Pandeiro: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición |
Sen resumo de edición |
||
Liña 1:
== Características ==
Estes antigos instrumentos de procedencia [[Mar Mediterráneo|mediterránea]] eran xa coñecidos polas culturas [[Mesopotamia|mesopotámicas]] e no [[antigo Exipto]]. Na [[Península Ibérica]] o seu uso conservouse até a actualidade en diferentes rexións como [[Principado de Asturias|Asturias]], [[León, España|León]], [[Cataluña]]<ref>{{Cita web|título=Recuperant el pandero quadrat|url=http://www.vilaweb.cat/noticia/3961118/20111215/recuperant-pandero-quadrat.html|páxina-web=VilaWeb.cat|data-acceso=2021-09-30|lingua=ca}}</ref> ou [[Portugal]]. En [[Galicia|Galiza]], aparece reproducido entre a iconografía [[Arte románica|románica]] dalgunhas [[Igrexa (arquitectura)|igrexas]] desde o [[século XIII]]: [[O Monte, Chantada|San Miguel do Monte]], [[Agudelo, Barro|San Martiño de Agudelo]], [[Ucelle, Coles|Santa María de Ucelle]],etc.<ref name=":1" />
O adufe, que foi o nome orixinal en galego para o instrumento até a súa substitución polo termo pandeiro,<ref>{{Cita web|título=Os Instrumentos Musicais na Tradición Galega » Pandeiro (cadrado)|url=http://www.consellodacultura.org/asg/instrumentos/os-membranofonos/pandeiro-cadrado/|data-acceso=2021-10-04}}</ref> consiste basicamente nunha pel, normalmente de [[cabra]] ou [[ovella]], que envolve un bastidor de madeira fabricado con tal propósito. As medidas do bastidor varían, existindo algúns modelos máis pequenos, que se sosteñen coa man esquerda, e outros máis grandes que apoian nos dous antebrazos. Mesmo foi achado nos [[Comarca dos Ancares|Ancares]] un tipo especial de pandeiro, de grandes dimensións, que tocaban dúas persoas cos puños co fin de escorrentar as [[Treboada|treboadas]].<ref name=":03">{{Cita libro|título=Dicionario da música popular en Galicia|apelidos=Camafeita|nome=Olga|editorial=Rinoceronte editora|ano=2010|capítulo=Pandeiro|url=https://www.regueifa.org/archivos/PROXECTO%20OLGA%20CAMAFEITA.pdf#page=111&zoom=page-width,-7,383|páxina=}}</ref>
Para mellorar a súa sonoridade, os adufes adoitaban levar no interior varios bordóns tensados contra o parche. Tamén se lle introducían garavanzos, axóuxeres ou mesmo pequenas pedras que soaban ao percutir sobre o parche. Existían tradicionalmente diferentes xeitos de tanxelo,<ref>{{Cita web|título=#22 Luis Prego. Al-Duff. Diferentes suxeicións do adufe/pandeiro galego|url=https://percusiongalega.com/22-luis-prego-al-duff-diferentes-suxeicions-do-adufe-pandeiro-galego/|páxina-web=Percusión Galega|data=2018-06-07|data-acceso=2021-10-04|lingua=gl-ES}}</ref><ref>{{Cita web|título=#33 Al-Duff. Luis Prego: tipoloxías de ataques para o pandeiro galego|url=https://percusiongalega.com/33-al-duff-luis-prego-tipoloxias-de-agarres-para-o-pandeiro-galego/|páxina-web=Percusión Galega|data=2018-10-04|data-acceso=2021-10-04|lingua=gl-ES}}</ref> e acostumaba acompañarse o seu son grave co son agudo das [[Ferreñas (instrumento musical)|ferreñas]]. Así o testemuñan grande cantidade de cantigas recollidas nos cancioneiros. O instrumento foi empregado copiosamente por toda a xeografía galega como acompañamento do [[Canto tradicional galego|canto]] e do [[Baile tradicional galego|baile]] en [[Serán|seráns]] e foliadas.<ref name=":0">{{Cita libro|título=“Este pandeiro que toco”. La entrevista etnográfica como herramienta para la reconstrucción del mapa histórico del repertorio acompañado de pandero cuadrado en Galicia|apelidos=Feijóo|nome=Julia|editorial=Tagus-Atlanticus Associação Cultural|ano=2016|url=https://research.unl.pt/ws/portalfiles/portal/2378596/b80448_78596170c0fc43e586b6faf494af9718.pdf#page=338&zoom=auto,-275,289|páxina=338|publicación=Actas do III Encontro Ibero-americano de Jovens Musicólogos|lingua=es}}</ref> Mais coa aparición da [[pandeireta]], a finais do século XIX, o adufe foi relegado nas preferencias populares até desaparecer de moitos lugares.<ref>{{Cita libro|título="As ferreñas fanlle o son..." Concerto didáctico|apelidos=Díaz|nome=Xabier|ano=2014|url=https://www.youtube.com/watch?v=fcM3oFxnJuo&t=1085s|páxina=18:05}}</ref> De feito, nas recollas etnográficas iniciadas na década de 1980, só se atoparon en Galiza tocadoras en activo nas [[Comarcas de Galicia|comarcas]] ourensás de [[Comarca de Verín|Verín]] e [[Comarca de Viana|Viana]] e nas pontevedresas do [[Comarca do Condado|Condado]], da [[Comarca da Paradanta|Paradanta]] e de [[Comarca de Vigo|Vigo]].<ref name=":02">{{Cita libro|título=“Este pandeiro que toco”. La entrevista etnográfica como herramienta para la reconstrucción del mapa histórico del repertorio acompañado de pandero cuadrado en Galicia|apelidos=Feijóo|nome=Julia|editorial=Tagus-Atlanticus Associação Cultural|ano=2016|url=https://research.unl.pt/ws/portalfiles/portal/2378596/b80448_78596170c0fc43e586b6faf494af9718.pdf#page=332&zoom=auto,-88,34|páxina=333-335|publicación=Actas do III Encontro Ibero-americano de Jovens Musicólogos|lingua=es}}</ref><ref name=":1">{{Cita publicación periódica|apelidos=Prego Fernández|nome=Luis|data=2016|título=A pandeira e o pandeiro|revista=Aturuxo|páxinas=38-39|número=15|url=https://issuu.com/agg./docs/aturuxo15_-_xaneiro_2016/38}}</ref> A esta última pertencía a que talvez sexa a máis recoñecida tocadora galega de pandeiro cadrado: María Grande Sobral ([[Maruxa das Cortellas]]).<ref>{{Cita libro|título=Maruxa das Cortellas|apelidos=Alalá nº 23|editorial=TVG|ano=2006|url=https://www.crtvg.es/tvg/a-carta/maruxa-das-cortellas}}</ref> [[Ficheiro:Modas_e_Adufes_I_Fest_Sons_e_Sabores.JPG|miniatura|400x400px|Grupo de adufeiras en Portugal.|centro]]
== Notas ==
{{Listaref|30em}}
{{commonscat|Adufe}}
Liña 20 ⟶ 18:
*
{{Reftermina}}
*
| |||