia decretado por el Presidente?|url=https://www.latercera.com/nacional/noticia/estado-de-emergencia-decretado-por-el-presidente/868299/|páxina-web=La Tercera|data=2019-10-19|data-acceso=2022-01-03|nome=La|apelidos=Tercera}}</ref> Isto significadaba a militarización da orde pública e a limitación das liberdades de reunión e circulación e decretouse un toque de queda durante a noite. Ao longo dese día as medidas de Estado de Emerxencia e o toque de recollida foi ampliado á totalidade da Rexión Metropolitana e á de [[Rexión de Valparaíso|Valparaíso]] e á provincia de [[Concepción, Chile|Concepción]], afectando ás principais cidades do país. Foi a primeira vez que se empregaba esta medida para evitar protestas dende a ditadura de Pinochet, se ben fora usado por mor de catástrofes naturais na democracia.<ref>{{Cita web|título=No se veía desde Pinochet: el último toque de queda que se decretó en Santiago por protestas sociales|url=https://www.publimetro.cl/cl/noticias/2019/10/19/pinochet-pinera-toque-de-queda-estado-emergencia.html|páxina-web=Publimetro Chile|data-acceso=2022-01-03|lingua=es}}</ref> Malia a estas medidas, as protestas continuaron afectando ás principais cidades chilenas, causando ás veces episodios violentos como saqueos e enfrontamentos coas forzas de seguridade. Sebastián Piñera declarou entón que ofrecía diálogo paralizando o incremento do prezo do metro, aínda que alertou contra as protestas. A retórica do presidente endureceuse chegando a falar de "grupos criminais organizados" como responsables dos disturbios e de que Chile estaba "en guerra contra un inimigo poderoso" e que os que participaban nas protestas violentas estaban "en guerra contra todos os chilenos de boa vontade que queremos vivir en democracia".<ref>{{Cita web|título=Presidente Piñera:|url=http://prensa.presidencia.cl/comunicado.aspx?id=103689|páxina-web=prensa.presidencia.cl|data-acceso=2022-01-03}}</ref> O domingo 20 Santiago de Chile e as principais cidades do país acolleron multitudinarias manifestacións de apoio ás protestas. A pesar do seu carácter pacífico, efectivos de carabineiros e do exército dispersaron algunhas mediante a forza habendo agresións a xornalistas.<ref>{{Cita web|título=Mano dura: militares dispersan a manifestantes en Apoquindo y agreden a la prensa|url=https://www.elmostrador.cl/dia/2019/10/21/mano-dura-militares-dispersaron-a-manifestantes-en-apoquindo-y-agreden-a-la-prensa/|páxina-web=El Mostrador|data=2019-10-21|data-acceso=2022-01-03|lingua=es}}</ref> Cidades como [[Valparaíso]], [[Viña del Mar]], [[Antofagasta]] e [[Concepción, Chile|Concepción]], volveron acoller as mobilizacións nos días posteriores.<ref>{{Cita web|título=Suspenden tránsito vehicular en Av. España por inédita marcha desde Valparaíso hacia Viña del Mar|url=https://www.puranoticia.cl/noticias/regiones/suspenden-transito-vehicular-en-av-espana-por-inedita-marcha-desde/2019-10-23/122654.html|páxina-web=Puranoticia.cl|data-acceso=2022-01-04|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|título=Masiva e histórica movilización ciudadana repleta el centro de Antofagasta|url=https://www.diarioantofagasta.cl/regional/antofagasta/110218/esto-no-es-una-guerra-multitudinaria-marcha-al-ritmo-de-la-diablada-en-antofagasta/|páxina-web=El Diario de Antofagasta|data=2019-10-21|data-acceso=2022-01-04|lingua=es-CL}}</ref><ref>{{Cita web|título=Masiva marcha se desarrolla en el centro de Concepción|url=https://www.canal9.cl/programas/noticias/2019/10/25/masiva-marcha-se-desarrolla-en-el-centro-de-concepcion.shtml|páxina-web=Canal 9 Bío Bío Televisión|data-acceso=2022-01-04|lingua=es}}</ref>▼
▲Na madrugada do venres 18 ao sábado 19, Piñera ofreceu unha declaración na que anunciaba o establecemento do Estado de Emerxencia en Santiago e parte da [[Rexión Metropolitana de Santiago|Rexión Metropolitana]].<ref>{{Cita web|título=¿Qué significa el Estado de Emergencia decretado por el Presidente?|url=https://www.latercera.com/nacional/noticia/estado-de-emergencia-decretado-por-el-presidente/868299/|páxina-web=La Tercera|data=2019-10-19|data-acceso=2022-01-03|nome=La|apelidos=Tercera}}</ref> Isto significadaba a militarización da orde pública e a limitación das liberdades de reunión e circulación e decretouse un toque de queda durante a noite. Ao longo dese día as medidas de Estado de Emerxencia e o toque de recollida foi ampliado á totalidade da Rexión Metropolitana e á de [[Rexión de Valparaíso|Valparaíso]] e á provincia de [[Concepción, Chile|Concepción]], afectando ás principais cidades do país. Foi a primeira vez que se empregaba esta medida para evitar protestas dende a ditadura de Pinochet, se ben fora usado por mor de catástrofes naturais na democracia.<ref>{{Cita web|título=No se veía desde Pinochet: el último toque de queda que se decretó en Santiago por protestas sociales|url=https://www.publimetro.cl/cl/noticias/2019/10/19/pinochet-pinera-toque-de-queda-estado-emergencia.html|páxina-web=Publimetro Chile|data-acceso=2022-01-03|lingua=es}}</ref> Malia a estas medidas, as protestas continuaron afectando ás principais cidades chilenas, causando ás veces episodios violentos como saqueos e enfrontamentos coas forzas de seguridade. Sebastián Piñera declarou entón que ofrecía diálogo paralizando o incremento do prezo do metro, aínda que alertou contra as protestas. A retórica do presidente endureceuse chegando a falar de "grupos criminais organizados" como responsables dos disturbios e de que Chile estaba "en guerra contra un inimigo poderoso" e que os que participaban nas protestas violentas estaban "en guerra contra todos os chilenos de boa vontade que queremos vivir en democracia".<ref>{{Cita web|título=Presidente Piñera:|url=http://prensa.presidencia.cl/comunicado.aspx?id=103689|páxina-web=prensa.presidencia.cl|data-acceso=2022-01-03}}</ref> O domingo 20 Santiago de Chile e as principais cidades do país acolleron multitudinarias manifestacións de apoio ás protestas. A pesar do seu carácter pacífico, efectivos de carabineiros e do exército dispersaron algunhas mediante a forza habendo agresións a xornalistas.<ref>{{Cita web|título=Mano dura: militares dispersan a manifestantes en Apoquindo y agreden a la prensa|url=https://www.elmostrador.cl/dia/2019/10/21/mano-dura-militares-dispersaron-a-manifestantes-en-apoquindo-y-agreden-a-la-prensa/|páxina-web=El Mostrador|data=2019-10-21|data-acceso=2022-01-03|lingua=es}}</ref> Cidades como [[Valparaíso]], [[Viña del Mar]], [[Antofagasta]] e [[Concepción, Chile|Concepción]], volveron acoller as mobilizacións nos días posteriores.<ref>{{Cita web|título=Suspenden tránsito vehicular en Av. España por inédita marcha desde Valparaíso hacia Viña del Mar|url=https://www.puranoticia.cl/noticias/regiones/suspenden-transito-vehicular-en-av-espana-por-inedita-marcha-desde/2019-10-23/122654.html|páxina-web=Puranoticia.cl|data-acceso=2022-01-04|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|título=Masiva e histórica movilización ciudadana repleta el centro de Antofagasta|url=https://www.diarioantofagasta.cl/regional/antofagasta/110218/esto-no-es-una-guerra-multitudinaria-marcha-al-ritmo-de-la-diablada-en-antofagasta/|páxina-web=El Diario de Antofagasta|data=2019-10-21|data-acceso=2022-01-04|lingua=es-CL}}</ref><ref>{{Cita web|título=Masiva marcha se desarrolla en el centro de Concepción|url=https://www.canal9.cl/programas/noticias/2019/10/25/masiva-marcha-se-desarrolla-en-el-centro-de-concepcion.shtml|páxina-web=Canal 9 Bío Bío Televisión|data-acceso=2022-01-04|lingua=es}}</ref>
Durante os días posteriores, Piñeira anunciou un conxunto de medidas de tipo social que recollían aumentos salariais e das pensións, estabilidade nos prezos da enerxía ou a ampliación dos seguros médicos, denomoninado "Nova Axenda Social" máis non resultou suficiente. O venres 25 tivo lugar a "marcha máis grande de Chile" que mobilizou a 1 200 000 persoas na capital e, estímase, a uns de 3 000 000 de chilenos.<ref>{{Cita web|título=Máis dun millón de persoas toman Santiago de Chile para protestar contra a desigualdade|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/internacional/mais-dun-millon-persoas-toman-santiago-protestar-desigualdade/20191026160325085906.html|páxina-web=Nós Diario|data-acceso=2022-01-03|lingua=gl}}</ref>[[Ficheiro:Marcha Mas Grande De Chile 2019 Plaza Baquedano Drone.jpg|miniatura|Imaxe aérea da praza Baquedano durante a "Marcha máis grande de Chile" (25-10-2019)]]O día [[26 de outubro]] de 2019, o presidente Piñera solicitou a dimisión dos ministros e conformou un novo goberno.<ref>{{Cita web|título=Chile: Piñera pide la renuncia a todos sus ministros y dice que levantará el estado de emergencia|url=https://www.france24.com/es/20191026-chile-pinera-renuncia-ministros-emergencia|páxina-web=France 24|data=2019-10-26|data-acceso=2022-01-04}}</ref> Aínda que a prensa especulou sobre a posibilidade de que se integrasen figuras políticas independentes, finalmente, Piñera nomeou a persoas procedentes do seu espazo político.<ref>{{Cita web|título=Piñera inicia cuenta regresiva para cambio de gabinete amplio|url=https://www.latercera.com/reportajes/noticia/pinera-inicia-cuenta-regresiva-cambio-gabinete-amplio/879531/|páxina-web=La Tercera|data=2019-10-27|data-acceso=2022-01-04|nome=Equipo La|apelidos=Tercera}}</ref>
As protestas proseguiron nos días seguintes, e tiveron unha maior conflitividade o luns [[4 de novembro]]. Para esa xornada, chamada "super luns", convocáranse diferentes accións reivindicativas como unha folga e unha mobilización na céntrica praza de Italia en Santiago durante a tarde.<ref>{{Cita web|título=Convocan a "Súper Lunes" de movilizaciones: a las 17:00 habrá nueva protesta en Plaza Italia|url=https://www.biobiochile.cl/noticias/nacional/region-metropolitana/2019/11/04/convocan-a-super-lunes-de-movilizaciones-a-las-1700-habra-nueva-protesta-en-plaza-italia.shtml|páxina-web=BioBioChile - La Red de Prensa Más Grande de Chile|data=2019-11-04|data-acceso=2022-01-04|lingua=es}}</ref> Con todo, nese día sucedéronse actos de violencia: un total de 43 persoas resultaron feridas, entre elas, dúas carabineiras por seren atacadas con [[Cóctel Molotov|cócteles Molotov,]]<ref>{{Cita web|título=Ataque con molotov deja dos carabineras heridas|url=https://www.latercera.com/nacional/noticia/ataque-molotov-deja-dos-carabineras-heridas/888520/|páxina-web=La Tercera|data=2019-11-05|data-acceso=2022-01-04|nome=F.|apelidos=Mayorga|nome2=K.|apelidos2=Hillmann|nome3=O. Fernández y S.|apelidos3=Vedoya}}</ref> dous atropelados por vehículos policiais e outro polo impacto dun proxectil no [[cranio]].<ref>{{Cita web|título=Ex Posta Central: Al menos 43 heridos tras manifestaciones de este lunes|url=https://www.rockandpop.cl/2019/11/ex-posta-central-al-menos-43-heridos-tras-manifestaciones-de-este-lunes/|páxina-web=Rock&Pop|data=2019-11-05|data-acceso=2022-01-04|lingua=es}}</ref>
| |||