Revisión como estaba o 16 de outubro de 2021 ás 21:23 editar Maria zaos (conversa \| contribucións) 28.535 edicións m →‎Patrimonio relixioso: retiro texto copiado literalmente da páxina do concello. Ligazón externa ao concello Etiqueta: Edición visual ← Edición máis vella		Revisión como estaba o 16 de outubro de 2021 ás 21:27 editar desfacer Maria zaos (conversa \| contribucións) 28.535 edicións m harmonizar formato de datas Etiqueta: edición de código 2017 Edición máis nova →
Liña 54: == Demografía == Segundo o [[IGE]], en [[2020]] tiña 1 783 habitantes (875 homes e 908 mulleres).<ref>{{Cita web\|título=IGE - Principais resultados\|url=https://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?ruta=verPpalesResultados.jsp?OP=1&B=1&M=&COD=589&R=9913%5B27:27001:27002:27003:27004:27901:27005:27006:27007:27008:27902:27009:27010:27011:27012:27013:27016:27014:27015:27017:27018:27019:27020:27022:27023:27024:27026:27027:27028:27029:27030:27031:27032:27033:27034:27035:27037:27038:27039:27040:27041:27042:27043:27044:27045:27047:27046:27048:27049:27050:27056:27051:27052:27053:27054:27055:27057:27058:27059:27060:27061:27062:27063:27064:27065:27066:27021:27025%5D&C=0%5Ball%5D&F=T%5B1:0%5D&S=\|páxina-web=www.ige.eu\|data-acceso=~~2021-10-~~ 16/10/2021}}</ref> O seu xentilicio <small>(véxase no Galizionario)</small> é «{{Dic\|xermadés}}». {\| {{Táboabonita}} Liña 171: ==== Idade Antiga ==== Varios xacementos do Paleolítico sitúan en Xermade unha grande actividade nas primeiras épocas do poboamento de Galicia<ref>{{Cita publicación periódica\|apelidos=Vázquez Varela\|nome=J.M\|data=1995\|título=La historia humana en el Cuaternario de Galicia\|PMC=\|revista=Caderno Lab.Xeolóxico de Laxe\|doi=\|ISSN=\|PMID=\|volume=XX\|páxinas=181-194\|número=}}</ref>: Abrigo Curaceiro [[A Pena Parda, Burgás, Xermade\|(Penaparda-Burgás]]), [[O Muíño Novo, Lousada, Xermade\|O Muíño Novo]] [[Lousada, Xermade\|(Lousada)]] e a [[Pena Grande de Férvedes]]<ref name=":3">{{Cita web\|título=O NOSO PATRIMONIO: XACEMENTOS PALEOLÍTICOS DE GALICIA\|url=https://onosopatrimonio.blogspot.com/2011/07/xacementos-paleoliticos-de-galiza.html\|páxina-web=O NOSO PATRIMONIO\|data-acceso=~~2021-10-~~ 16/10/2021\|nome=Xabier\|apelidos=Moure}}</ref> Son abrigos entre rochas que serviron de morada e refuxio aos primeiros habitantes de Xermade. Ao pé do xacemento [[Férvedes II\|Férvedes II,]] na Pena Grande de Férvedes, atopouse a manifestación artística máis antiga coñecida ata hoxe en Galicia; o colgante de Férvedes, unha peza ornamental do Paleolítico superior de máis de 17 000 anos de antigüidade<ref name=":3" />. É un pequeno colar de pedra decorado cun trazo recto en ámbalas dúas caras. No concello sitúanse gran candidade de medoñas; en 2018 Javier Gómez Vila e Antonio Riveira documentaron un total de 160 túmulos.<ref>{{Cita novas\|data=09/06/2018\|título=Os investigadores Gómez Vila e Antonio Riveira radiografan os xermadeses de antano\|url=https://www.elprogreso.es/content/print/xermadeses-de-antano/201806091507421317168\|data-acceso=08/09/2020\|apelidos=Pérez\|nome=Cristina\|xornal=El Progreso}}</ref> A máis salientable é a necrópole de Lousada, [[A Abelleira, Lousada, Xermade\|na Abelleira]], que é un conxunto de medoñas na que se atoparon diversos restos, entre eles puntas de frechas<ref>{{Cita libro\|título=Nuevos datos y perspectivas sobre el megalitismo del Noroeste de la Península Ibérica: los materiales del túmulo 5 de la necrópolis de Lousada, Xermade.\|apelidos=Vázquez Varela\|nome=J.M\|editorial=Boletín do Museo Provincial de Lugo\|ano=1994\|ISBN=\|ref=\|nome2=X.\|apelidos2=Gaberias Vérez\|páxinas=65-74}}</ref><ref>{{Cita web\|título=CONCELLO – Concello de Xermade\|url=https://www.xermade.org/concello/\|data-acceso=~~2021-10-~~ 16/10/2021\|lingua=gl-ES}}</ref>. Os castros son manifestacións da [[cultura castrexa]].Cómpre destacar os castros de [[Xemaré]] e das [[As Testas, Burgás, Xermade\|Testas]] (en [[Burgás, Xermade\|Burgás]] ), a Aira dos Mouros e O Castro (en [[Cabreiros, Xermade\|Cabreiros]]), o Castro da Igrexa (en [[Cazás, Xermade\|Cazás]]), [[Castrorramil, Momán, Xermade\|Castrorramil]] (en [[Momán, Xermade\|Momán]]), Castrillán, [[Sucastro, Roupar, Xermade\|Sucastro]] e [[A Graña, Roupar, Xermade\|A Graña]] (en [[Roupar, Xermade\|Roupar]]) e o Monte do Castro (en [[Miraz, Xermade\|Miraz)]].<ref name=":2" /><ref name=":4">{{Cita web\|url=https://www.xermade.org/cazas-san-xulian/\|páxina-web=\|título=Concello de Xermade\|data-acceso=24/08/2020}}</ref> Liña 184: ==== Idade Media ==== Por Xermade pasaba o Camiño Real da Carba. Entraba por Lousada e saíndo na parroquia de Roupar.<ref>{{Cita web\|título=Camiño real da Carba Mondoñedo-Ferrol treito Xermade\|editor= Concello de Xermade\|url=https://www.xermade.org/camino-real-da-carba-mondonedo-ferrol-treito-xermade/\|data-acceso=~~2021-10-~~ 16/10/2021\|lingua=gl-ES\|páxina-web=sitio web do Concello de Xermade}}</ref> Esta ruta unía Mondoñedo e Ferrol e foi unha importante vía de comunicación na [[Idade Media]].<ref name=":6">{{Cita libro\|título=Premio Xermade na Historia\|apelidos=Seijas Álvarez\|nome=Yesmina\|editorial=Servizo de publicacións da Deputación de Lugo\|ano=2017\|ISBN=978-84-8192-544-9\|capítulo=A neveira de Lousada no camiño Mondoñedo-Ferrol(pasado, presente e futuro)\|apelidos2=Paleo Mosquera\|nome2=Sofía\|páxina=165}}</ref> No [[Antigo Réxime]], as parroquias de Lousada e Burgás - esta do señorío do conde de Lemos - formaban parte da xurisdicción de Vilalba; a de Roupar pertencía ó mosteiro de Meira e a de Momán, ó de Monfero; a de Xermade formaba parte do señorío dos [[Casa de Andrade\|Andrade]] e a de [[Cabreiros, Xermade\|Cabreiros]] inseríase ma xurisdición das Pontes de García Rodríguez<ref name=":0" /> Liña 197: === Patrimonio relixioso === * Igrexa Parroquial de San Xulián. Construída no s. XVIII e reformada no século XX. De planta rectangular; conta cunha espadana de dous corpos e tres vans. A fachada principal ten un arco semicircular e sobre el unha fiestra co mesmo tipo de arco. O presbiterio ten un retablo da segunda metade do s. XVIII de estilo barroco <ref>{{Cita web\|url=http://patrimoniogalego.net/index.php/51934/2013/11/igrexa-parroquial-de-cazas/\|páxina-web=Patrimonio Galego\|título=Igrexa Parroquial de Cazás\|data-acceso=24/08/2020\|apelidos=Moure\|nome=Xabier\|data-publicación=16/11/2013}}</ref>en tonos vermellos e azuis e molduras douradas. No retablo aparecen as imaxes da Virxe do Carme (s. XVIII); San Xulián (titular) e a Dolorosa; a Inmaculada, San Roque e Santa Ana. <ref name=":8">{{Cita web\|título=CAZÁS (San Xulián) – Concello de Xermade\|url=https://www.xermade.org/cazas-san-xulian/\|data-acceso=~~2021-10-~~ 16/10/2021\|lingua=gl-ES}}</ref> * Capela da Divina Pastora. Pequeno santuario reconstruído a finais de século. Consta dunha nave cuberta a dúas augas e sancristía. Ten un pequeño pórtico a tres augas sobre catro pilastras de cantaría.<ref name=":8" /> * Igrexa Parroquial de San Bartolomé. Foi reformada a principios deste século, pero data do s. XVIII. Detrás ten unha nave, capela maior cuberta cun sinxelo artesoado e sacristía. Na pedra da fachada principal está grabada a imaxe do Redentor. O retablo é de estilo neoclásico (s. XVIII).<ref>{{Cita web\|título=MOMÁN (San Mamede)\|url=https://www.xermade.org/moman-san-mamede/\|data-acceso=~~2021-10-~~ 16/10/2021\|lingua=es-ES\|páxina-web=Concello de Xermade}}</ref> * Capela de San Antón, dunha nave. Na entrada da sancristía figura o ano 1 751.<ref>{{Cita web\|título=MOMÁN (San Mamede)\|url=https://www.xermade.org/moman-san-mamede/\|data-acceso=~~2021-10-~~ 16/10/2021\|lingua=gl-ES\|páxina-web=Concello de Xermade}}</ref> * '''I'''grexa Parroquial de San Pedro de Miraz<ref>{{Cita web\|url=https://www.amigus.org/2010/07/05/a_parroquia_de_/\|páxina-web=Amigus\|título=A PARROQUIA DE MIRAZ CELEBROU O SEU PATRÓN, SAN PEDRO\|data-acceso=08/0/09/2020\|data-publicación=05/07/2010}}</ref><ref name=":9">{{Cita web\|título=MIRAZ (San Pedro) –\|url=https://www.xermade.org/miraz-san-pedro/\|data-acceso=~~2021-10-~~ 16/10/2021\|lingua=gl-ES\|páxina-web=Concello de Xermade}}</ref> * Igrexa Parroquial de San Pedro Fiz de Roupar, dos séculos (XVI-XVIII) <ref>{{Cita web\|url=http://patrimoniogalego.net/index.php/105699/2020/04/igrexa-de-san-pedro-fiz-de-roupar/\|páxina-web=Patrimonio Galego\|título=Igrexa de San Pedro Fiz de Roupar\|data-acceso=24/08/2020\|data-publicación=16/04/2020}}</ref><ref>{{Cita web\|url=https://www.xermade.org/roupar-san-pedro-fiz/\|páxina-web=Concello de Xermade\|título=ROUPAR (San Pedro Fiz)\|data-acceso=16 de outubro de 2020}}</ref> Liña 217: * Igrexa parroquial de Santa Mariña de Cabreirós'''.''' Restos da antiga igrexa rehabilitados en 2006 en forma de praza.<ref name=":10" /><ref>{{Cita web\|url=https://www.galiciamaxica.eu/galicia/lugo/iglesiacabreiros-2/\|páxina-web=Galicia Máxica\|título=Restos de la Iglesia parroquial de Sta. Mª de Cabreiros\|data-acceso=24/08/2020}}</ref> * Capela do Reguengo ou Capela de San Xosé<ref name=":10">{{Cita web\|título=CABREIROS (Santa Mariña)\|url=https://www.xermade.org/cabreiros/\|data-acceso=~~2021-10-~~ 16/10/2021\|lingua=gl-ES\|páxina-web=Concello de Xermade}}</ref> * Capela do Camiño. Na súa porta aparece esta inscrición: “ESTA CAPILLA LA HIZO DN./ FRANCO PEZ I PEÑA, PRO./ AÑO DE 1.790”.<ref name=":11">{{Cita web\|título=XERMADE (Santa María)\|url=https://www.xermade.org/xermade-santa-maria/\|data-acceso=~~2021-10-~~ 16/10/2021\|lingua=gl-\|páxina-web=Concello de Xermade}}</ref> * Capela das Castiñeiras<ref name=":11" /> Liña 295: * A ponte de [[Isabel II de España\|Isabel II]] sobre o río Trimaz, en Cabreiros. Foi reformado en 2018.<ref>{{Cita web\|url=https://www.elprogreso.es/articulo/a-chaira/concello-xermade-senaliza-mejora-rutade-senderismo-trimaz/201809071308171332337.html\|páxina-web=El Progreso\|título=El Concello de Xermade señaliza y mejora la ruta de senderismo del Trimaz\|data-acceso=24/08/2020\|nome=Cristina\|apelidos=Arias\|data-publicación=07/09/2018}}</ref> * Escola Habanera de Roupar<ref>{{Cita web\|título=Escola Habanera de Roupar\|url=https://www.cultura.gal/es/espazo/xermade/escola-habanera-roupar\|páxina-web=www.cultura.gal\|data-acceso=~~2021-10-~~ 16/10/2021\|lingua=es}}</ref> A ''Sociedad de Instrucción, Beneficencia y Recreo de Hijos de Roupar'' impulsou a creación dunha escola en Roupar, constuíndo o edificio no ano 1921.<ref>{{Cita novas\|data=25 de outubro de 1921\|título=Roupar (Lugo) Edificio que la entusiasta Sociedad de Instrucción "Hijos de Roupar", creada en Cuba, construye en el país natal\|url=http://biblioteca.galiciana.gal/gl/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1171436&posicion=17&presentacion=pagina\|data-acceso=\|número=182\|páxina=17\|xornal=Vida gallega : ilustración regional}}</ref><ref>{{Cita novas\|data=5 de xaneiro de 1921\|título=Los gallegos en Cuba\|url=http://biblioteca.galiciana.gal/gl/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1215178&posicion=19&presentacion=pagina\|data-acceso=\|xornal=Vida gallega : ilustración regional\|número=162\|páxina=19}}</ref><ref>{{Cita libro\|edición=2ª ed.rev.aum\|título=Luces de Alén Mar : as escolas de Americanos en Galicia: no centenario fundacional das sociedades galegas de instrucción radicadas en América e das súas realizacións académicas nas localidades de procedencia\|url=https://www.worldcat.org/oclc/1123830627\|editorial=Consello da Cultura Galega\|data=D.L. 2013\|lugar=[Santiago de Compostela]\|ISBN=978-84-92923-43-4\|OCLC=1123830627\|páxina=92}}</ref> Actualmente destinada a centro sociocultural da parroquia de Roupar de Arriba.<ref>{{Cita web\|título=ESCOLA HABANERA DE ROUPAR – Concello de Xermade\|url=https://www.xermade.org/escola-habanera-de-roupar/\|data-acceso=~~2021-10-~~ 16/10/2021\|lingua=gl-ES}}</ref> == Xermade na cultura popular ==

Xermade: Diferenzas entre revisións