Revisión como estaba o 30 de setembro de 2020 ás 15:15 editar Corribot (conversa \| contribucións) Bots 58.071 edicións Sen resumo de edición ← Edición máis vella		Revisión como estaba o 6 de marzo de 2021 ás 13:49 editar desfacer Servando2 (conversa \| contribucións) 54.187 edicións Sen resumo de edición Etiqueta: edición de código 2017 Edición máis nova →
Liña 1: ~~{{Ortografía}}~~ {{Taxobox \| name = Saltasebes Liña 20 ⟶ 19: \| synonyms = }} A '''saltasebes''', '''nabo caíño''' ou '''nabo da noula'''<ref>Nomes vulgares galegos en ''Vocabulario de ciencias naturais'' Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, 1991; ''Gran dicionario Xerais da lingua galega'' Vigo, Xerais, 2009; ''Vocabulario ortográfico da lingua galega'' A Coruña, Real Academia Galega / Instituto da Lingua Galega, 2004</ref> '''''Bryonia dioica''''' é unha [[planta rubideira]] da familia [[Cucurbitaceae]] (familia dos [[cogombro]]s e [[melón]]s) que medra en [[Galiza]]. Liña 36 ⟶ 34: O seu zume aplicado externamente é rubefaciente e vesicante até producir ulceracións. Por vía gástrica produce vómitos, cólico e diarrea con evacuación de sangue, aínda a pequenas doses. A doses maiores, inflama os riles, produce vertixe e excitación nerviosa até producir a paralización do sistema nervioso central e a morte. Os bolos tenros pódense comer, son estomacais. O froito é bo para a [[sarna]] aplicado en Faubert. Os froitos serven para depilar as peles ([[Teofrasto]]) A [[raíz]] apáñase de outubro a ~~novembri~~novembro, hai quen a come, despois de tela cocido repetidas veces, cambiando a auga cada vez, pois nesta ~~debótanse~~desbótanse os tóxicos, ou boa parte destes, de todos os xeitos, é mellor non utilizar esta planta, agás por prescrición facultativa, por mor á súa perigosidade. Utilízase nalgunhas fórmulas [[homeopatía\|homeopáticas]]. Os ~~gomos~~gromos tenros, previa ~~eliminción~~eliminación dos gabiáns e as bagas verdes, son comestíbeis e teñen un sabor delicioso. Previa fritura, sóense facer con ovos revoltos ou en tortilla (como se fai coas espinacas, ou os allos tenros). '''Principios activos''': contén principios amargos: [[cucurbitacina]] D ([[triterpenoide]]). [[Saponósido]]s. Vesticiod de [[aceite esencial]]. [[Tanino]]s. [[Fitosterol\|Fitosterois]]. [[Flavonoides]]. [[Alcaloides]]: [[brionicina]]. Outras fontes: [[Amidón]], [[brirresina]], [[fitosterina]], [[brionina]], [[azucre]] invertido, substancia amorfa, non determinada quimicamente, con propiedades [[purgante]]s.<ref name = Lin>{{cita web \|url=http://web.archive.org/web/http://www.linneo.net/plut/index2.htm \|título= ''Bryonia dioica''\|dataacceso=12 de novembro de 2009 \|formato= \|obra= Plantas útiles: Linneo}}</ref> '''Indicacións''': A cucurbitacina D é un purgante drástico, [[emético]]. A planta fresca ten unha acción rubefaciente e ~~incluso~~mesmo [[vesicante]]. Téñense usado lavativas de decocto da planta para as [[hemorroide]]s. Tamén contra o [[reumatismo]] e a [[ciática]].<ref name = Lin /> A raíz fresca e o zume, en uso tópico, producen un potente efecto rubefaciente, podendo provocar vesicación e incluso ulceracións cutáneas e [[necrose]]. Toda a planta é [[tóxica]]. A súa inxesta (6-8 froitos) causa irritación [[gastrointestinal]], con [[vómito]]s, [[diarrea]]s coleriformes, hemorraxias intestinais; [[nefrite]]. En doses altas pode producir a morte por colapso cardio-respiratorio.<ref name = Lin />▼ ▲A raíz fresca e o zume, en uso tópico, producen un potente efecto rubefaciente, podendo provocar vesicación e incluso ulceracións cutáneas e [[necrose]]. Toda a planta é [[tóxica]]. A súa ~~inxesta~~inxestión (6-8 froitos) causa irritación [[gastrointestinal]], con [[vómito]]s, [[diarrea]]s coleriformes, hemorraxias intestinais; [[nefrite]]. En doses altas pode producir a morte por colapso cardio-respiratorio.<ref name = Lin /> == Taxonomía == ''Bryonia dioica'' foi descrita por [[Nikolaus Joseph von Jacquin]] e publicado en ''[[Florae Austriaceae]]'' 2: 59–60, pl. 199. 1774.<ref name = Trop>{{cita web \|url=http://www.tropicos.org/Name/9200016 \|título= ''{{PAGENAME}}''\|dataacceso=10 de febreiro de 2013 \|formato= \|obra= Tropicos.org. [[Missouri Botanical Garden]]}}</ref> ;[[sinonimia (bioloxía)\|Sinonimia]]: Liña 57 ⟶ 53: * ''Bryonia ruderalis'' [[Salisb.]] [1796] * ''Bryonia cretica subsp. dioica'' ([[Jacq.]]) [[Tutin]]<ref>Sinónimos en [http://www.tela-botanica.org/eflore/BDNFF/4.02/nn/11290/synonymie Tela Botánica] {{Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20070518074110/http://www.tela-botanica.org/eflore/BDNFF/4.02/nn/11290/synonymie \|date=18 de maio de 2007 }}</ref> == Nome común == Saramago, samargo, saltasebes, salgueiriña, ouropés, nabo xairo, nabo fero, nabo do porco teixo, nabo de xerro, nabo de nouza, nabo de norza, nabo de noz, nabo da bouza, nabo da bouga, nabo da boudaña, nabo caíño, nabo caín, nabo bravo, nabo, labresto, labestro, ~~enredadera~~enredadeira brava, beldro, amargo e aceda brava.<ref>{{Cita web\|url=http://ilg.usc.es/indices/?m=1946\|páxina-web=Atlas Lingüístico Galego\|título=Nabo da nouza, nabo caíño (Bryonia dioica Jacq.)\|data-acceso=8 de setembro de 2016}}</ref> == Notas == {{Listaref}} Liña 73 ⟶ 67: {{commonscat\|Bryonia dioica}} {{wikispecies\|Bryonia dioica}} * http://www.narcismunso.com/website/foto_natura.asp?seccio=fotonatura&tema=flora&id=22 * https://web.archive.org/web/20081222115136/http://www.rjb.csic.es/floraiberica/index.php * http://www.asturnatura.com/especie/bryonia-cretica-subsp-dioica.html * http://www.rednaturaleza.com/plantas_doc.asp?p=Nueza%20(Bryonia%20dioica) {{Control de autoridades}} [[Categoría:Bryonia]] [[Categoría:Plantas rubideiras]]

Saltasebes: Diferenzas entre revisións