=== Orixes: revisión de Cluny e volta á Regra de San Bieito ===
Ao perder a [[orde de Cluny]] o seu fervor á causa das riquezas acumuladas, xorde a reforma cisterciense, saída do mosteiro do Císter en [[Borgoña]]. O fundador foi o [[beneditino]] [[Roberto de Molesmes]] (1024-1111). Este pretendía seguir unha vida monástica máis fiel á Regra de [[Bieito de Nursia|San Bieito]], establecendo unha comunidade de ermitasermitáns en Molesmes en 1075. Este mosteiro medrou moito e houbo tensións dentro dos monxes entre os que querían seguir as interpretacións de Roberto de Molesmes e os que preferían seguir a Cluny. Finalmente, 21 relixiosos seguiron aoo prior Alberico e aoo abade Roberto e marcharon de Molesmes, fundando o 21 de marzo de 1098 un novo mosteiro en Citeaux, ao sur de [[Dijon]], na diocese de Chalon. O sucesor de Roberto, que volveu a Molesmes por decisión papal, foi Alberico. Con Alberico adoptouse o hábito branco característico da orde, como mostra de humildade rexeitaron tinguir a lála como facían os beneditinos.<ref>{{Cita web|título=CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: Cistercians|url=https://www.newadvent.org/cathen/03780c.htm|páxina-web=www.newadvent.org|data-acceso=2021-12-26}}</ref>
=== Apoxeo: consolidación e difusión nos séculos XII a XIV ===
