Wikipedia

María I de Inglaterra: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vellaEdición máis nova →
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
Liña 60:
O cardeal Thomas Wolsey -conselleiro principal do rei inglés- renovou entón as negociacións matrimoniais cos franceses; Henrique VIII suxeriu que a súa filla casara co pai do [[delfín (título)|delfín]], o propio Francisco I, quen estaba ansioso por unha alianza con Inglaterra.{{harvnp|Whitelock|2009|pp=36-37}} Asinouse un tratado de matrimonio que establecía que ela se casaría con Francisco I ou co seu segundo fillo, [[Henrique II de Francia|Henrique]], duque de Orleáns,{{harvnp|Whitelock|2009|pp=37-38}} pero tempo despois Wolsey conseguiu unha alianza con [[Antigo Réxime en Francia|Francia]] sen tal matrimonio.<ref>{{cita libro|idioma=en|apelidos=Mackie|nome=John Duncan|título=The earlier Tudors, 1485–1558|serie=Oxford history of England|volume=VII|ano=1994|ano-orixinal=1952|lugar=Oxford|editorial=Oxford University Press|isbn=978-0-192-85292-2|oclc=28710603|páxinas=310-312}}</ref> Segundo o veneciano Mario Savorgnano, a princesa herdeira se estaba convertendo nunha «rapaza bonita, ben proporcionada e de boa complexión».<ref>{{cita libro|idioma=en|capítulo=Aug. 25. Sanuto Diaries, v. liv. p. 668, and following: 682. A Tour in England.—Mario Savorgnano to—|url=http://www.british-history.ac.uk/cal-state-papers/venice/vol4/pp284-289|nome-editor=Rawdon|apelido-editor=Lubbock Brown|título=1527-1533|serie=Calendar of state papers and manuscripts, relating to English affairs: existing in the archives and collections of Venice, and in other libraries of Northern Italy|volume=IV|lugar=Cambridge|editorial=Cambridge University Press|ano=2013|ano-orixinal=1871|isbn=978-1-139-77551-9|oclc=893859263|páxinas=284-289}}</ref>{{sfnm|Loades|1997|1p=63|Loades|2014|2p=5}}
 
== Primeiros anosMocidade ==
Mentres tanto, o matrimonio dos seus pais estaba en perigo. Decepcionado pola falta dun herdeiro varón e con ansias de volverse a casar, Henrique VIII intentou que se [[nulidade matrimonial|anulara o seu matrimonio]] con Catarina, pero o [[papa]] [[Clemente VII]] rexeitou a súa solicitude. Henrique VIII afirmou, citando pasaxes bíblicos ([[Levítico]] 20:21), que o seu matrimonio con Catarina era «inmundo» porque ela era viúva do tío de María, [[Artur Tudor|Artur]]. Catarina indicou que o seu matrimonio con Artur nunca se consumou, polo que non foi un enlace válido.{{harvnp|Prescott|2003|p=41}} O seu primeiro matrimonio fora anulado por un papa anterior, [[Xulio II]], sobre esa base. Clemente VII posiblemente era reticente a intervir debido ás intimidacións de Carlos I -sobriño de Catarina e antigo prometido de María-, cuxas tropas [[Saqueo de Roma (1527)|rodearan e ocupado Roma]] na [[Guerra da Liga de Cognac]].{{sfnm|Porter|2007|1pp=56, 78|Whitelock|2009|2p=40}}
Durante a súa nenez, María amosouse como unha rapaza precoz e fráxil, con mala [[visión]] e propensa a fortes [[xaqueca]]s. O seu pai concedeulle unha corte de seu no Castelo de Ludlow e varias prerrogativas normalmente atribuídas ao [[Príncipe de Gales]]. A educación de María ficou a cargo da súa nai e de Margarida, Condesa de Salisbury (filla de [[George, Duque de Clarence]]), unha das mulleres máis cultas do seu tempo. A princesa aprendeu [[latín]], [[Lingua castelá|castelán]], [[Lingua francesa|francés]], [[Lingua grega|grego]], [[ciencia]]s, [[teoloxía]] e [[música]]. Aos catro anos xa tocaba á [[arpa]]. A cuestión do seu casamento foi motivo de manobras e negociacións diplomáticas dende moi cedo. Entre os seus pretendentes, elixidos de acordo aos interese políticos do pai, atopábanse: Francisco, Duque da Bretaña e herdeiro de [[Francisco I de Francia]], o seu irmán máis novo e futuro [[Henrique II de Francia|Henrique II]], o propio Francisco I e o emperador [[Carlos I de España|Carlos V do Sacro Imperio Romano Xermánico]].
 
[[Ficheiro:Oath of allegiance.gif|miniatura|Manuscrito orixinal do xuramento da [[primeira Lei de Sucesión]] (1534), polo que María perdeu os seus dereitos dinásticos.]]
Entre tanto, o matrimonio dos seus pais atopábase en crise. Dende [[1527]] Henrique VIII tentaba anula-lo, co obxectivo de casar con [[Ana Bolena]], quen lle parecía máis apta para producir un fillo home. Tódalas tentativas para que [[Santa Sé|Roma]] o declarase nulo fallaron na súa contra. No inicio de [[1533]], [[Thomas Cranmer]], [[arquidiocese católica latina de Canterbury|arcebispo de Canterbury]], declarou o casamento con Catarina de Aragón inválido, tornando lexítimo o recente casamento con Ana Bolena. Para evitar un apelo de Catarina ao Papa, Inglaterra cortou as relacións co [[Vaticano]] e Henrique VIII foi declarado xefe da nova [[Igrexa de Inglaterra]]. Para María, estes eventos tiveron consecuencias drásticas. De princesa de Inglaterra e herdeira da coroa, pasou a ser considerada filla ilexítima con tan só o dereito de tratamento de ''Lady Mary''. Trala disolución da corte de Ludlow, María converteuse na dama de compañía da súa irmá acabada de nacer: [[Isabel I de Inglaterra|Isabel]]. Ademais foi afastada da súa nai, séndolle prohibida a súa visita, e en [[1536]], a asistencia ao seu funeral. Este tratamento foi interpretado como inxusto na [[Inglaterra]] e no resto da [[Europa]] da época, contribuíndo á crecente impopularidade de Ana Bolena.
Desde 1531, María se enfermaba frecuentemente de menstruación irregular e depresión, aínda que non está claro se isto era causado polo estrés, a puberdade ou unha patoloxía subxacente.{{harvnp|Waller|2006|p=27}} Non se lle permitiu ver á súa nai, a quen Henrique VIII enviara a vivir lonxe da corte real.{{sfnm|Porter|2007|1p=76|Whitelock|2009|2p=48}} A principios de 1533, o seu pai casouse con [[Ana Bolena]] -quen estaba embarazada do seu próximo fillo- e, en maio, [[Thomas Cranmer]], [[arcebispo de Canterbury]], anulou formalmente o matrimonio de Henrique VIII con Catarina e validou o enlace con Ana.{{harvnp|Prescott|2003|p=50}} Henrique VIII rexeitou a autoridade papal e proclamouse [[xefe supremo da Igrexa de Inglaterra|xefe supremo]] da [[Igrexa de Inglaterra]]. Catarina foi degradada a princesa viúva de Gales -título que habería ter como viúva de Artur- e María foi considerada ilexítima. Será chamada «a dama María» en lugar do seu tratamento de alteza real e os seus dereitos na liña de sucesión [[primeira Lei de Sucesión|foron transferidos]] á súa media irmá recentemente nada, [[Isabel I de Inglaterra|Isabel]].{{sfnm|Porter|2007|1p=92|Prescott|2003|2p=53|Whitelock|2009|3pp=55-56}} A súa casa foi disolta{{sfnm|Loades|1997|1p=77|Porter|2007|2p=92|Prescott|2003|3p=62|Whitelock|2009|4p=57}} e as súas serventas -como a condesa de Salisbury- despedidas; en decembro de 1533, María foi integrada na casa de crianza de Isabel en [[Hatfield, Hertfordshire|Hatfield]].{{sfnm|Loades|1997|1p=78|Prescott|2003|2p=63|Whitelock|2009|3p=57}} Tamén foi abandonado un intento de casala con algún parente da súa madrasta.{{harvnp|Prescott|2003|p=47}}
 
María rexeitou firmemente recoñecer á súa madrasta como reina ou a Isabel como princesa, o que enfureceu aínda máis ao seu pai.{{sfnm|Porter|2007|1pp=97-101|Prescott|2003|2p=57|Whitelock|2009|3pp=55-69}} Baixo tensión e con restrición de movemento, María frecuentemente enfermaba, perdendo a súa louzanía, algo que o médico real William Butts atribuíu aos «malos tratos» recibidos.{{harvnp|Waller|2006|p=31}} Tamén porque tiña medo de que a envelenaran,{{harvnp|Prescott|2003|p=69}} xa que Ana a consideraba unha ameaza aos seus intereses.{{harvnp|Prescott|2003|p=83}} O [[embaixadores imperiais en Inglaterra|embaixador imperial]] [[Eustace Chapuys]] volveuse o seu conselleiro próximo e intercedeu, sen éxito, no seu nome na corte.{{sfnm|Loades|1997|1pp=84-85|Prescott|2003|2p=65}} A relación entre María e o seu pai empeorou; non se falaron durante tres anos. {{harvnp|Porter|2007|p=100}} Aínda que tanto ela como a súa nai estaban enfermas, a María negáronlle o permiso para visitar a Catarina.{{sfnm|Porter|2007|1pp=103-104|Whitelock|2009|2pp=67-69, 72}} Cando a súa nai morreu en 1536, María estaba «inconsolable»{{harvnp|Whitelock|2009|p=75|ps=Citando unha carta de Carlos I á súa esposa [[Sabela de Portugal, emperatriz do Sacro Imperio Romano-Xermánico|Isabel]].}} e insegura polo seu futuro.{{harvnp|Prescott|2003|p=86}} Catalina foi enterrada na [[catedral de Peterborough]]; despois disto, María pasou un tempo en reclusión voluntaria en [[Hunsdon]].{{sfnm|Porter|2007|1p=107|Whitelock|2009|2pp=76-77}}
Trala execución de [[Ana Bolena]] en [[1536]], tamén Isabel foi declarada ilexítima, uníndose a María na condición de ex-princesa. [[Xoana Seymour|Jane Seymour]], a madrasta seguinte, deu a luz ao tan desexado herdeiro: o futuro [[Eduardo VI de Inglaterra]], afastando definitivamente, a María e a Isabel como herdeiras do trono. A derradeira muller de Henrique VIII, [[Catarina Parr]], conseguiu reconciliar ao rei coas súas fillas e, en [[1544]], a pesar de ser consideradas ilexítimas, María e Isabel foron recoñecidas polo Parlamento como segunda e terceira na liña de sucesión. Trala morte do seu pai, Henrique VIII, a maioría dos privilexios de María fóranlle de novo restablecidos, porén, María rexeitou en todo momento converterse á fe anglicana, permanecendo fiel á relixión católica.
 
== Idade adulta ==
Durante o reinado do seu irmán, Eduardo VI, o Parlamento aprobou a Acta de Uniformidade, que abolía os rituais católicos en favor do novo servizo protestante. María pediu entón permiso para asistir á misa católica, o que lle foi denegado. Sen desistir, María acudiu a [[Carlos V]], quen ameazou con declarar a guerra a Inglaterra se lle fose denegada a liberdade relixiosa de María. Respondendo ás ameazas de Carlos, Eduardo VI e os seus rexentes cederon permitíndolle asistir aos servizos que desexase, sempre que fose en privado.
[[Ficheiro:Mary_I_by_Master_JohnMary I by Master John.jpgpng|miniatura|250pxesquerda|<small>ARetrato Princesade María en [[1544]], por Master John</small>.]]
En 1536, [[Ana Bolena]] perdeu o favor do rei inglés -presuntamente por un aborto involuntario ese mesmo ano-{{harvnp|Prescott|2003|p=88}} e tras un proceso irregular foi [[decapitación|decapitada]]. Do mesmo xeito que María, Isabel foi declarada ilexítima e [[segunda Lei de Sucesión|desposuída dos seus dereitos de sucesión]].{{harvnp|Whitelock|2009|p=91}} Ás dúas semanas da execución de Ana, Henrique VIII casou con [[Jane Seymour]], quen instou ao seu esposo a facer as paces con María.{{sfnm|Porter|2007|1p=121|Waller|2006|2p=33|Whitelock|2009|3p=81}} O rei inglés insistiu en que ela lle recoñecese como cabeza da Igrexa de Inglaterra, repudiase a autoridade papal e aceptase que o matrimonio entre os seus pais era ilegal, así como a súa propia ilexitimidade. María intentou reconciliarse co seu pai, cedeu nalgunhas posturas e xurou lealdade ao rei «logo de Deus», pero rexeitou recoñecelo como xefe da Igrexa. María consideraba a fe protestante como unha expropiación «iconoclasta» da Igrexa católica, que «favorecía os petos» da «nobreza oportunista».{{harvnp|Whitelock|2009|pp=83-89}} Entre ela e o primeiro ministro do rei, [[Thomas Cromwell]], houbo un intercambio de cartas para que este interviñese no conflito co seu pai. Con todo, cando María tivo acceso ás cartas secretas da súa nai, resolveu non tomar decisións sobre a base das necesidades políticas, senón en «considerar a Deus e a súa conciencia» como «autoridade suprema»; deste xeito, rexeitou as condicións do seu pai.{{harvnp|Whitelock|2009|p=91}} Molesto con María e baixo presión de Henrique VIII, Cromwell díxolle que, se non se daba por vencida, perdería o seu apoio para sempre; tamén a chamou «a muller máis obstinada que exista».{{harvnp|Whitelock|2009|p=87}}
 
Debido ás persistentes ameazas sobre os seus amigos na corte real, o 22 de xuño de 1536 María foi intimidada a asinar un documento no que acataba as demandas de Henrique VIII.{{sfnm|Porter|2007|1pp=119-123|Waller|2006|2pp=34-36|Whitelock|2009|3pp=83-89}} Reconciliada co seu pai, reasumiu o seu lugar na corte tres semanas despois.{{sfnm|Porter|2007|1pp=119-123|Waller|2006|2pp=34-36|Whitelock|2009|3pp=90-91}} Henrique VIII concedeulle unha casa real, na que se reincorporou Susan Clarencieux, a [[valido|favorita]] de María.{{sfnm|Loades|1997|1p=105|Loades|2014|2p=105}} Os seus gastos durante este período demostran que [[Hatfield House]], o [[palacio de Beaulieu]] —tamén chamado Newhall—, [[Richmond, Yorkshire do Norte|Richmond]] e Hunsdon estiveron entre os seus lugares preferidos de residencia, así como os palacios do seu pai en Greenwich, [[palacio de Westminster|Westminster]] e [[Hampton Court]].<ref>{{cita libro|idioma=en|apelido-editor=Madden|nome-editor=Frederic|ano=1831|título=Privy purse expenses of the Princess Mary afterwards Queen Mary|lugar=Londres|editorial=William Pickering|páxinas=25, 45, 62, 64, 102|oclc=963722943}}</ref>{{harvnp|Loades|2014|p=111}} Entre as mercancías adquiridas había roupa fina e [[baralla inglesa|xogos de cartas]], un dos seus pasatempos favoritos.{{sfnm|Porter|2007|1pp=129-132|Whitelock|2009|2p=28}} Os rebeldes no norte de Inglaterra -como lord Hussey, antigo cambelarán de María- fixeron campaña contra as reformas relixiosas de Henrique VIII; unha das súas demandas era que se declarase lexítima a María. A rebelión -coñecida como a [[Peregrinación de Graza]]- foi reprimida sen piedade.{{harvnp|Porter|2007|pp=124-125}} Do mesmo xeito que outros rebeldes, Hussey foi executado; non houbo ningún indicio de que María estivese directamente involucrada.{{harvnp|Loades|1997|p=108}} Ao ano seguinte, 1537, Jane morreu logo de dar a luz a un fillo [[Eduardo VI de Inglaterra|Eduardo]]; María foi a súa madriña de bautizo. Algúns días despois, organizouse un fastoso funeral monumental, no que ela expresou bastante conmoción e recibiu o honor de cabalgar nun cabalo negro na procesión. Nos meses seguintes estivo coidando ao seu medio irmán, a quen, segundo os serventes, «prometeulle confidencias e tratábao coma se fose a súa nai».{{sfnm|Loades|1997|1p=114|Porter|2007|2pp=126-127|Whitelock|2009|3pp=95-96}}
 
Desde finais de 1539, María foi cortexada polo duque [[Filipe de Baviera]], pero, debido a que era [[luteranismo|luterano]], a petición de man en matrimonio non tivo éxito.{{sfnm|Loades|1997|1pp=127-129|Porter|2007|2pp=135-136|Waller|2006|3p=39|Whitelock|2009|4p=101}} En 1539, Cromwell negociou unha posible alianza co [[Ducado de Cléveris]]. As suxestións de que María se casase co [[Guillerme de Jülich-Cléveris-Berg|duque de Cléveris]] -que tiña a mesma idade- fracasaron, pero chegouse a un acordo de matrimonio entre Henrique VIII e a irmá do duque, [[Ana de Cléveris|Ana]].{{sfnm|Loades|1997|1pp=126-127|Whitelock|2009|2p=101}} O rei inglés coñeceuna por primeira vez a finais de decembro de 1539; con todo, a tan só unha semana da voda programada, non se sentía atraído cara a ela, pero non puido cancelar o matrimonio por razóns diplomáticas e ante a falta dun pretexto adecuado.{{harvnp|Whitelock|2009|pp=103-104}} Cromwell caeu en desgraza e foi arrestado por traizón en xuño de 1540; un dos cargos improbables na súa contra era que planeara casarse coa propia María.{{harvnp|Whitelock|2009|p=105}} Ana consentiu a nulidade do matrimonio -que non se consumou- e Cromwell foi decapitado.{{harvnp|Whitelock|2009|pp=105-106}}
 
[[Ficheiro:HenryVIII, Mary and Will Sommers.jpg|miniatura|Henrique VIII, a súa filla María e o seu [[bufón]] Will Sommers (gravado c.[[século XVI]]).]]
En 1541, Henrique VIII ordenou que a condesa de Salisbury —antiga institutriz e madriña de María— fora executada pola súa presunta participación nun complot católico, no cal estaba implicado o seu fillo [[Reginald Pole]].{{sfnm|Loades|1997|1p=122|Porter|2007|2p=137}}
Segundo as crónicas, o seu [[verdugo]] era «un mozo miserable e desatinado» que «literalmente cortou a cabeza e os ombreiros en anacos».{{harvnp|Whitelock|2009|p=108|ps=Citando informes contemporáneos de españois e ingleses.}} En 1538, Cromwell xa advertira á princesa que non recibise máis descoñecidos na corte.{{harvnp|Whitelock|2009|p=109}} En 1542, logo da execución da quinta esposa de Henrique VIII, [[Catarina Howard]], o monarca solteiro invitou a María a asistir ás festividades reais de [[Nadal]].{{harvnp|Porter|2007|p=143}} Na corte, mentres o seu pai estaba entre casados e sen consorte, María actuaba de anfitrioa.{{harvnp|Waller|2006|p=37}} En 1543, Henrique VIII casou coa súa sexta e última esposa, [[Catarina Parr]], quen foi capaz de achegar á familia.{{sfnm|Porter|2007|1pp=143-144|Whitelock|2009|2p=110}} Henrique VIII reincorporou ás súas dúas fillas na liña de sucesión mediante a [[terceira Lei de Sucesión|Lei de Sucesión de 1544]] e situounas despois de Eduardo. Con todo, ambas permaneceron legalmente ilexítimas.{{sfnm|Loades|1997|1p=120|Waller|2006|2p=39|Whitelock|2009|3p=112}}
 
Henrique VIII morreu en 1547 e [[Eduardo VI de Inglaterra|Eduardo VI]] sucedeulle. No entanto, nos países de maioría católica considerábano fillo ilexítimo do monarca inglés, en cambio María era tratada como a lexítima herdeira do trono. O seu primo Carlos I alentouna a reivindicar o trono, pero ela resolveu aceptar ao seu medio irmán como [[rei de Inglaterra]].{{harvnp|Whitelock|2009|p=130}} Nos primeiros anos da súa infancia, Eduardo e as súas medias irmás estiveron moi próximos, relación que se reflicte nunha carta de condolencias que o novo rei enviou a María: «Non debemos lamentar a morte do noso pai, pois foi a vontade [de] Deus. As cousas cooperan para ben. No que eu poida, serei mellor irmán para ti e desbordarei de bondade».{{harvnp|Whitelock|2009|p=126}} Tres meses logo da morte do seu pai, María deixou a casa de [[Catarina Parr]], con quen vivía ata entón.{{harvnp|Whitelock|2009|p=131}} María retirouse ás súas propiedades herdadas en [[Norfolk, Inglaterra|Norfolk]], [[Suffolk]] e [[Essex]] e tamén lle foron concedidas [[Hunsdon]] e [[palacio de Beaulieu|Beaulieu]].{{sfnm|Loades|1997|1pp=137-138|Whitelock|2009|2p=130}}
 
Debido a que Eduardo VI aínda era un neno, o poder pasou a un consello de [[rexencia (política)|rexencia]] dominado por protestantes e o seu tío [[Edward Seymour, I duque de Somerset|Edward Seymour]], quen intentaron establecer a súa fe no país. Por exemplo, a [[Lei de Uniformidade de 1549]] prescribiu ritos protestantes para os servizos da Igrexa, como o uso do novo ''[[Libro de Oración Común]]'' (''Book of Common Prayer'') de Thomas Cranmer. María permaneceu fiel ao catolicismo e, desafiante, celebrou a [[misa]] tradicional na capela das súas propiedades. Fixo un chamamento ao seu curmán Carlos I para que aplicase presión diplomática, esixindo que se lle permitise practicar a súa relixión.{{sfnm|Loades|1997|1pp=143-147|Porter|2007|2pp=160-162|Whitelock|2009|3pp=133-134}} Paralelamente, xurdiron protestas contra as novas leis relixiosas e María era sospeitosa de simpatizar e apoiar aos rebeldes. Seymour entón considerou permitirlle practicar a súa relixión.{{harvnp|Whitelock|2009|p=139}} Con todo, nunha carta ao seu tío, Eduardo VI non entendía «por que ela insiste en rexeitar o que foi ensinado polos bos homes cultos do reino [...]» e que, «coñecendo o seu bo carácter e agarimo, non me imaxino unha razón adecuada para o seu rexeitamento que non sexa falta de información». O [[14 de outubro]] de [[1549]], Seymour foi derribado pola nobreza e substituído por [[John Dudley]], duque de Northumberland, quen se converteu no novo protector do novo rei, exercendo unha influencia decisiva sobre el.{{harvnp|Whitelock|2009|p=141}}
 
Durante a maior parte do reinado de Eduardo VI, María permaneceu nas súas propiedades e de cando en cando asistiu á corte.{{sfnm|Porter|2007|1p=154|Waller|2006|2p=40}} Entre maio e xullo de 1550, Carlos I planeou sacala en segredo de Inglaterra con tres barcos á corte de [[María de Hungría (1505-1558)|a súa irmá]] nos [[Países Baixos dos Habsburgo|Países Baixos]], pero os seus informantes advertiron que os ingleses reforzaran as costas. María entrou en pánico e decidiu non fuxir.{{sfnm|Loades|1997|1pp=153-157|Porter|2007|2pp=169-176|Prescott|2003|3p=178|Waller|2006|4pp=41-42|Whitelock|2009|5pp=144-147}} As diferenzas relixiosas entre ela e o seu medio irmán continuaron. Á idade de trinta anos, María asistiu a unha reunión con Eduardo VI e Isabel durante o Nadal de 1550, onde o rei inglés -de 13 anos- humillouna reprendéndoa publicamente por ignorar as súas leis sobre a adoración, o que a fixo chorar fronte á corte.{{sfnm|Porter|2007|1p=178|Whitelock|2009|2p=149}} María rexeitou repetidamente as demandas do seu medio irmán de que abandonase o catolicismo, mentres o rei insistentemente rexeitou desistir nas súas demandas.{{sfnm|Porter|2007|1pp=179-182|Whitelock|2009|2pp=148-160}} En marzo, amigos e funcionarios católicos de María foron arrestados e Carlos I ameazou con iniciar unha guerra.{{harvnp|Whitelock|2009|p=158}} Eduardo VI resolveu o conflito e pediu aos amigos da princesa convertela ao protestantismo; con todo, María explicou que prefería «morrer pola súa fe a ser convertida».{{harvnp|Whitelock|2009|p=159}} Cando se renovou a guerra entre Francia e España, a presión sobre María empezou a diminuír; os ingleses temían que Carlos I invadise Inglaterra e Dudley buscou unha reconciliación coa princesa.{{harvnp|Whitelock|2009|p=162}}
 
== Ascenso ao trono ==
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/wiki/María_I_de_Inglaterra»