Óso de Ishango: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Creada como tradución da páxina "Hueso de Ishango"
 
arranxiños
Liña 1:
{{Artigo bo}}
[[Ficheiro:Os_d'Ishango_IRSNB.JPG|miniatura|405x405px|Imaxe óso de Ishango exposto no Real Instituto Belga de Ciencias Naturais.]]
O '''óso de Ishango''' é un utensilio de [[óso]] que data do [[Paleolítico superior]], aproximadamente do ano 20 &nbsp;000 &nbsp;a. &nbsp;n.e. Este obxecto consiste nun longo óso marrón (máis especificamente, o [[peroné]] dun [[Babuíno|babuino]]) cun pedazo punzante de [[cuarzo]] incrustado nun dos seus extremos, quizais utilizado para gravar ou escribir.<ref>{{Cita web|url=http://www.maths.uwa.edu.au/~schultz/3M3/history.html|título=A very brief history of pure mathematics: The Ishango Bone|editorial=Universidad de Australia Occidental|data-acceso=12 de abril de 2008|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080721075947/http://www.maths.uwa.edu.au/~schultz/3M3/history.html|dataarquivo=21 de julio de 2008}}</ref> Nun principio pensábase que se empregaba como pau de cálculo, xa que o óso ten unha serie de muescas talladas divididas en tres columnas que abarcan toda a lonxitude da ferramenta, pero algúns científicos suxeriron que as agrupacións de muescas indican un coñecemento [[Matemáticas|matemático]] que vai máis alá do cálculo. No entanto para algúns autores que non descartan a perspectiva do cálculo primigenio, o óso de Ishango representa a orixe da contabilidade, ou polo menos da racionalidade do cálculo que permitiu a civilización.
 
O óso de Ishango exhíbese de forma permanente no Real Instituto Belga de Ciencias Naturais de [[Bruxelas]], [[Bélxica]].<ref>{{Cita web|url=http://www.naturalsciences.be/museum/halls/prehist/ishango/noflash/|título=Exhibición del Real Instituto Belga de Ciencias Naturales|data-acceso=12 de abril de 2008|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20070304230155/http://www.naturalsciences.be/museum/halls/prehist/ishango/noflash|dataarquivo=4 de marzo de 2007}}</ref>
Liña 8:
O belga Jean de Heinzelin de Braucourt atopou en [[1960]] o óso de Ishango mentres exploraba o que entón era o [[Congo Belga]].<ref>{{Cita libro|apelidos=Heinzelin|nome=Jean|título=Ishango|apelidos-editor=[[Scientific American]]|editorial=206|data=Junio de 1962|páxinas=105-116}}</ref> Descubriuno na área [[África|africana]] de Ishango, preto da zona onde nace o río [[Nilo]], no [[lago Eduardo]] (que se atopa entre sa fronteiras de [[Uganda]] e a [[República Democrática do Congo]]). Isto significa que a poboación establecida fai uns 20 000 anos nas beiras do lago en Ishango puido ser unha das primeiras sociedades en realizar cálculos, pero esta sociedade tan só sobreviviu uns poucos centos de anos antes de quedar sepultada por unha erupción volcánica.<ref name="Scott">{{Cita web|apelidos=Williams, Scott W.|url=http://www.math.buffalo.edu/mad/Ancient-Africa/ishango.html|título=Mathematicians of the African Diaspora|editorial=Departamento de Matemáticas del Estado de Nueva York en Búfalo|data-acceso=12 de abril de 2008}}</ref>
 
Nun principio estimouse que o óso databa de entre os anos 9000 &nbsp;a. &nbsp;n.e. e 6500 &nbsp;a. &nbsp;n.e. Con todo, a datación do sitio onde foi descuberto foi revaluada e agora crese que ten máis de 20 000 anos.<ref>{{Cita web|apelidos=Verdes Paulus|data=1991|url=http://www.math.buffalo.edu/mad/AMU/amu_chma_09.html#beginnings|título=On The History of Mathematics in Africa South of the Sahara|editorial=Unión Matemática Africana, Comisión de la Historia de las Matemáticas en África}}</ref><ref name="Marshack"> {{Cita libro|apelidos=Marshack|nome=Alexander|data=1991|título=The Roots of Civilization|apelidos-editor=Colonial Hill, Mount Kisco, Nueva York}}</ref><ref>{{Cita libro|apelidos=Brooks|nome=A.S.|apelidos2=Smith, CC.|data=1987|título=Ishango revisited: new age determinations and cultural interpretations|apelidos-editor=The African Archaeological Review|capítulo=5|páxinas=65-78}}</ref>
 
== Posibles significados ==
Liña 26:
 
== Achados similares ==
Rexistráronse outros descubrimentos de ferramentas de cálculo (paus ou ósos con varios cortes), atopados ao longo de todo o mundo. O óso de Lebombo, un [[peroné]] de babuino de 35 &nbsp;000 anos, foi atopado en [[Suacilandia|Suazilandia]].<ref>{{Cita web|url=http://mathworld.wolfram.com/LebomboBone.html|título=Hueso de Lebombo|editorial=[[MathWorld]]|data-acceso=12 de abril de 2008}}</ref> Unha [[Tibia|morna]] de [[lobo]] de 32 &nbsp;000 anos que conta con cincuenta e sete muescas, agrupadas en grupos de a 5, foi atopada en [[Checoslovaquia]] en [[1937]].<ref name="lobo"> {{Cita web|url=http://www.math.tamu.edu/~dallen/masters/origins/origins.pdf|título=The Origins of Mathematics|data-acceso=24 de abril de 2008}}</ref>
 
== Notas ==
{{Listaref|230em}}
 
== Bibliografía adicional ==
 
== Véxase tamén ==
{{Commonscat|Ishango bone}}
=== Bibliografía adicional ===
* {{Cita libro|apelidos=Shurkin|nome=J.|título=Engines of the mind: a history of the computer|apelidos-editor=W. W. Norton & Co.|data=1984|páxinas=21}}
* {{Cita libro|apelidos=Bogoshi|nome=J.|apelidos2=Naidoo, K. y Webb, J.|título=The oldest mathematical artifact|apelidos-editor=Math. Gazette|data=1987}}
* {{Cita publicación periódica|url=http://revistas.elpoli.edu.co/index.php/teu/article/view/1102/917|título=Sepultar a Pacioli en África|nome=Aida|apelidos2=Tinker|nome2=Anthony|data=2014|volume=5|número=5|páxinas=26-52|data-acceso=20 de junio de 2019|páxina=http://revistas.elpoli.edu.co/index.php/teu|doi=|PMID=}}
 
=== EnlacesLigazóns externosexternas ===
{{Commonscat|Ishango bone}}
*[https://web.archive.org/web/20080308084318/http://www.uam.es/personal_pdi/ciencias/barcelo/fcmatematicas/1.html Los orígenes de la Matemática]
*{{Cita web|url=http://www.elmundo.es/papel/hemeroteca/1996/11/10/cronica/178351.html|título=Las matemáticas nacieron del peroné de un babuino|data=[[10 de noviembre]] de [[1996]]|editorial=[[El Mundo (España)|El Mundo]]}}
Liña 45:
*'' [https://web.archive.org/web/20070228074712/http://etopia.sintlucas.be/3.14/Ishango_meeting/Ishango_meeting.htm Ishango, 22000 and 50 years later: the cradle of mathematics?] ''
 
{{control de autoridades}}
 
[[Categoría:]]