Tango: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Engade 1 libro para verificar) #IABot (v2.0.7) (GreenC bot
Jglamela (conversa | contribucións)
Arranxos
Liña 3:
[[Ficheiro:TangoCouple.jpg|miniatura|Tango.]]
[[Ficheiro:Fileteado Tango Martiniano Arce II.jpg|miniatura|''Tango'', [[fileteado]] de [[Martiniano Arce]] (2006).]]
O '''tango''' é un estilo musical e unha danza do [[Río da Prata|riopratense]], propia das cidades de [[Buenos Aires]] e [[Montevideo]], de natureza netamente [[urbana]] e renome internacional. Musicalmente ten forma binaria e compás de dous por catro. É clasicamente interpretado mediante [[orquestra típica]] ou [[sexteto]] e ten o [[bandoneón]] como instrumento esencial. A coreografía, deseñada a partir do abrazo da parella, é sumamente sensual e complexa. As letras están compostas con base nun [[argot]] local chamado [[lunfardo]] e adoitan expresar as tristezas, especialmente «nas cousas do amor»<ref>Do tango ''Que me van a hablar de amor'', de [[Héctor Stamponi]] e [[Homero Expósito]] (1946)</ref>, que senten os homes e as mulleres da vila, circunstancia que o emparenta en certo modo co [[blues]]. [[Enrique Santos Discépolo]], un dos seus máximos poetas, definiu o tango como «un pensamento triste que se baila».<ref>Ernesto Sabato: ''Tango: discusión y clave'' (páx. 11). Bos Aires: Losada, 1963.</ref>
 
== Concepto ==
=== Orixes culturais: arte urbana de fusión ===
Se ben o tango recoñece afastados antecedentes africanos, latinoamericanos e europeos, as súas orixes culturais fusionáronse de tal modo que resulta case imposible recoñecelas. En esencia o tango é unha expresión artística de fusión, de natureza netamente urbana e raíz suburbana («''arrabaldeiro''»), que responde ó proceso histórico concreto da [[Inmigración na Arxentina|inmigración]] masiva, maioritariamente europea, que reconstituíu completamente as sociedades riopratensesdo Río da Prata, especialmente as de [[Buenos Aires]], [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] e [[Montevideo]], a partir das últimas décadas do [[século XIX]].
 
A [[Arxentina]], que en 1850 contaba con 1,1 millóns de habitantes, recibiu 6,6 millóns de inmigrantes entre 1857 e 1940. O [[Uruguai]] sufriu un proceso similar. Trátase dunha experiencia humana «aluvial» case sen comparación na historia contemporánea.
 
A diferenza doutras zonas do mundo, os inmigrantes que chegaron ó Río da Prata a partir da segunda metade do século XIX superaban en cantidade ásas poboacións nativas, e foron parte dun intensivo proceso de mestizaxe multicultural e multiétnica, en gran medida inducida polo Estado a través dunha formidable promoción da escola pública laica.
 
O tango é fillo directo desa intensa mestizaxe. Sábese que os primeiros tangueiros eran [[Poboación negra na Arxentina|afroarxentinos]] e [[afrouruguaio]]s<ref>[http://www.bcnbib.gov.ar/bibliopress/bibliopress9-2.htm A presenza negroafricana na Arxentina; Pasado e permanencia]</ref>; que o [[bandoneón]] provén de [[Alemaña]]; que a súa sensualidade deriva da súa orixe prostibularia, onde os inmigrantes europeos que chegaban sossós a buscar emprego mantiñan relacións sexuais coas nativas, maioritariamente afroarxentinas e indoamericanas denominadas «chinas». Sábese tamén que o argot do tango, o [[lunfardo]], está cheo de expresións italianas e africanas; que o seu ritmo e clima nostálxico están emparentados coa [[habanera]] [[cuba]]na; e que «''tango, [[milonga]], [[malambo]] e [[candombe]]''», son parte dunha mesma familia musical de raíces africanas e costumes provenientes dos [[gaucho]]s que emigraron á cidade.
 
Porén, o tango non se confunde nin deriva de ningún estilo musical en particular. [[Ernesto Sabato]] didixo que sobre tódalas cousas o tango é un [[híbrido]], unha expresión orixinal e nova que deriva dunha mobilización humana xigantesca e excepcional.
 
=== Sexo e tristeza ===
Liña 27:
|}
 
O desexo sexual, sublimado en sensualidade, e a tristeza ou [[melancolía]], derivada dun estado permanente de insatisfacción, son os compoñentes centrais do tango. Nas súas orixes eses sentimentos afloraron da dura situación de [[Inmigración na Arxentina#A gran onda de inmigración europea (1850-1950)|millóns de traballadores inmigrantes]], maioritariamente homes, solitarios nunha terra estraña, acudindoque acudían masivamente ós prostíbulos, onde o sexo pago acentuaba «a nostalxia da comuñón e do amor, a [[saudade]] da muller» e a evidencia da soidade.<ref name="Sabato, 14">Sabato, 14</ref> O tango emerxeu así dun «resentimento erótico»<ref name="Sabato, 14"/> masivo e popular, que conduciu a unha dura reflexión introspectiva, tamén masiva e popular, sobre o amor, o sexo, a frustración e finalmente o sentido da vida e a morte para o home común.
 
No curso do século XX e coa importancia que adquiriu a sexualidade e a introspección, así como unha visión existencial e menos optimista da vida, o tango desenvolveu os seus compoñentes básicos como unha expresión artística notablemente relacionada coa problemática do home contemporáneo.
Liña 41:
|}
 
O tango é unha arte de raíz [[suburbio|suburbana]], «''arrabaldeiro''arrabaldeira», derivado da súa natureza popular. Xorde e desenvólvese nos barrios de traballadores que rodean as cidades riopratenses:do Río da Prata, o «''arrabalde''». Para o tango o arrabalde é a [[musa]] inspiradora, o lugar de pertenza que non se debe abandonar, nin traizoar, nin esquecer. Por riba de tódalas cousas, o ''tangueiro'' é unha persoa «''de barrio''». Na linguaxe do tango, o arrabalde e o centro compoñen dous polos opostos: o arrabalde, moitas veces unido indisolublemente ós amigos e ós «vellos» (os pais), expresa o verdadeiro e o auténtico, en tanto que o centro adoita expresar o pasaxeiro, «''as luces''» que engaiolan, o fracaso.
 
O sentimento de pertenza ó arrabalde levou o tango a construír culturas de barrio, a darlles personalidade. Sobre todo en Buenos Aires, o tango está indisolublemente ligado á identidade dos «''100 barrios porteños''». A cidade do tango é unha cidade vivida desde o arrabalde.
 
=== A música ===
[[Jorge Luis Borges]] destacaba que a música de tango está tan conectada co mundo riopratensedo Río da Prata que cando un compositor de calquera outra parte do mundo pretende compoñer un tango «descubredescobre, nonon sinsen estupor, que ha urdidourdiu algo que nuestrosos nosos oídos nonon reconocenrecoñecen, que nuestraa nosa memoria nonon hospeda ye que nuestroo noso cuerpocorpo rechazarexeita».<ref>Citado por Sabato, 94.</ref>
 
Esta característica fortemente local do tango, imbricada co ritmo e a musicalidade da linguaxe riopratensedo Río da Prata, foi reiteradamente sinalada.
 
Unha das primeiras características da música tangueirade tango foi a exclusión dos instrumentos de [[Instrumentos de vento-metal|vento-metal]] e [[instrumentos de percusión|percusión]], quitándolle estridencias co fin de construír unha sonoridade intimista e cálida, capaz de transmitir a sensualidade que o definiu desde un principio.
 
{| class="toccolours" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right:1em; font-size: 90%; background:#FFEFDB; color:black; width:25em; max-width:30%;" cellspacing="5"
Liña 62:
|}
 
O [[bandoneón]] é o corazón da música de tango, chegando a dicirse que «bandoneón ye tango son laa mismamesma cosacousa»{{cómpre referencia}}. De orixe [[Alemaña|alemá]], foi adoptado polos ''tangueiros'' ó iniciarse o século XX para substituír a presenza inicial da [[frauta]] e completar o son inconfundible do tango. [[Cátulo Castillo]] atribúelle ''«...alao bandoneón laa definitiva sonoridadsonoridade de lamento que tieneten elo tango, sua súa inclinación alá quejidoqueixuma, alao rezongo»''<ref>Citado por Sabato, 101</ref>. O bandoneón impúxolle ó tango a súa definitiva forma complexa, integrando a [[melodía]] nunha base simultaneamente [[ritmo|rítmica]] e [[Harmonía (música)|harmónica]].<ref>Zucchi, Oscar (1998): ''El tango, el bandoneón y sus intérpretes''. Buenos Aires: Correxidor [http://www.todotango.com/spanish/biblioteca/cronicas/cronica_bandoneon_2.asp (consultar fragmento en liña)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131023021457/http://www.todotango.com/spanish/biblioteca/cronicas/cronica_bandoneon_2.asp |date=23 de outubro de 2013 }}.</ref>
 
Esta complexidade melódica-rítmica-harmónica, seráfoi fortalecida máis adiante coa incorporación do [[piano]], en substitución da guitarra, e o desenvolvemento dunha técnica de execución especialmenteespecial tangueirapara o tango, fundada na percusión rítmica. Deste modo a base instrumental do tango queda definida como [[Trío (música)|trío]] de [[bandoneón]], [[piano]] e [[violín]].
 
Sobre a base dos seus instrumentos básicos confórmase a [[orquestra típica]] de tango, inventada orixinalmente por [[Julio de Caro]] nos anos 20 e consolidada principalmente en forma de [[sexteto]] coa seguinte integración: [[piano]], dous [[bandoneón]]s, dous [[violín]]s e [[contrabaixo]]. A orquestra de tango, propiamente dita, segue o mesmo esquema, ampliando o grupo de bandoneóns, e agregando [[viola]]s e [[violoncello]]s ó grupo das [[instrumentos de corda|cordas]].
Liña 73:
 
=== As letras ===
As letras están compostas en base a un argot local chamado [[lunfardo]] e adoitan expresar as tristezas, especialmente «''ennas lascousas cosas deldo amor''»,<ref>Del tango ''Qué me van a hablar de amor'', de [[Héctor Stamponi]] e [[Homero Expósito]] (1946)</ref> que senten o home e a muller do pobo, circunstancia que o emparenta co [[blues]].
 
A poesía tangueirado tango ten a inhabitual característica de ser considerablemente complexa, co uso de metáforas e reflexións filosóficas, e ó mesmo tempo moi popular, sobre todo nos estratos máis humildes da poboación.
 
Imaxes como «''el misterio de adiós que siembra el tren''» que utiliza [[Homero Manzi]] en ''"Barrio de tango''" (1942), ou «''las nieves del tiempo platearon mi sien''» de [[Carlos Gardel]] en ''"Volver''" (1935), ou «''tu mezcla milagrosa de sabihondos y suicidas''» creada por [[Enrique Santos Discépolo]] en ''"Cafetín de Buenos Aires''" (1948), ou «''tinta roja en el gris del ayer''» que [[Cátulo Castillo]] puxo en ''"Tinta roja''" (1941), reúnen unha alta complexidade poética xunto cunha alta popularidade, que persistiron cos anos.
 
Os temas principais e máis coñecidos das letras de tango son o desengano amoroso e o paso do tempo, pero tamén a cidade e os seus personaxes, a problemática social e política, o amor, a morte, o fútbol e o propio tango.
Liña 91:
O desengano amoroso como tema central do tango é un lugar común, aínda que só parcialmente certo. Probablemente o que chama a atención na forma na que o tango aborda o desengano amoroso sexa o contraste do home «duro» e orientado ó [[machismo]], emocionalmente restrinxido, que se abre nas letras do tango, amosando a súa interioridade e a profundidade do seu sufrimento. No tango os homes choran e falan das súas emocións, nun mundo no que os homes non deben chorar nin expor os seus sentimentos.
 
A reflexión sobre o paso do tempo é unha característica moi especial das letras de tango, quizais tanto ou máis que o desengano amoroso. Practicamente tódolos tangos conteñen unha mirada desagarrada sobre o efecto destrutivo do tempo sobre as relacións, as cousas e a vida mesma. Por riba de todo o poeta tangueirode tango manifesta a súa impotencia ante esa «''fiera venganza la del tiempo'tiemp'»<ref>''"Esta noche me emborracho''" (1928), letra e música de [[Enrique Santos Discépolo]]</ref> e expresa «''el dolor de ya no ser''».<ref>''"Cuesta abajo''" (1934), letra de [[Alfredo Le Pera]] e música de [[Carlos Gardel]]</ref>.
 
Exemplos de tangos clásicos por tema:
Liña 102:
* '''O tango:''' ''Malena'' (Manzi), ''Che, bandoneón'' (Manzi), ''El firulete'' ([[Rodolfo Taboada|Taboada]]), ''La canción de Buenos Aires'' ([[Manuel Romero|Romero]]), ''Así se baila el tango'' ([[Marvil]]), ''Pa’ que bailen los muchachos'' (Cadícamo), ''Siga el baile'' ([[Carlos Warren|Warren]]), ''Che, papusa, oí'' (Cadícamo), ''La última curda'' (Castillo).
 
Existe tamén [[poesía tangueira|poesía e prosa tangueira ou lunfarda]] creada sen ser pensada como parte dunha canción. Entre os autores poden citarse [[Julián Centeya]], [[Celedonio Flores]], [[Carriego, Evaristo]], [[Atilio Jorge Castelpoggi]], [[Carlos de la Púa]], [[Martina Iñiguez]], [[Orlando Mario Punzi]], [[Juan Carlos Lamadrid]] ou [[Luis Luchi]]. O propio [[Jorge Luis Borges]] ten textos que poden ser considerados ''tangueiros'', como o poema ''"Jacinto Chiclana''" e o conto ''[[El hombre de la esquina rosada (cuentoconto)|El hombre de la esquina rosada]]''.
 
=== A danza ===
Liña 108:
A coreografía, deseñada a partir do abrazo da parella, é sumamente sensual e complexa. A complexidade dos pasos non se debe á expresión ou ó que se quere transmitir durante o baile. Trátase de expresar un sentimento cheo de sensualidade (pero non de sexualidade), onde o primordial non son só os pasos ou as figuras que fan os bailaríns cos pés. De nada vale unha técnica perfecta, ou unha sincronización perfecta, se a expresión facial dos bailaríns non transmite sentimentos. Todo na danza do tango está unido, as miradas, os brazos, as mans, cada movemento do corpo acompañando a cadencia do tango e acompañando o que eles están vivindo: un romance de tres minutos, entre dúas persoas que quizais se acaban de coñecer e que probablemente non teñan unha relación amorosa na vida real.
 
O tango transcende e chega ó corazón dos que contemplan ósos bailaríns, mercé ós sentimentos que poñen no baile e obviamente á calidade das súas coreografías. Cada estrofa musical, cada pasaxe, cada tango ten distintos momentos. Non se pode bailar un tango completo seguindo un patrón de conduta idéntico para toda a melodía. Hai cadencias tristes, alegres, sensuais ou eufóricas, finais silenciosos ou grandiosos, música in crescendo e música in diminuendo, só expresa sentimentos e estes son os que os bailaríns transportan ós seus pés e a todo o seu corpo.
 
== Historia do tango ==