Wikipedia

Mulleres nas Matemáticas: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vellaEdición máis nova →
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
→‎1851-1860: Introducir imaxes
→‎1868-1869: Arranxos en imaxes.
Liña 216:
==== <u>1868-1869</u> ====
 
*[[Ficheiro:Anne Lucy Bosworth.jpg|alt=Anne Lucy Bosworth Focke|esquerda|miniatura|227x227px|'''Anne Lucy Bosworth Focke''']]'''[[Anne Lucy Bosworth Focke]]''' (1868-1907) matemática norteamericá.<ref>{{Cita web|título=Anne Bosworth - Biography|url=https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Bosworth/|páxina-web=Maths History|data-acceso=2020-10-31|lingua=en}}</ref> Graduouse no ''[[Wellesley College]]'' en 1890 e obtivo unha mestría na [[Universidade de Chicago]] en 1896.<ref>{{Cita web|título=Anne Bosworth Focke|url=https://www.agnesscott.edu/lriddle/women/focke.htm|páxina-web=www.agnesscott.edu|data-acceso=2020-10-31}}</ref> Foi a primeira estudante (muller) de doutoramento de [[David Hilbert]]: Anne Lucy defendeu a tese doutoral ''Begründung einer vom Parallelenaxiome unabhängigen Streckenrechnung'' na [[Universidade de Gotinga]] en 1899.<ref>{{Cita web|título=Anne Lucy Bosworth Focke, matemática Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2016/09/29/anne-lucy-bosworth-focke-matematica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2016-09-29|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
* [[Ficheiro:Leavitt aavso.jpg|alt=Henrietta Swan Leavitt|miniatura|231x231px|'''[[Henrietta Swan Leavitt]]''']]'''[[Henrietta Swan Leavitt]]''' (1868-1921) astrónoma estadounidense'''.'''<ref>{{Cita web|título=Henrietta Swan Leavitt, la astrónoma que 'cambió' el universo, nació hace 150 años|url=https://www.europapress.es/ciencia/astronomia/noticia-henrietta-swan-leavitt-astronoma-cambio-universo-nacio-hace-150-anos-20180704104645.html|páxina-web=www.europapress.es|data=2018-07-04|data-acceso=2020-10-31|nome=Europa|apelidos=Press}}</ref> Henrietta estudou as [[estrelas variables]] [[Cefeidas]] no [[Observatorio]] do ''[[Harvard College]]'': era unha das «calculadoras» no «''harén de Pickering».''<ref>{{Cita web|título=Henrietta Swan Leavitt, la astrónoma que midió la distancia a las estrellas|url=https://www.agenciasinc.es/Visual/Ilustraciones/Henrietta-Swan-Leavitt-la-astronoma-que-midio-la-distancia-a-las-estrellas|páxina-web=Agencia SINC|data-acceso=2020-10-31|lingua=es-MX}}</ref> En 1925, o matemático [[Gösta Mittag-Leffler]] escribiu unha carta a Henrietta Leavitt para propoñer a súa nomeamento  ao [[Premio Nobel]] polos seus traballos sobre as [[Estrella variable|estrelas variables]] e os cálculos das distancias estelares: descoñecía que falecera catro anos antes.<ref>{{Cita web|título=Henrietta Swan Leavitt, la astrónoma ‘calculadora’ Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2014/07/04/henrietta-swan-leavitt-la-astronoma-calculadora/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2014-07-04|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
*'''[[Grace Chisholm Young]]''' (1868-1944) matemática inglesa.<ref>{{Cita web|url=http://www2.caminos.upm.es/Departamentos/matematicas/502_Grace_coor_maria.pdf|título=La geometría vista por Grace Chisholm Young}}</ref> Doutorouse en 1895 cunha tese sobre grupos alxébaicos en [[trigonometría esférica]], baixo a dirección de [[Felix Klein]]. Foi nai de seis fillos e empezou a interesarse na ensinanza infantil, escribindo varios libros sobre o tema, en colaboración co seu marido, William Young.<ref>{{Cita web|título=MUJERES QUE HACEN LA HISTORIA - BREVES BIOGRAFIAS: Siglo XIX - Grace Chisholm Young|url=https://mujeresquehacenlahistoria.blogspot.com/2009/06/siglo-xix-grace-chisholm-young.html|páxina-web=MUJERES QUE HACEN LA HISTORIA - BREVES BIOGRAFIAS|data=2009-06-24|data-acceso=2020-10-31|apelidos=Ilecara}}</ref> Os traballos de investigación sempre se publicaban co nome do seu marido: dos 220 artigos e varios libros que son obra conxunta, so unha pequena parte teñen a firma de Grace.<ref>{{Cita web|título=Grace Chisholm Young, matemática Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2015/03/15/grace-chisholm-young-matematica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2015-03-15|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
*[[Ficheiro:Annie-Scott-Dill-Maunder-ne-Russell.jpg|alt=Annie Russell Maunder|esquerda|miniatura|224x224px|'''[[Annie Scott Dill Maunder|Annie Russell Maunder]]''' ]]'''[[Annie Scott Dill Maunder|Annie Russell Maunder]]''' (1868-1947) astrónoma e matemática irlandesa.<ref>{{Cita web|título=Annie Russell Maunder|url=https://www.rmg.co.uk/discover/explore/annie-russell-maunder|páxina-web=Royal Museums Greenwich|data=2018-03-20|data-acceso=2020-10-31|lingua=en}}</ref> Entre as súas aportacións se encuentran o descubrimento do [[Diagrama de mariposa]] –no que se visualizan os patróns de migración das [[Mancha solar|manchas solares]], descubrimento que realizou xunto a seu marido [[Edward Maunder|Edward Walter Maunder]]– e a creación dunha [[Objetivo gran angular|cámara gran angular]] que usou para obter imaxes de emisións da [[coroa solar]] estendéndose sobre a [[fotósfera]]. En 1916 converteuse nunha das primeiras catro mulleres membros da [[Real Sociedade Astronómica]].<ref>{{Cita web|título=Annie Russell Maunder, astrónoma Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2017/04/14/annie-russell-maunder-astronoma/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2017-04-14|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
*[[Ficheiro:Philippa Garrett Fawcett 1891 cropped.jpg|alt=Fotografía de Philippa Garrett Fawcett con el equipo de hockey del Newnham College|miniatura|238x238px|'''[[Philippa Fawcett|Philippa Garrett Fawcett]]''' ]]'''[[Philippa Fawcett|Philippa Garrett Fawcett]]''' (1868-1948) matemática británica.<ref>{{Cita web|título=Philippa Fawcett - Biography|url=https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Fawcett/|páxina-web=Maths History|data-acceso=2020-10-31|lingua=en}}</ref> Tralo seu extraordinario éxito no ''Mathematical Tripos'' (1890), gañou unha bolsa de estudos na [[Universidade de Cambridge]], grazas á cal investigou sobre [[dinámica de fluídos]]. Deixou Cambridge en 1902 ao ser nomeada profesora na ''Normal School'' de [[Johannesburgo]] (Suráfrica), regresando anos máis tarde a Gran Bretaña onde continuou coa súa dedicación á educación.<ref>{{Cita web|título=Philippa Garrett Fawcett, matemática Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2015/04/04/philippa-garrett-fawcett-matematica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2015-04-04|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
*[[Ficheiro:Alice Bache Gould.png|alt=Alice Bache Gould|esquerda|miniatura|167x167px|'''[[Alice Bache Gould]]''']]'''[[Alice Bache Gould]]''' (1868-1953) matemática e historiadora norteamericá afincada en España.<ref>{{Cita web|url=https://historiadelaastronomia.files.wordpress.com/2011/07/fundaciongould.pdf|título=Alice Bache Gould. La convergencia de la astronomía, la historia, la matemática y el espionaje.}}</ref> Aínda que comezou a súa teses na ''[[Universidade de Chicago|University of Chicago]]'' baixo a supervisión de Eliakim Moore, non conseguiu terminala. Afincada en España, os seus logros como historiadora sobrepasaron os matemáticos: estudou principalmente as viaxes de [[Cristóbal Colón]] e o [[descubrimento de América]], e foi unha experta sobre o reinado dos [[Reis Católicos]]. Foi a iniciadora da Fundación ''Benjamin Gould'' para o apoio e desenvolvemento da [[Astronomía]] (Arxentina), en homenaxe a seu pai, oastrónomo [[Benjamin Apthorp Gould]] (1824-1896).<ref>{{Cita web|título=Alice Bache Gould, matemática e historiadora Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2015/01/05/alice-bache-gould-matematica-e-historiadora/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2015-01-05|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
* '''[[Emilie Martin|Emilie Norton Martin]]''' (1869-1936) matemática estadounidense.<ref>{{Cita web|título=Emilie Norton Martin: en las Ciencias, las matemáticas sí importan.|url=https://matematicasenfemeninoplural.wordpress.com/2019/03/02/emilie-norton-martin/|páxina-web=MATEMÁTICAS EN FEMENINO PLURAL|data=2019-03-02|data-acceso=2020-10-31|lingua=es-ES}}</ref> Realizou seus estudos no ''Bryn Mawr College''  baixo a supervisión de [[Charlotte Scott|Charlotte Angas Scott]]. A súa tese doutoral ''On the Imprimitive Substitution Groups of Degree Fifteen and the Primitive Substitution Groups of Degree Eighteen'' (1899) foi supervisada por Charlotte Angas Scott e James Harkness. En 1903 comezou a traballar como profesora no ''Mount Holyoke College''.<ref>{{Cita web|título=Emilie Norton Martin, matemática Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2015/12/30/emilie-norton-martin-matematica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2015-12-30|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
*[[Ficheiro:Caroline Ellen Furness (1918).png|alt=Caroline Ellen Furness|miniatura|239x239px|'''[[Caroline Furness|Caroline Ellen Furness]]''']][[Ficheiro:Mary Frances Winston Newson.jpg|alt=Mary Frances Winston Newson|esquerda|miniatura|'''[[Mary Frances Winston Newson|M. Frances Newson]]''']]'''[[Caroline Furness|Caroline Ellen Furness]]''' (1869-1936) astrónoma norteamericá.<ref>{{Cita web|url=https://watermark.silverchair.com/mnras97-0272.pdf?token=AQECAHi208BE49Ooan9kkhW_Ercy7Dm3ZL_9Cf3qfKAc485ysgAAAmEwggJdBgkqhkiG9w0BBwagggJOMIICSgIBADCCAkMGCSqGSIb3DQEHATAeBglghkgBZQMEAS4wEQQM1PsN7ezigEkonShwAgEQgIICFBtbdvqxEaiXX129DQurE_Tu9XIBcgzz3_PuSGgS4WZI8dBt-PiBN-k9FPjIa42nCW0MRbiKeQy0DN1fW1mg_twBc76yHMQvpTvtrYhC9b917DDfw50JhsEAfPJy7Xr3ZexiGj_qc0VBJ_m9Q5lNmHpCt4ZieRpuGE6k0JSEYjZ7PAqrUMdCm4XEICCEDedwXRySV0QZG_dGUpFzv5l84D0AOTFGPa24YjkPFGmEfDxzrCkTmiRjLBgY89O9LsONHpfZiOvemSTR2UtfJ5m7x34xUQNwobQNimPL62HBG5hpKN30eh9cAspdQVsBHHrX3qqSS-414eMmBjM5w7-D-K1iHwNrapYWsLHSciuh9Suazw01czEgQHpe1QWIduQXoQAuf9GauiLdR-KNE3gDbVkLIaXF3fVCOfzFo8vUtuBh3-e3evYyHKZbcq--RsiiH-MGvREvXftAV-HuKYyLwqSt8PvyUi5GuKERhytUWajfKB_6KT-Wu713sm3bfIN1WA28O5i8iVluBaQrtViWfDsadUmo7u595hJqfBM6XWlR4XuB7BCOBvV0lfANDtf1p1jbFPbFNFnt1V1ehHqVC_9qRAd_KhAe7v2mjLmR1dbSNhXS4IUm-OwjasIXgHvHjbq256N1Qp2n9k0Kcm9YVsIRBYMne8UWKnnd7gd-c79QZKL8OWrTQ8hgUivqH5hATMYtC8s|título=Avisos mensuales de la Royal Astronomical Society , Volumen 97, Número 4, febrero de 1937, páginas 272–273}}</ref> Aprendeu de [[Mary Watson Whitney]] no ''Vassar College e'' foi a primeira muller en obtener un doutoramento en [[Astronomía]] na [[Universidade de Columbia]]. Colaborou na observación de [[Estrella variable|estrelas variables]] con Whitney entre 1909 e 1911. En 1915, publicou ''Introduction to the Study of Variable Stars''.<ref>{{Cita web|título=Caroline Ellen Furness, astrónoma Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2015/06/24/caroline-ellen-furness-astronoma/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2015-06-24|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
*'''[[Ada Isabel Maddison]]''' (1869-1950) matemática británica.<ref>{{Cita web|título=Isabel Maddison - Biography|url=https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Maddison/|páxina-web=Maths History|data-acceso=2020-10-31|lingua=en}}</ref> Obtivo un título de primeira clase nos exames do ''Mathematic'' ''Tripos'' de 1892. Defendeu a súa tese doutoral no ''[[Bryn Mawr College]]'' en 1896: ''Singular solutions of differential equations of the first order in two variables and the geometric properties of certain invariants and covariants of their complete primitives,'' baixo a dirección de [[Charlotte Scott|Charlotte Angas Scott]]. É sobre todo coñecida polo seu traballo en ecuacións diferenciais. O seu artigo ''On certain factors of c- and p- discriminants and their relations to fixed points in the family of curves'' –baseado na súa tese– recibeu o Premio Gambel.<ref>{{Cita web|título=Ada Isabel Maddison, matemática Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2015/04/13/ada-isabel-maddison-matematica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2015-04-13|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
*'''[[Mary Frances Winston Newson]]''' (1869-1959) matemática estadounidense.<ref>{{Cita web|título=Mary Frances Winston Newson|url=https://www.agnesscott.edu/lriddle/women/newson.htm|páxina-web=www.agnesscott.edu|data-acceso=2020-10-31}}</ref> Foi a primeira muller americá en obter un doutoramento por unha universidade europea: foi na [[Universidade de Gotinga]] e baixo a dirección de [[Felix Klein]]. Entre outros moitos traballos, traduciu ao inglés os 23 problemas propostos por [[David Hilbert]] no Congreso Internacional de Matemáticos de París (1900).<ref>{{Cita web|título=Mary Frances Winston Newson, matemática Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2014/08/07/mary-frances-winston-newson-matematica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2014-08-07|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
*
 
{| class="wikitable mw-collapsible"
|+
|[[Ficheiro:Anne Lucy Bosworth.jpg|alt=Anne Lucy Bosworth Focke|centro|miniatura|173x173px|Anne Lucy Bosworth]]
|[[Ficheiro:Leavitt aavso.jpg|alt=Henrietta Swan Leavitt|centro|miniatura|163x163px|'''[[Henrietta Swan Leavitt|Henrietta Leavitt]]''']]
|[[Ficheiro:Annie-Scott-Dill-Maunder-ne-Russell.jpg|alt=Annie-Scott-Dill-Maunder-ne-Russell Annie Scott Dill Maunder, nada Russell, astrónoma nord irlandesa.|centro|miniatura|169x169px|Anni Maunder]]
|[[Ficheiro:Phillipafawcett.jpg|alt=Philippa Garrett Fawcett|centro|miniatura|174x174px|'''[[Philippa Fawcett]]''' ]]
|[[Ficheiro:Alice Bache Gould.png|alt=Alice Bache Gould|centro|miniatura|137x137px|'''[[Alice Bache Gould|Alice B. Gould]]''']]
|-
|[[Ficheiro:Caroline Ellen Furness (1918).png|alt=Caroline Ellen Furness|centro|miniatura|215x215px|'''[[Caroline Furness|Caroline E. Furness]]''']]
|[[Ficheiro:Mary Frances Winston Newson.jpg|alt=Mary Frances Winston Newson|centro|miniatura|232x232px|'''[[Mary Frances Winston Newson|M. Frances Newson]]''']]
|[[Ficheiro:Agnes-sime-baxter.jpg|alt=Agnes Sime Baxter|centro|miniatura|171x171px|'''[[Agnes Sime Baxter|Agnes S. Baxter]]''']]
|[[Ficheiro:Anne Sewell Young portrait circa 1915.jpg|alt=Anne Sewell Young, retrato de 1915|centro|miniatura|192x192px|Anne S. Young]]
|[[Ficheiro:Mileva Maric.jpg|alt=Mileva Maric|centro|miniatura|182x182px|'''[[Mileva Marić|Mileva Maric]]''']]
|}
*
 
==== <u>1870-1875</u> ====
 
*[[Ficheiro:Agnes-sime-baxter.jpg|alt=Agnes Sime Baxter|miniatura|219x219px|'''[[Agnes Sime Baxter]]''']]'''[[Agnes Sime Baxter]]''' (1870-1917) matemática canadense.<ref>{{Cita web|título=Biography – BAXTER, AGNES SIME – Volume XIV (1911-1920) – Dictionary of Canadian Biography|url=http://www.biographi.ca/en/bio/baxter_agnes_sime_14E.html|páxina-web=www.biographi.ca|data-acceso=2020-10-31}}</ref> Doutorouse en matemáticas na [[Universidade Cornell|Universidade de Cornell]] en 1895 coa tese titulada ''On Abelian integrals, a resume of Neumann’s ‘Abelsche Integrele’ with comments and applications'', sendo a segunda muller canadense e a cuarta en América do Norte en recibir un doutoramento en matemáticas.<ref>{{Cita web|título=Agnes Sime Baxter, matemática Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2015/03/18/agnes-sime-baxter-matematica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2015-03-18|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
*'''[[Virginia Ragsdale]]''' (1870-1945) matemática estadounidense.<ref>{{Cita web|título=Virginia Ragsdale|url=https://www.agnesscott.edu/lriddle/women/ragsdale.htm|páxina-web=www.agnesscott.edu|data-acceso=2020-10-31}}</ref> En 1892 obtivo unha bolsa para cursar estudos no ''[[Guilford College]]''. Asistiu ás clases da matemática [[Charlotte Scott|Charlotte Agnes Scot]]<nowiki/>t no ''[[Bryn Mawr College|Bry]]''<nowiki/>''[[Bryn Mawr College|n Mawr College]]'' onde tamén estudou física. Alí obtivo unha bolsa para estudar en Europa e viaxouá ''[[Universidade de Gotinga|Universidade de Göttingen]]'' (Alemaña) onde ampliou os seus estudos xunto aos matemáticos [[Felix Klein]] e [[David Hilbert]]. Tralo seu regreso dedicouse ao ensino e continuou con seus estudos ata lograr o doutoramento. En 1903 especializouse en [[Matemática Pura]], [[Física]] e [[Matemáticas aplicadas|Matemática Aplicada]]. Foi unha das primeiras mulleres nos Estados Unidos en obter un doutoramento e é coñecida pola [[Conxetura de Ragsdale|conxetura de ''Ragsdale'']]<ref>{{Cita web|título=Virginia Ragsdale|url=https://encyclopedia.wp.uncg.edu/ragsdale-virginia/|páxina-web=Encyclopedia of UNCG History|data=2017-06-16|data-acceso=2020-10-31|lingua=en-US|nome=Sean|apelidos=Mulligan}}</ref> que formulou en 1906 no artigo ''On the Arrangement of the Real Branches of Plane Algebraic Curve'' (Sobre a clasificación das ramas reais das curvas alxébricas planas), publicado no ''[[American Journal of Mathematics]]''.<ref>{{Cita web|título=Virginia Ragsdale, matemática Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2016/12/13/virginia-ragsdale-matematica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2016-12-13|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
* [[Ficheiro:Anne Sewell Young portrait circa 1915.jpg|alt=Anne Sewell Young, retrato de 1915.|esquerda|miniatura|222x222px|'''[[Anne Sewell Young]]''']]'''[[Anne Sewell Young]]''' (1871-1961) astrónoma estadounidense.<ref>{{Cita web|título=Young, Anne Sewell (1871–1961) Encyclopedia.com|url=https://www.encyclopedia.com/women/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/young-anne-sewell-1871-1961|páxina-web=www.encyclopedia.com|data-acceso=2020-10-31}}</ref> Foi profesora de astronomía no ''Mount Holyoke College'' durante 37 anos, onde influíu na vocación da súa alumna, a astrónoma [[Helen Sawyer Hogg]]. Nomeada directora do [[Observatorio]] ''John Payson Williston'', supervisou un programa de observación para o seguimento das [[Mancha solar|manchas solares]]. Interesouse especialmente polas [[Estrella variable|estrelas variables]], sendo unha dos oito membros fundadores da [[Asociación Americá de Observadores de Estrelas Variables]] (AAVSO).<ref>{{Cita web|título=Anne Sewell Young, astrónoma Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2018/01/02/anne-sewell-young-astronoma/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2018-01-02|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
*[[Ficheiro:Mileva Maric.jpg|alt=Mileva Maric|miniatura|214x214px|'''[[Mileva Marić|Mileva Maric]]''']]'''[[Chrystal Macmillan|Jessie Chrystal MacMillan]]''' (1872-1937) avogada, matemática, feminista e pacifista británica.<ref>{{Cita web|título=Jessie Chrystal Macmillan|url=https://www.ed.ac.uk/about/people/plaques/macmillan|páxina-web=The University of Edinburgh|data-acceso=2020-10-31|lingua=en}}</ref> Foi a primeira muller en graduarse en ciencia na [[Universidade de Edimburgo]], en 1896. En 1897 entrou a formar parte da ''[[Edinburgh Mathematical Society]]'' (ata 1915): foi a segunda muller en conseguilo, tras [[Flora Philip]] (1886); a terceira muller en ingresar como membro nesta sociedade sería [[Charlotte Scott|Charlotte Angas Scott]].<ref>{{Cita web|título=Jessie Chrystal MacMillan, primera graduada en ciencia en Edimburgo Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2014/06/13/jessie-chrystal-macmillan-primera-graduada-en-ciencia-en-edimburgo/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2014-06-13|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
*'''[[Mary Ann Elizabeth Stephansen]]''' (1872-1961) matemática norueguesa.<ref>{{Cita web|título=Elizabeth Stephansen - Biography|url=https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Stephansen/|páxina-web=Maths History|data-acceso=2020-10-31|lingua=en}}</ref> Recibiu o seu grao en matemáticas na ''[[Universitdade de Zurich|Universität Zürich]]'' en 1902; foi a primeira muller en Noruega en recibir un título de doutora en calquera disciplina. Publicou catro artigos de investigación sobre [[Ecuación en derivadas parciais|ecuacións en derivadas parciais]] e [[ecuacións en diferencias]] e ensinou matemáticas e física no ''Norges Landbrukshøgskole'' dende 1906 ata a súa xubilación en 1937.<ref>{{Cita web|título=Mary Ann Elizabeth Stephansen, matemática Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2015/03/10/mary-ann-elizabeth-stephansen-matematica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2015-03-10|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
* '''[[Mileva Marić|Mileva Maric]]''' (1875-1948) física e matemática serbia.<ref>{{Cita web|título=La vida olvidada de la primera esposa de Einstein|url=https://www.scientificamerican.com/espanol/noticias/la-vida-olvidada-de-la-primera-esposa-de-einstein/|páxina-web=Scientific American - Español|data-acceso=2020-10-31|lingua=es|nome=Pauline|apelidos=Gagnon}}</ref> Primeira muller de [[Albert Einstein]], existe unha grande controversia sobre o papel que xogou nos logros científicos do físico.<ref>{{Cita web|título=Mileva Maric, física Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2014/12/19/mileva-maric-fisica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2014-12-19|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref> As 43 cartas entre eles que se conservan falan a miúdo de «os nosos traballos» e de «a nosa teoría do movemento relativo», «o nuoso punto de vista» ou «nosos artigos». Ao divorciarse acordaron que se el gañaba o [[Premio Nobel]], ela quedaría cos cartos do galardón.<ref>{{Cita web|título=Mileva Einstein: la poco conocida historia de la brillante mujer de Albert Einstein que ayudó a descubrir la teoría de la relatividad|url=https://www.bbc.com/mundo/noticias-46279558|páxina-web=BBC News Mundo|data=2018-11-20|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
Liña 256 ⟶ 243:
==== <u>1876-1880</u> ====
 
*[[Ficheiro:Tatiana Afanassjewa met haar dochter Galinka.jpg|alt=Tatiana Ehrenfest-Afanassjewa coa súa filla Galinka|miniatura|277x277px|'''Tatiana Ehrenfest-Afanassjewa coa súa filla Galinka''']]'''[[Tatiana Afanásieva|Tatiana Ehrenfest-Afanassjewa]]''' (1876-1964) matemática e física ruso-neerlandesa.<ref>{{Cita web|título=Tatiana Alexeyevna Afanassjewa - Biography|url=https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Ehrenfest-Afanassjewa/|páxina-web=Maths History|data-acceso=2020-11-01|lingua=en}}</ref> En 1904 casou co físico [[Paul Ehrenfest]] (1880–1933); unha das súas hijas ''–''[[Tatyana Pavlovna Ehrenfest|Tatiana Pavlovna Ehrenfest]]''–'' tamén foi matemática. Publicou varios artigos en temas variados como [[mecánica estadística]], [[entropía]], o papel da [[Aleatoria|aleatoriedade]] nos procesos físicos e o ensino da xeometría para nenos e nenas.<ref>{{Cita web|título=Tatiana Ehrenfest-Afanassjewa, matemática Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2014/11/19/tatiana-ehrenfest-afanassjewa-matematica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2014-11-19|data-acceso=2020-11-01|lingua=es}}</ref>
*'''[[Alice Grace Cook]]''' ([[1877]]-[[1958]]) astrónoma británica.<ref>{{Cita web|url=https://www.britastro.org/journal_item/16942|título=Alice Grace Cook: una observadora de meteoritos de East Anglian}}</ref> Uniuse á Asociación Astronómica Británica en 1911 e foi elixida membro da ''[[Real Sociedad Astronómica|Royal Astronomical Society]]'' en 1916, como parte do primeiro grupo de mulleres elixidas bolseiras. Foi recoñecida polos seus traballos na observación de [[Meteorito|meteoritos]], e tamén pola observación de fenómenos a simple vista, como a [[luz zodiacal]] e as [[Aurora polar|auroras]].<ref>{{Cita web|título=About A. Grace Cook: Astronomer (1887 - 1958) Biography, Facts, Career, Wiki, Life|url=https://peoplepill.com/people/a-grace-cook/|páxina-web=PeoplePill|data-acceso=2020-11-01|lingua=en-US|apelidos=PeoplePill}}</ref>
*'''[[Gabrielle Renaudot Flammarion]]''' (1877-1962) astrónoma francesa.<ref>{{Cita web|url=http://articles.adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-iarticle_query?1962LAstr..76..279.&data_type=PDF_HIGH&whole_paper=YES&type=PRINTER&filetype=.pdf|título=Hommage a Mme G. Camille Flammarion}}</ref> Traballou no Observatorio de ''Juvisy-sur-Orge'' (Francia) e foi a Secretaria Xeral da [[Sociedade Astronómica de Francia]] fundada polo seu esposo, o astrónomo [[Camille Flammarion]] (1842-1925). Publicou varios traballos sobre a evolución das características da superficie de [[Marte (planeta)|Marte]], sobre a [[Gran Mancha Vermella]] de [[Xúpiter]] e sobre observacións realizadas noutros [[Planeta|planetas]], [[Planeta menor|planetas menores]] e [[estrelas variables]]. Un cráter de [[Marte (planeta)|Marte]] leva o seu apelido, o cráter [[Renaudot (cráter)|Renaudot]], e o asteroide [[(355) Gabriella|(355) Gabriela]] denomínase así na súa honra.<ref>{{Cita web|título=Gabrielle Renaudot Flammarion, astrónoma Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2017/05/31/gabrielle-renaudot-flammarion-astronoma/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2017-05-31|data-acceso=2020-11-01|lingua=es}}</ref>
*'''[[Kirstine Smith]]''' (1878-1939) estatística danesa.<ref>{{Cita web|título=FAMOUS STATISTICIANS|url=http://famestatisticians.blogspot.com/|data-acceso=2020-11-01}}</ref> Atribúeselle a creación do campo do deseño óptimo de experimentos. Foi admitida como candidata a un doutoramento en estatística (1916) na [[Universidade de Londres]]. Foi alumna do matemático [[Karl Pearson]]. A súu tese foi publicada en ''Biometrika'' en 1918; trataba sobre estimación chi cadrado mínima do [[Coeficiente de correlación de Pearson|coeficiente de correlación]]: foi precursora da teoría do deseño óptimo.<ref>{{Cita web|título=Kirstine Smith, estadística Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2017/04/12/kirstine-smith-estadistica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2017-04-12|data-acceso=2020-11-01|lingua=es}}</ref>
*[[Ficheiro:Louise Petren-Overton.png|alt=Louise Petrén-Overton|esquerda|miniatura|268x268px|'''Louise Petrén-Overton''']]'''[[Margherita Beloch Piazzolla]]''' (1879-1976) matemática italiana.<ref>{{Cita web|título=Margherita Beloch Piazzolla enciclopedia delle donne|url=http://www.enciclopediadelledonne.it/biografie/margherita-beloch-piazzolla/|data-acceso=2020-11-01|lingua=it|páxina-web=}}</ref> Traballou en [[xeometría alxébrica]], [[topoloxía alxébrica]] e [[fotogrametría]]. Trala súa tese traballou na clasificación de [[superficies alxébricas]] estudando as configuracións de líñas que podrían estar contidas en superficies. Tamén estudou [[curvas racionais]] en superficies e fixo aportacións sobre [[Curvas alxébricas|curvas algxébricas]]. Máis tarde interesouse pola fotogrametría e a súa aplicación ás matemáticas, en particular áa xeometría alxébrica. Tamén realizou contribucións ás matemáticas da [[papiroflexia]]. Parece ter sido a primeira persoa en formalizar un movemento (chamado [[pregue Beloch]]) de [[origami]] que permite, cando é posible, construír mediante pregado de papel as [[Tanxente|tanxentes]] comúns a dúas [[Parábola (xeometría)|parábolas]]. Como consecuencia, mostrou como extraer as [[Raíz cúbica|raíces cúbicas]] mediante o pregado do papel, algo imposible de facer con [[Regra (instrumento)|regra]] e [[Compás (debuxo)|compás]].<ref>{{Cita web|título=Margherita Beloch Piazzolla, matemática Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2017/07/12/margherita-piazzolla-beloch-matematica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2017-07-12|data-acceso=2020-11-01|lingua=es}}</ref>
*'''[[Louise Petrén-Overton]]''' (1880-1977) matemática sueca.<ref>{{Cita web|título=skbl.se - Hedvig Louise Beata Petrén-Overton|url=http://skbl.se/en/article/LouisePetrenOverton|páxina-web=skbl.se|data-acceso=2020-11-01}}</ref> Obtivo un grao en ciencias na [[Universidade de Lund]] en 1902. Defendeu a tese de doutoramento en 1911 -foi a primeira muller en Suecia en obter un doutoramento en matemáticas- coa disertación ''Extension de la méthode de Laplace aux équations''. Realizou contribucións na teoría de [[integración de ecuacións en derivadas parciais]].<ref>{{Cita web|título=Louise Petrén-Overton, matemática Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2019/08/12/louise-petren-overton-matematica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2019-08-12|data-acceso=2020-11-01|lingua=es}}</ref>
*'''[[Annie Leuch-Reineck]]''' (1880-1978) matemática e feminista helvética. Estudou matemáticas na ''[[Universidade de Berna|University of Bern]]''. En 1907 converteusena primeira muller en lingua alemá da [[Universidade de Berna]] en doutorarse en Matemáticas co traballo «Relación entre [[funcións esféricas]] e [[funcións de Bessel]]» (''Die Verwandtschaft zwischen Kugelfunktionen und Besselschen Funktionen'').<ref>{{Cita web|título=Leuch-Reineck, Annie|url=https://hls-dhs-dss.ch/articles/009346/2008-01-16/|páxina-web=hls-dhs-dss.ch|data-acceso=2020-11-01|lingua=de}}</ref>
 
 
{| class="wikitable mw-collapsible"
|+
![[Ficheiro:Tatiana Afanassjewa met haar dochter Galinka.jpg|alt=Tatiana Ehrenfest-Afanassjewa coa súa filla Galinka|miniatura|194x194px|Tatiana Afanassjewa|centro]]
![[Ficheiro:Louise Petren-Overton.png|alt=Louise Petrén-Overton|miniatura|202x202px|'''[[Louise Petrén-Overton|Louise P. Overton]]'''|centro]]
![[Ficheiro:Hilda Hudson.jpg|alt=Hilda Phoebe Hudson|centro|miniatura|186x186px|'''[[Hilda Phoebe Hudson|Hilda Hudson]]''']]
![[Ficheiro:Isabel Martin Lewis.jpg|alt=Isabel Martin Lewis|centro|miniatura|231x231px|'''[[Isabel Martin Lewis|Isabel M. Lewis]]''']]
![[Ficheiro:Noether retusche nachcoloriert.jpg|alt=Emmy Noether|centro|miniatura|213x213px|'''[[Emmy Noether]]''']]
|-
|[[Ficheiro:Anna Johnson Pell Wheeler.jpg|alt=Anna Johnson Pell Wheeler|centro|miniatura|180x180px|'''[[Anna Johnson Pell Wheeler|Anna Wheeler]]''']]
|[[Ficheiro:Frieda Nugel.jpg|alt=Frieda Nugel|centro|miniatura|204x204px|'''[[Frieda Nugel]]''']]
|[[Ficheiro:Edmée Chandon.jpg|alt=Edmée Chandon|centro|miniatura|178x178px|'''[[Edmée Chandon]]''']]
|
|[[Ficheiro:Margaret Harwood.jpg|alt=Margaret Harwood|centro|miniatura|225x225px|'''[[Margaret Harwood]]''']]
|}
 
==== <u>1881-1885</u> ====
 
*'''[[Ethel Bellamy|Ethel Frances Butwell Bellamy]]''' (1881-1960) informática astronómica e sismóloga inglesa,<ref>{{Cita web|título=Frank & Ethel BELLAMY: Oxfordshire Blue Plaques Scheme|url=http://www.oxonblueplaques.org.uk/plaques/bellamy.html|páxina-web=www.oxonblueplaques.org.uk|data-acceso=2020-11-02}}</ref> Axudou a catalogar a posición de arredor dun millón de estrelas como asistente [[Ficheiro:Hilda Hudson.jpg|alt=Hilda Phoebe Hudson|esquerda|miniatura|191x191px|'''Hilda Phoebe Hudson''']][[Ficheiro:Isabel Martin Lewis.jpg|alt=Isabel Martin Lewis|miniatura|281x281px|'''Isabel Martin Lewis''']]no [[Observatorio Radcliffe]] da [[Universidade de Oxford]]. En 1918 converteuse na asistente de [[sismoloxía]] do observatorio. Como parte da súa labor, manexaba [[Sismógrafo|sismógrafos]], xestionaba a correspondencia cunhas seiscentas estacións de sismógrafos e recopilaba os datos para analizalos.<ref>{{Cita web|título=Ethel Bellamy, informática astronómica y sismóloga Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2018/11/17/ethel-bellamy-informatica-astronomica-y-sismologa/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2018-11-17|data-acceso=2020-11-02|lingua=es}}</ref>
*'''[[Hilda Phoebe Hudson]]''' (1881-1965) matemática inglesa.<ref>{{Cita web|título=IMPA -  Hilda Phoebe Hudson (1881-1965): ICM's First Female Voice|url=https://impa.br/en_US/noticias/hilda-phoebe-hudson-1881-1965-primeira-voz-feminina-do-icm/|páxina-web=impa.br|data-acceso=2020-11-02}}</ref> Traballou en [[xeometría alxébrica]], interesándose en particular en [[transformacións de Cremona]]. Publicou en 1927 o tratado ''Cremona Transformations in Plane and Space'', a súa obra mestra, realizada grazas a moitos anos de investigación e complementada cunha exhaustiva bibliografía, recopilando o editado sobre o tema durante máis de sesenta anos.<ref>{{Cita web|título=Hilda Phoebe Hudson, geómetra algebraica Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2014/06/11/hilda-phoebe-hudson-geometra-algebraica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2014-06-11|data-acceso=2020-11-02|lingua=es}}</ref>
*'''[[Isabel Martin Lewis]]''' (1881-1966) astrónoma estadounidense.<ref>{{Cita web|url=http://maia.usno.navy.mil/women_history/lewis.html|título=Las contribuciones de las mujeres al Observatorio Naval de los Estados Unidos: los primeros años.|data-acceso=02 de novembro de 2020|data-arquivo=26 de marzo de 2017|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20170326032331/http://maia.usno.navy.mil/women_history/lewis.html|url-morta=yes}}</ref> Entre 1905 e 1907 traballou como «calculadora astronómica» para o astrónomo e matemático [[Simon Newcomb]], con quen adquiriu unha gran experiencia sobre [[Eclipse|eclipses]]. En 1908 foi aa primeira muller contratada como astrónoma asistente polo ''United States Naval Observatory''; [[Maria Mitchell]] foi contratada en 1849, pero como «calculadora». Desenvolveu métodos para determinar eclipses e [[Ficheiro:Noether.jpg|alt=Emmy Noether|esquerda|miniatura|233x233px|'''[[Emmy Noether]]''']]para predicir ocultacións lunares. Ademais realizou unha importante labor de divulgación científica, publicando varios libros e numerosos artigos en revistas.<ref>{{Cita web|título=Isabel Martin Lewis, astrónoma Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2016/07/11/isabel-martin-lewis-astronoma/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2016-07-11|data-acceso=2020-11-02|lingua=es}}</ref>
*'''[[Emmy Noether]]''' (1882-1935) matemática alemá.<ref>{{Cita novas|título=La mujer cuyo teorema revolucionó la física y a quien Einstein calificó de un absoluto "genio matemático"|url=https://www.bbc.com/mundo/noticias-39231616|xornal=BBC News Mundo|data-acceso=2020-11-02|lingua=es}}</ref> É coñecida e recoñecida polas súas contribucións fundamentais nos campos da [[física teórica]] e a [[álxebra abstracta]]. En matemáticas, revolucionou as [[Teoría de aneis|teorías de]] [[Ficheiro:Frieda Nugel.jpg|alt=Frieda Nugel|miniatura|229x229px|'''Frieda Nugel''']][[Ficheiro:Anna Johnson Pell Wheeler.jpg|alt=Anna Johnson Pell Wheeler|esquerda|miniatura|176x176px|'''Anna J. Pell Wheeler''']][[Teoría de aneis|aneis]], [[Teoría de corpos|corpos]] e [[álxebra]]. En física, o [[teorema de Noether]] explica a conexión fundamental entre a [[simetría]] en [[física]] e as [[Lei de conservación|leis de conservación]].<ref>{{Cita web|título=Emmy Noether, matemática Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2015/03/23/emmy-noether-matematica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2015-03-23|data-acceso=2020-11-02|lingua=es}}</ref>
*'''[[Anna Johnson Pell Wheeler]]''' (1883-1966) matemática estadounidense.<ref>{{Cita publicación periódica|título=Anna Johnson Pell Wheeler: Her life and work|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0315086082901367|revista=Historia Mathematica|data=1982-02-01|ISSN=0315-0860|páxina=37–53|volume=9|número=1|doi=10.1016/0315-0860(82)90136-7|lingua=en|nome=Louise S|apelidos=Grinstein|nome2=Paul J|apelidos2=Campbell}}</ref> Traballou en [[ecuacións integrais]] e foi pioneira na investigación en [[álxebra lineal]] en dimensión infinita. Foi a primeira muller en impartir un ''Colloquium Lecture'' no encontro da ''American Mathematical Society'' (1927).<ref>{{Cita web|título=Anna Johnson Pell Wheeler, matemática Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2015/05/05/anna-johnson-pell-wheeler-matematica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2015-05-05|data-acceso=2020-11-02|lingua=es}}</ref>
*'''[[Frieda Nugel]]''' (1884-1966) matemática alemá.<ref>{{Cita web|título=Uni Halle, FB Math./Inf., History|url=http://disk.mathematik.uni-halle.de/history/nugel/index.html|páxina-web=disk.mathematik.uni-halle.de|data-acceso=2020-11-02}}</ref> Foi unha das primeiras mulleres en obter un doutoramento en matemáticas en Alemaña: foi en 1912 en ''Halle-Wittenberg''. Antes de ela o fixeran [[Marie Gernet]] (1895, en [[Heidelberg]]), [[Annie Reineck]] (1907, en [[Berna]]) e [[Emmy Noether]] (1908, en [[Erlangen]]).<ref>{{Cita web|título=Frieda Nugel, una de las primeras doctoras en matemáticas de Alemania Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2014/06/18/frieda-nugel-una-de-las-primeras-doctoras-en-matematicas-en-alemania/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2014-06-18|data-acceso=2020-11-02|lingua=es}}</ref>
*[[Ficheiro:Edmée Chandon.jpg|alt=Edmée Chandon|esquerda|miniatura|148x148px|'''Edmée Chandon''']][[Ficheiro:Margaret Harwood.jpg|alt=Margaret Harwood|miniatura|208x208px|'''Margaret Harwood''']]'''[[Mary R. Calvert]]''' (1884-1974) astrónoma estadounidense.<ref>{{Cita web|título=Mary R. Calvert collection, 1975-1996|url=https://library.une.edu/mwwc/collections/collections-a-z/mary-r-calvert-collection-1975-1996/|páxina-web=Maine Women Writers Collection|data-acceso=2020-11-02|lingua=en-US}}</ref> A súa especialidade foi a [[astrofotografía]] e a [[computación]]. Comezou a traballar como asistente do seu tío, o astrónomo [[Edward Emerson Barnard]] (1857–1923) no ''Yerkes Observatory''. Cando Barnard faleceu, quedou a cargo da colección fotográfica do observatorio e completou –xunto ao astrónomo Edwin B. Frost (1866-1935)– o traballo comezado polo seu tío ''A Photographic Atlas of Selected Regions of the Milky Way'' (1927).<ref>{{Cita web|título=Mary R. Calvert, astrónoma Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2015/06/20/mary-r-calvert-astronoma/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2015-06-20|data-acceso=2020-11-02|lingua=es}}</ref>
*'''[[Edmée Chandon]]''' (1885-1944) matemática e astrónoma francesa.<ref>{{Cita web|título=Edmée Chandon, première Française astronome|url=https://www.retronews.fr/sciences/echo-de-presse/2020/03/12/edmee-chandon-premiere-francaise-astronome|páxina-web=RetroNews - Le site de presse de la BnF|data=2020-03-12|data-acceso=2020-11-02|lingua=fr}}</ref> En 1912 converteuse na primeira astrónoma profesional de Francia; foi no[[Observatorio de París]]. Naquel momento, a outra muller admitida no laboratorio, [[Dorothea Klumpke]], so tiña unha autorización para utilizar o material. Tamén foi a primeira doutora en matemáticas (1930) coa tese titulada ''Recherches sur les marées de la Mer Rouge et du Golfe de Suez,'' na que mostraba que as mareas do [[Mar Vermello]] proporcionan un caso típico de [[onda estacionaria]]. O asteroide [[(1341) Edmée]] descuberto en 1935 por [[Eugène Joseph Delporte|Eugène Delporte]] foi nomeado así na súa honra.<ref>{{Cita web|título=Edmée Chandon, astrónoma Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2018/11/21/edmee-chandon-astronoma/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2018-11-21|data-acceso=2020-11-02|lingua=es}}</ref>
*'''[[Pauline Sperry]]''' (1885-1967) matemática estadounidense.<ref>{{Cita web|título=Mathematics Undergraduate Student Association|url=https://musa.berkeley.edu/sperry.html|páxina-web=musa.berkeley.edu|data-acceso=2020-11-02}}</ref> Realizou a súa tese doutoral baixo a dirección do fundador da [[xeometría diferencial proxectiva]], [[Ernest Julius Wilczynski]], co título: ''Properties of a certain projectively defined two-parameter family of curves on a general surface.'' En 1923, foi a primeira profesora asistente no Departamento de Matemáticas na ''[[Universidade de California|University of California]]'' (Berkeley).<ref>{{Cita web|título=Pauline Sperry, matemática Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2015/03/05/pauline-sperry-matematica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2015-03-05|data-acceso=2020-11-02|lingua=es}}</ref>
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/wiki/Mulleres_nas_Matemáticas»