Mulleres nas Matemáticas: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
→Revolución industrial (s. XIX): Introducir Imaxes |
→1851-1860: Introducir imaxes |
||
Liña 188:
==== <u>1851-1860</u> ====
* '''[[Ellen Hayes|Ellen Amanda Hayes]]''' (1851-1930) astrónoma e matemática estadounidense.<ref>{{Cita web|título=Ellen Amanda Hayes|url=https://www.agnesscott.edu/lriddle/women/hayes.htm|páxina-web=www.agnesscott.edu|data-acceso=2020-10-31}}</ref> Autora de varios libros de texto de matemáticas. O seu traballo científico máis importante [[Ficheiro:Hertha Ayrton LCCN2014716701 (cropped).jpg|alt=Hertha Marks Ayrton|esquerda|miniatura|'''[[Hertha Marks Ayrton|Hertha M. Ayrton]]''']]centrouse na [[astronomía]]: calculou a órbita do asteroide 267 Tirza e observou [[Cometa|cometas]] e outros [[Asteroide|asteroides]]. Preocupada pla insuficinte representación das mulleres en [[matemáticas]] e [[Ciencia|ciencias]], foi activista en diferentes causas sociais.<ref>{{Cita web|título=Ellen Amanda Hayes, astrónoma y matemática Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2014/09/23/ellen-amanda-hayes-astronoma-y-matematica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2014-09-23|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
* '''[[Isis Pogson]]''' (1852-1945) astrónoma e meteoróloga británica.<ref>{{Cita web|url=https://watermark.silverchair.com/10.1093_astrogeo_atw037.pdf?token=AQECAHi208BE49Ooan9kkhW_Ercy7Dm3ZL_9Cf3qfKAc485ysgAAAnQwggJwBgkqhkiG9w0BBwagggJhMIICXQIBADCCAlYGCSqGSIb3DQEHATAeBglghkgBZQMEAS4wEQQMxf-9ZZOyzmhQ3YEqAgEQgIICJ4ituOCJpZu5Ye8CpWLxdvy31S-NTB7WokZ9lCDfRQp1o08HdJWiOUAShzZ-ZRFbKaQb1haEWIo85oveUdKr5oxOFaQyBj7RtlooqPlL1bxlo-kNSIIBqO_xqV1umlw0dTiJTkuk9wW_f40q5_QeFFRraP65mYxaExeXTWX2BCQZcvYCCIvMphwcpwM7ogWcWL1p7REoAJtthQ1Cui3qb5vHpQrmDKSGN76_lAyCxGoP1CbB73M-KYXwqKsqTSk2sQ-eXFdwOCYgkkP8PVOCQczY24WkOI50UDBV10czbAGPoH8UXL6duwudJQwEpfiuwLCbIJfnuV73FOYZhgMCDsdSHviGfC3ayFVuf2GqscDUT9naXGXtx13ULsIz7JG81jCJtfaQ4STAlgZ3pp4y4ALZb5Rxvnj5_DS39b9j5Cj3x0pqh-Q2fOJ-2pKB8HTUSGqzsf6TDIE6Oi7ujr5Pws5_TRVZ9Ex5FKOGJuVvA6rMJWpvvGmEKEOQg8Xj1APUvK-alhV9HxNYZtvNpEPeYSls9GJP2cO-6qUfwHpy-YdwpGX-90OTpynoUc1UmwF2Mq5Cp2CzLp2zmRkwbIMcTgv-WqXARRcQVuVJ8gIsQeI0qXliHUQGdzUlf6bztR7ynOXRTuPmvBsTKhNQSqw-VIoiDfxRglMmrP_pmynPx2We3lmNq8T2qSF7t4__0VMr02gRx9YXLosx0EjgqBwMIdc7aLZ3YA0x|título=Women and the RAS}}</ref> En 1860 o astrónomo [[Norman Pogson]], o seu pai, foi nomeado director do Observatorio de Madrás e Isis traballou alí como a súa asistente. En 1873, Isis obtivo un posto de «computadora»no observatorio, onde traballou durante vinte e cinco anos, tamén como superintendente meteorolóxico. Foi a primeira muller nomeada para entrar como membro da [[Real Sociedad Astronómica|''Royal Astronomical Society'']], e foie das primeiras en ser admitida, en 1920.<ref>{{Cita web|título=Isis Pogson, astrónoma Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2017/09/28/isis-pogson-astronoma/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2017-09-28|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
* [[Ficheiro:Williamina Paton Stevens Fleming circa 1890s.jpg|alt=Williamina Fleming|miniatura|'''[[Williamina Fleming]]''']]'''[[Hertha Ayrton|Hertha Marks Ayrton]]''' (1854-1923) enxeñeira, matemática, física e inventora británica.<ref>{{Cita web|título=Hertha Marks Ayrton|url=https://www.agnesscott.edu/lriddle/women/ayrton.htm|páxina-web=www.agnesscott.edu|data-acceso=2020-10-31}}</ref> Ayrton recibiu a [[Medalla Hughes]] da ''Royal Society'' en 1906 polas súas investigacións experimentales sobre o [[arco eléctrico]], e tamén sobre [[ondas de arena|ondas de area]]. Ayrton foi membro activo da «Unión Social e Política da Muller», así como membro fundador da «Federación Internacional de Mulleres Universitarias» e da «Unión Nacional de Traballadores Científicos».<ref>{{Cita web|título=AYRTON, Hertha Marks|url=https://forohistorico.coit.es/index.php/personajes/personajes-internacionales/item/ayrton-hertha|páxina-web=forohistorico.coit.es|data-acceso=2020-10-31}}</ref>
* [[Ficheiro:Charlotte Angas Scott.jpg|alt=Charlotte Angas Scott|esquerda|miniatura|'''[[Charlotte Scott|Charlotte Angas Scott]]''']]'''[[Ida Martha Metcalf]]''' (1857- 1952) matemática estadounidense.<ref>{{Cita web|título=Ida Metcalf|url=https://www.agnesscott.edu/lriddle/women/metcalf.htm|páxina-web=www.agnesscott.edu|data-acceso=2020-10-31}}</ref> En 1893 converteuse na segunda muller estadounidense en recibir un doutoramento en matemáticas, cunha disertación titulada «Dualidade xeométrica en espazos». Durante un tempo foi asistente na redacción de libros de texto matemáticos, exercicios de álxebra e trigonometría, e táboas de logaritmos e intereses. Tamén traballou como analista de seguridade nunha oficina bancaria en Nova York, e no «Servizo Civil» na Oficina do ''Contralor'' da cidade de Nova York, sendo a primeira muller en acceder a ese posto.
* '''[[Williamina Fleming]] '' '''''(1857-1911) astrónoma estadounidense de orixe escocés.<ref>{{Cita web|título=Biografía de Williamina Fleming astrónoma americana|url=https://www.mujeresnotables.com/2018/10/01/biografia-de-williamina-fleming-astronoma-americana/|páxina-web=Mujeres Notables|data=2018-10-01|data-acceso=2020-10-31|lingua=es|apelidos=admin}}</ref> Dirixiu ao equipo de mulleres calculadoras do ''[[Observatorio del Harvard College|Harvard College Observatory]]'' de [[Edward Charles Pickering]]. Descubriu a [[nebulosa Cabeza de Caballo]], ademais de unha gran cantidade de [[Estrella binaria cataclísmica|novas]], [[Nebulosa|nebulosas]] gaseosas e [[Estrela variable cefeida|estrelas variables]].<ref>{{Cita web|título=Williamina Fleming, astrónoma Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2014/05/15/williamina-fleming-astronoma/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2014-05-15|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>[[Ficheiro:Anna J. Cooper 1892.jpg|alt=Anna Julia Haywood Cooper|miniatura|'''[[Anna Julia Haywood Cooper]]''']]
* '''[[Charlotte Scott|Charlotte Angas Scott]]''' (1858-1931) matemática británica'''.'''<ref>{{Cita web|título=Charlotte Angas Scott|url=https://www.agnesscott.edu/lriddle/women/scott.htm|páxina-web=www.agnesscott.edu|data-acceso=2020-10-31}}</ref> Especialista en [[geometría analítica|xeometría analítica]], foi coeditora da revista ''American Journal of Mathematics'' e cofundadora da ''American Mathematical Society'' da que foi vicepresidenta. Foi unha figura clave no acceso das mulleres á educación en matemáticas.<ref>{{Cita web|título=Charlotte Angas Scott, matemática Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2015/06/08/charlotte-angas-scott-matematica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2015-06-08|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
* '''[[Anna Julia Haywood Cooper]]''' (1858'''-'''1964''')''' docente e matemática estadounidense.<ref>{{Cita web|título=Anna Julia Haywood Cooper|url=https://www.agnesscott.edu/lriddle/women/acooper.htm|páxina-web=www.agnesscott.edu|data-acceso=2020-10-31}}</ref> Foi filla dunha escrava e o seu amo branco. Graduouse no ''Oberlin College'' de Ohio cunha licenciatura en matemáticas en 1884 e unha mestría en matemáticas en 1888. O seu primeiro libro, ''A Voice from the South: By a Woman from the South,'' publicado en 1892, converteuna nunha das primeiras referencias do feminismo negro. Obtivo seu Ph.D. na Universidade de París (Sorbona), en 1925, cunha tese (escrita en francés) sobre «A actitude de Francia sobre a cuestión da escravitude entre 1789 e 1848», converténdose na cuarta muller afroamericá en obter o Ph.D.<ref>{{Cita web|título=Anna Julia Cooper American educator and writer|url=https://www.britannica.com/biography/Anna-Julia-Cooper|páxina-web=Encyclopedia Britannica|data-acceso=2020-10-31|lingua=en}}</ref>
* '''[[Alicia Boole Stott]]''' (1860-1940) matemática británica de orixe irlandés.<ref>{{Cita publicación periódica|título=Alicia Boole Stott, a geometer in higher dimension|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0315086007000973|revista=Historia Mathematica|data=2008-05-01|ISSN=0315-0860|páxina=123–139|volume=35|número=2|doi=10.1016/j.hm.2007.10.008|lingua=en}}</ref> É coñecida polas súas aportacións á [[xeometría]] en [[Cuarta dimensión|catro dimensións]] e pola súa capacidade para visualizar seccións tridimensionais de [[Poliedro|poliedros]] de catro dimensiones. Acuñou a palabra «[[politopo]]» para un poliedro en calquera dimensión.<ref>{{Cita web|título=Alicia Boole Stott y la cuarta dimensión Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2014/06/08/alicia-boole-stott-y-la-cuarta-dimension/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2014-06-08|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
*
*
*
Liña 219 ⟶ 203:
==== <u>1861-1867</u> ====
* [[Ficheiro:Dorothea Klumpke Roberts00.jpg|alt=Dorothea Klumpke Roberts|miniatura|237x237px|'''[[Dorothea Klumpke|Dorothea Klumpke Roberts]]''']]'''[[Dorothea Klumpke|Dorothea Klumpke Roberts]]''' (1861-1942) astrónoma estadounidense.<ref>{{Cita web|título=Dorothea Klumpke Roberts - Scientist of the Day|url=https://www.lindahall.org/dorothea-klumpke-roberts/|páxina-web=Linda Hall Library|data=2018-08-09|data-acceso=2020-10-31|lingua=en-US}}</ref> Foi directora do ''Bureau des mesures'' de ''l’Observatoire de Paris'' (1892-1901), onde traballou determinando a posición das estrelas partindo de [[Placa fotográfica|placas fotográficas]]. Foi a primeira muller en obter un doutoramento en ciencias na Sorbona (1893): foi en [[astronomía]] e trataba sobre ''L’étude des Anneaux de Saturne''. Xunto a seu marido, o [[Ficheiro:Winifred Edgerton Merrill Cyclopedia Biography.jpg|alt=Winifred Edgerton Merrill|esquerda|miniatura|273x273px|[[Winifred Edgerton Merrill|'''Winifred Edgerton''']] <nowiki/>[[Winifred Edgerton Merrill|'''Merrill''']]<nowiki/>]]astrónomo [[Isaac Roberts|Isaac Robert]]<nowiki/>s –e
* '''[[Ruth Gentry]]''' (1862-1927) matemática norteamericá.<ref>{{Cita web|título=Ruth Gentry - Biography|url=https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Gentry/|páxina-web=Maths History|data-acceso=2020-10-31|lingua=en}}</ref> Defendeu a súa tese doutoral ''On the Forms of Plane Quartic Curves'' en 1896, baixo a supervisión de [[Charlotte Scott|Charlotte Angas Scott]], tras un período de formación en Europa. Gentry ensinou no [[Vassar College|''Vassar College'']] de 1896 a 1902<nowiki/>, sendo<nowiki/> a primeira persoa membro daquela institución cun doutoramento. Despois trasladouse a un colexio privado e máis tarde alistouse como enfermeira voluntaria en EE.UU. e Europa.<ref>{{Cita web|título=Ruth Gentry, matemática Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2015/02/22/ruth-gentry-matematica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2015-02-22|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
*[[Winifred Edgerton Merrill|'''Winifred Edgerton Merrill''']] (1862-1951) matemática estadounidense.<ref>{{Cita web|título=Winifred Edgerton Merrill - Biography|url=https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Merrill/|páxina-web=Maths History|data-acceso=2020-10-31|lingua=en}}</ref> Obtivo o título de doutora en matemáticas –a primeira muller norteamericana en conseguilo– na ''Columbia University'' en 1886, a pesar da oposición dalgúns académicos.<ref>{{Cita web|título=Winifred Edgerton Merrill|url=https://www.agnesscott.edu/lriddle/women/merrill.htm|páxina-web=www.agnesscott.edu|data-acceso=2020-10-31}}</ref> Traballou tamén en astronomía, calculando, por exemplo, a órbita do cometa de 1883.<ref>{{Cita web|título=Winifred Edgerton Merrill, matemática Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2014/09/24/winifred-edgerton-merrill-matematica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2014-09-24|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
*[[Ficheiro:Annie Jump Cannon 1922 Portrait.jpg|alt=Retrato de Annie Jump Cannon, 1922|miniatura|256x256px|'''[[Annie Jump Cannon]]''']]'''[[Annie Jump Cannon]]''' (1863-1941) astrónoma norteamericá.<ref>{{Cita web|título=Annie Jump Cannon|url=https://www.astronomia-iniciacion.com/annie-jump-cannon.html|páxina-web=astronomia-iniciacion.com|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref> En 1896 converteuse en membro fixo do ''Harvard College Observatory'', pasando a formar parte do chamado «''harén de Pickering''»,<ref>{{Cita web|título=Annie Jump Cannon American astronomer|url=https://www.britannica.com/biography/Annie-Jump-Cannon|páxina-web=Encyclopedia Britannica|data-acceso=2020-10-31|lingua=en}}</ref> cobrando tan so 50 centavos á hora. Descubriu 300 [[Estrella variable|estrelas variables]] e colaborou na preparación do gran [[Catálogo Henry Draper|catálogo estelar Henry Draper]].<ref>{{Cita web|título=Annie Jump Cannon, astrónoma Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2014/12/11/annie-jump-cannon-astronoma/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2014-12-11|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
* [[Ficheiro:Fiammetta Wilson in Knowledge vol 12 1915 image by Lafayette.jpg|alt=Fiammetta Wilson|esquerda|miniatura|242x242px|'''[[Fiammetta Wilson]]''']]'''[[Fiammetta Wilson]]''' (1864-1920) astrónoma británica.<ref>{{Cita novas|título=Watching the heavens: The female pioneers of science|url=https://www.bbc.com/news/science-environment-35413738|xornal=BBC News|data=2016-02-15|data-acceso=2020-10-31|lingua=en-GB}}</ref> Uniuse á [[British Astronomical Association|''British Astronomical Association'']] en 1910 e, xunto á astrónoma [[Alice Grace Cook]], converteuse en directora en funcións da súa Sección de Meteoros durante a guerra. Observou e publicou datos sobre [[Aurora polar|auroras]], a [[luz zodiacal]], [[Cometa|cometas]] e [[Meteoro (astronomía)|meteoros]]. Para continuar a súa investigación, e para asegurarse de que a súa información era precisa, construíu unha plataforma de madiera no seu xardín para poder observar o espazo sen o estorbo das árbores. Entre os anos 1910 e 1920, observou uns 10 000 [[Meteoro (astronomía)|meteoros]] e calculou con precisión as traxectorias de 650 deles. Tras publicar numerosos artigos, en 1916 foi elixida membro da [[Real Sociedad Astronómica|''Royal Astronomical Society'']]. Tamén foi membro da ''[[Société astronomique de France]]'' ''e'' da ''Société d’astronomie d’Anvers''.<ref>{{Cita web|título=Fiammetta Wilson, astrónoma Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2017/07/19/fiammetta-wilson-astronoma/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2017-07-19|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
*'''[[Marie Gernet]]''' (1865–1924) matemática alemá. Foi a segunda muller en obter, en 1895, un doutoramento en ''Heidelberg University'' sobre o tema [[Ficheiro:Antonia maury.jpg|alt=Antonia Maury|miniatura|249x249px|'''[[Antonia Maury]]''']]''«Sobre la reducción de integrales hiperelípticas».''<ref>{{Cita web|título=Marie Gernet – Stadtwiki Karlsruhe|url=https://ka.stadtwiki.net/Marie_Gernet|páxina-web=ka.stadtwiki.net|data-acceso=2020-10-31}}</ref>
* '''[[Flora Philip]]''' (1865-1943) matemática escocesa.<ref>{{Cita web|título=Flora Philip - Biography|url=https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Philip_Flora/|páxina-web=Maths History|data-acceso=2020-10-31|lingua=en}}</ref> Primeira muller membro da ''Edinburgh Mathematical Society'' e unha das primeiras mulleres en graduarse na [[Universidade de Edimburgo]],<ref>{{Cita web|título=Flora Philip (1865 – 1943)|url=https://www.ed.ac.uk/alumni/services/notable-alumni/alumni-in-history/flora-philip|páxina-web=The University of Edinburgh|data-acceso=2020-10-31|lingua=en}}</ref> en 1893; polo que abriu o camiño ás mulleres matemáticas escocesas.<ref>{{Cita web|título=Flora Philip, matemática Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2017/05/19/flora-philip-matematica/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2017-05-19|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
*'''[[Antonia Maury]]''' (1866-1952) astrónoma estadounidense.<ref>{{Cita web|título=Antonia Maury: Un espíritu libre www-revista.iaa.es|url=http://www-revista.iaa.es/34/antonia-maury-un-esp%C3%ADritu-libre|páxina-web=www-revista.iaa.es|data-acceso=2020-10-31}}</ref> Estudou no ''[[Vassar College]]'' baixo a tutela da astrónoma [[Maria Mitchell]], graduándose en 1887. Traballou no ''[[Harvard College Observatory]]'' baixo as ordes de [[Edward Charles Pickering]], publicando un importante catálogo de [[Espectroscopia astronómica|espectros estelares]].<ref>{{Cita web|título=Antonia Maury, astrónoma Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2015/03/21/antonia-maury-astronoma/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2015-03-21|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref> Por discrepancias con Pickering, deixou o Observatorio en 1890 aínda que non del todo porque volveu de [[Ficheiro:Maria Skłodowska-Curie Medallion.JPG|alt=Maria Skłodowska-Curie|esquerda|miniatura|261x261px|'''[[Marie Curie|Maria Skłodowska-Curie]]''']]maniera intermitente ata que seu traballo foi publicado en 1897. Trala súa carreira en Harvard, impartiu clases na escoa ''Miss Masson'' e [[Ficheiro:Wrexie Leonard at Clark Telescope in 1905.jpg|alt=Wrexie Leonard co telescopio Clark, en 1905|miniatura|'''[[Wrexie Leonard]]''']]xestionou eol ''Draper Park Museum''. En 1918 regresou como axudante a [[Universidad de Harvard|Harvard]], cando [[Harlow Shapley]] xa ocupaba o posto de director. Nese período, en 1933, publicou un dos seus traballos de investigación máis famosos sobre a estrela ''Beta Lyrae''.<ref>{{Cita web|título=Antonia Maury: la mujer que conocía las estrellas|url=https://www.nuevatribuna.es/articulo/sociedad/antonia-maury-1866-1952-mujer-conocia-estrellas/20190515090305162716.html|páxina-web=Nuevatribuna|data-acceso=2020-10-31|lingua=es|apelidos=Nuevatribuna}}</ref>
* '''[[Marie Curie|Maria Skłodowska-Curie]]''' (1867-1934) física, matemática e química polaca nacionalizada francesa.<ref>{{Cita web|url=https://euler.us.es/~renato/cole/mcurie/mariecurie.pdf|título=Maria Skłodowska-Curie. Una vida al servicio de la Ciencia y de la Humanidad}}</ref> Pioneira no campo da radioactividade, foi a primeira persoa en recibir dous [[Premio Nobel|Premios Nobel]] de ciencia en distintas especialidades –[[Premio Nobel de Física|Física]] (en 1903, compartido con [[Henri Becquerel|Antoine Henri Becquerel]] y [[Pierre Curie]]) e [[Premio Nobel de Química|Química]] (en 1911)– e a primeira muller en ser profesora na [[Sorbona|Universidade de París]]. Foi a nai de [[Irène Joliot-Curie]] (1897-1956) e de [[Ève Curie|Eva Curie]] (1904-2007), así como avoa de [[Hélène Langevin-Joliot]] (1927-).<ref>{{Cita web|título=Marie Curie, pionera en radiactividad Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2014/11/07/maria-curie-pionera-en-radiactividad/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2014-11-07|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
*'''[[Wrexie Leonard]]''' (1867-1937) astrónoma estadounidense.<ref>{{Cita web|título=About Wrexie Leonard: American astronomer (1867 - n/a) Biography, Facts, Career, Wiki, Life|url=https://peoplepill.com/people/wrexie-leonard/|páxina-web=PeoplePill|data-acceso=2020-10-31|lingua=en-US|apelidos=PeoplePill}}</ref> Traballou como asistente do astrónomo [[Percival Lowell]]; era a responsable do [[Observatorio Lowell]] en ausencia do astrónomo. Entre outras, realizou observacións dos [[Planeta|planetas]] [[Mercurio (planeta)|Mercurio]], [[Venus (planeta)|Venus]], [[Júpiter (planeta)|Júpiter]] e [[Marte (planeta)|Marte]], publicando os seus estudos sobre este último planeta. O cráter ''Leonard'' de [[Venus]] leva o seu nome.<ref>{{Cita web|título=Wrexie Leonard, astrónoma Efemérides|url=https://mujeresconciencia.com/2017/09/15/wrexie-leonard-astronoma/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2017-09-15|data-acceso=2020-10-31|lingua=es}}</ref>
| |||